سوغات هرمزگان

سوغات هرمزگان بسیار متنوع می باشد .در هرمزگان سوغاتی های خوشمزه ای وجود دارند كه طعمی متفاوت را به سفر شما می بخشند، همچنین صنایع دستی این استان بسیار معروف است . اهالی بندر از همه ی امكانات و دارایی های بندر استفاده می كنند. آن ها سوغات های جالب و مصرفی را از شاخه های درخت خرما، داده های دریایی و… می آفرینند. با این كار هم فرهنگ و هنر خود را در اقصی نقاط ایران و حتی دنیا ترویج كرده و هم كسب درآمد می كنند. نكته جالب در مورد صنایع دستی استان هرمزگان و شهر بندرعباس، حضور چشمگیر بانوان است و در حدود ۹۰ درصد از تولیدات دستی توسط بانوان صورت می گیرد.

خرمای هرمزگان

كیفیت و طعم خرماهای جنوب ایران شهره ی جهانیان است. در اراضی بندرعباس، خرماهایی با طعم عالی كشت می شود، این كیفیت حاصل آب و هوای گرم و خشك منطقه می باشد.خرمای هرمزگان بیشتر در شهرهای حاجی آباد، میناب و رودآب كشت شده و یكی از بهترین سوغات های این شهر است. كیفیت بالا و قیمت پایین این محصول، هر گردشگری را مشتاق خرید می كند. از سوی دیگر محصولی صادراتی به كشورهای حاشیه خلیج فارس، اروپا، آمریكا و آسیای میانه می باشد.اهالی بندر، خرماهای درجه یك را می فروشند و خرماهای دیگر را برای تولید عسل خرما، شیره ی خرما، چیپس خرما و … به كارخانه ها می دهند. این فرآورده ها نیز به عنوان سوغات به نقاط مختلف كشور ارسال می شود.

خرماهای هرمزگان چند نوع دارد كه عبارتند از: مرادسنگ، خنیزی، پیارم، مضافتی و كریته

مركبات هرمزگان

اغلب ما، همیشه فكر می كنیم، مركبات، میوه ای مختص به باغات شمالی كشور است و در نقاط دیگر به خصوص در مناطق جنوبی كشور امكان كاشت و برداشت آن وجود ندارد. اما باید توجه داشته باشیم كه یكی از بهترین و مرغوب ترین سوغات بندرعباس، مركبات و فرآورده های آن است. سالانه در حدود سالا ۳۵۰ هزار تن مركبات از باغ های این شهرستان برداشت شده و به مصرف مردم جنوب كشور و همچنین كشورهای حاشیه خلیج فارس می رسد.در هرمزگان انواع مركبات چون: نارنگی، پرتقال، لیمو لیسبون، لیمو شیرین، نارنج، گریپ فروت و لیموترش كشت می شود. این میوه ها بسیار خوش طعم بوده و برای سوغات بسیار مناسبند.

گواوا

در بازارهرمزگان و حتی در گوشه و كنار این شهر، افرادی را خواهید دید كه چیزی را به نام زیتون می فروشند. اما شما زیتونی را نخواهید دید و تنها میوه هایی كوچكتر از گلابی و با ظاهری متفاوت را می بینید. این میوه، همان گوآوا ( Guava )، میوه گرمسیری معروف است كه تنها در سیستان بلوچستان و هرمزگان كشت می شود. اگر گذرتان به این مناطق افتاد حتما یك دل سیر گوآوا بخورید و برای دوستان و خانواده خود سوغات بیاورید. اگر یك دانه از این میوه را در دست یا كیفتان بگذارید، عطر بی نظیرش تا مدت ها همراه شماست و سفر دلنشین بندرعباس را برایتان یادآوری می كند. این میوه در نیمه ی آبان تا اوایل فروردین در این منطقه یافت می شود و از آن مربا و … درست می كنند. یادتان باشد بهترین گوآوا، پوستی زرد رنگ دارد و طعم آن بسیار لذیذست.

 ماهی و میگو

شهرهای حاشیه خلیج فارس، این شانس را دارند كه از نعمت های الهی بهره ای دو چندان ببرند. بندرعباس، شهری در حاشیه ی خلیج فارس و دریای عمان، یكی از منابع غنی ماهی، میگو و آبزیان است، به همین خاطر، اغلب بومیان به شغل ماهیگیری مشغولند، برخی به صورت سنتی و برخی به شكل مدرن كار می كنند. اگر به بازار بندر بروید ماهی های تازه و صید روز را از دستان زحمت كش ماهیگیران می توانید بخرید و در كنار آب های نیلگون خلیج فارس یك ماهی لذیذ را نوش جان كنید و از ماهی و میگوهای بندر برای عزیزان خود سوغات آورید.

صنایع دستی هرمزگان

 صنایع دریایی

اگر در ساحل قدم بزنید، تعداد بسیاری از انوع صدف ها، حلزون ها و بقایای آبزیان خلیج فارس را خواهید دید كه حاصل جزر و مد است. اهالی بندر، این ره آورد خلیج را جمع آورده و از آن بهترین استفاده را كرده تا انواع تابلوها، مجسمه ها، تزیینات، زیورآلات و… را تولید كنند.

حصیربافی

مردمان خلاق و خوش ذوق هرمزگان و بندرعباس، حتی از ذرات نعمت های الهی بهره می برند و با این رویكرد، به نوعی شاكر خالق هستی شده و كوچكترین جز را مصرفی و مفید می دانند.مانند درخت خرما، كه میوه و فرآورده هایش را به مصرف مرم می رسانند و از هسته آن بهره ای دیگر می برند. برای ساخت صنایع دستی نیز از برگ های درخت خرما اجسام جالب و كاربردی را خلق می كنند.یك از رایج ترین و پركاربردترین صنایع دستی هرمزگان، دست بافته های از برگ درخت خرماست كه به حصیربافی شهرت دارد. با برگ درخت خرما (پیش مُغ) و در برخی نقاط از نی زیراندز محصولاتی را تولید می كنند و در بازار به فروش می رسانند.حصیربافی اغلب توسط بانوان هنرمند میناب، بشاگرد، بندر لنگه و اطراف آن صورت می گیرد.

محصولات حصیری عبارتند از: سجاده حصیری، بادبزن، نوعی سبد حصیری گرد و دردار بلند جهت نگهداری البسه، نوعی زیرانداز به نام «تك» برای پوشاندن سقف خانه های روستایی، درپوش كوزه، نوعی سینی گرد و بزرگ به نام سپ، دمكش، گلدان حصیری، ظرف میوه، ظرف نگهداری نان به نام كفه.

 سوزن دوزی

سوزن­ دوزی یكی از روش­ های تزیین پارچه با قدمتی بسیار است كه در برخی نقاط ایران دیده می شود. هنر سوزن دوزی، در شهر بشاگرد استان هرمزگان رونق دارد و نوعی تزیین پارچه با نخ های رنگی می باشد كه به سوزن دوزی های سیستان و بلوچستان شبیه است.

 گلابتون دوزی

گلابتون دوزی یكی از گونه های زردوزی است كه در نقاط مختلف ایران انجام می شود. گلابتون دوزی، نوعی تزیین پارچه به وسیله نخ های طلایی یا نقره ای است. گلابتون در اصل نوعی طلا بوده كه آن را به شكل ریسمانی نازك در می آوردند و با آن روی پارچه یا لباس نقش می انداختند. در حال حاضر دیگر از طلا برای دوخت استفاده نمی كنند و جایگزین آن نخ هایی با روكش طلایی یا سفید است.

در استان هرمزگان در شهرهای بندر لنگه، بندر عباس و میناب این هنر رونق بسیار دارد و برای تزیین شلوار های زنانه، سر آستین، دمپایی، جلوی سینه، دور یقه، لبه پرده، دیواركوب، پشتی، كوسن، سجاده، جلد قرآن و تابلو و… به كار می رود.

خوس دوزی

در استان هرمزگان، بانوان، نوعی سوزن دوزی انجام می دهند به نام خوس دوزی. خوس، نوعی نخ پلاستیك با انواع رنگ هاست كه در هرمزگان بیشتر از رنگ طلایی و نقره ای آن استفاده می شود. برروی پارچه ی توری ریز بافت و مخمل با نوارهای نقره ای نقش هایی خیالی و ذهنی را ایجاد كرده و با آن، مقنعه و چادر زنانه (دستار) و البسه دیگر را تزیین می كنند. این هنر برای مردم هرمزگان بسیار مهم بوده و گاهی برای هدیه، اسم عروس و داماد را بر پارچه ای خوس دوزی كرده و شب عروسی به آن ها می دهند.

شك بافی

در هرمزگان برای تزیین لبه آستین، پیش سینه، لبه لباس ها، اطراف مقنعه و سجاده، سفره عقد و بقچه نواری از جنس نخ پنبه استفاده می شود. پهنای این نوارها بستگی به نیاز مصرف كننده داشته و از شش میلیمتر تا پنج سانتی متر متغیر است.با توجه به پهنای این نوار هركدام به یك نام خوانده می شوند كه عبارتند از زری یك‌فضله، زری دوفضله، شك عِین القمری، كله قندی، لب لبه‌ای، گل اشرفی ساده، سن المشار، قبر عاشقون، دال دالی، ده قالبه، مطاب قالمك، خاتم بندی، عامل گردان، صحن و پیاله، قیچی لوزی، مرافعی، غولی، مُصنع چیزی، كله‌كجی و…در این میان زری یك‌فضله، باریك ترین نوار و شك مرافعی، پهن ترین است، این نوار به رنگ های طلایی و نقره ای با ابزار هاون چوبی و قرقره درست می شود.

كمه دوزی

از صنایع و هنرهای دیگر، كمه دوزی است كه پارچه ای را روی یك دایره می پیچند و آن را محكم با طناب می بندند (شبیه به دف)، سپس روی آن را نقاشی كرده و پارچه را از كمان جدا ساخته و نقاشی را برای تزیین شلوار زنانه، پشتی، پارچه های گل دار و روكش لباس استفاده می كنند.

 بادله دوزی

در پایین شلوارهای بانوان هرمزگانی به ویژه نوعروسان، دوخت تزیینی زیبا و چشمگیری دیده می شود كه تركیبی از انواع سوزن دوزی و شك بافی است. در بادله دوزی چند نوع زری و شَك را باهم تركیب می كنند و شك را در وسط و زری های ظریف در دور آن می دوزند. این شلوارهای زیبای پر آب و رنگ، دكمه هایی در كنار برای باز و بسته كردن دارد كه از جنس نخ ابریشمی است.

 قلاب‌بافی

در میان آثاری كه بانوان جنوبی خلق كرده و می فروشند، رومیزی هایی در طرح و رنگ های مختلف دیده می شود كه با نخ های ابریشمی به شیوه قلاب بافی تهیه شده و یكی از هنرهای بانوان این خطه است.قلاب‌بافی با نخ طبیعی یا كاموای نخ ابریشم انجام می‌شود. از این محصول به‌عنوان رومیزی در رنگ‌ها و طرح‌های مختلف استفاده می گردد.

 قالیبافی

در بندرعباس ، اهالی روستای درتوجان و حاجی آباد و اغلب عشایر، انوع قالیچه، قالی و روپشتی را می بافند. برای تولید انواع قالی نیاز به پشم می باشد كه عشایر هرمزگان آن را از سیرجان تهیه كرده و خود، رنگ می كنند. گره ی این قالی و قالیچه ها اغلب ” گره فارسی” و با نقش های افشاریه چون بوته شاهی، ماه و ستاره ای، سه كله، خشتی، گنبدی، شكارگاه، بچه بغل، سماوری و … می باشد.

خرسك بافی

یكی از فرش های استان هرمزگان، خرسك است كه با پشم به رنگ طبیعی و نقوش هندسی بافته می شود. فرشی با پرزهای بلند و درشت بافت كه به عنوان پادری و كناره استفاده می شود ولی در گذشته نوعی روانداز بوده است.

شیریكی پیچ

همجواری این استان با كرمان سبب رواج شیریكی پیچ شده كه نوعی دست بافته ی داری می باشد. دار آن شبیه گلیم و بافتش شبیه قالی است و در انتهای هر رج با پودی نازك پودگذاری می شود. در نقوش این نوع بافته، تنوع بسیار است و رنگ و نقش از فكر و ذهن و خلاقیت بافنده، سخن می گوید كه از طبیعت و باورهایش الهام گرفته است. به همین خاطر، كمتر دو شیریكی پیچ شبیه به هم را خواهید دید. بافت شیریكی پیچ در روستاهای حاجی آباد مرسوم است.

 چنته بافی

دست بافته ای دیگر كه توسط بانوان هرمزگانی بر روی دارهای زمینی با نقوش هندسی و ذهنی ایجاد می شود. این بافته را دركپرهای عشایر خواهید دید. برای تزیین چنته، از صدف دریایی و منگوله های رنگی استفاده می شود.

چادرشب بافی

چادر شب بافی بافی به عنوان یك صنعت اصیل و سنتی است كه سابقه ای بس طولانی دارد . براساس گفته ی كارشناسان، چون در قدیم از آن در شب برای روانداز استفاده می شد آن را چادرشب نامیده اند. مواد اولیه دستگاههای چادرشب بافی در سابق به علت عدم گسترش جمعیت به وسیله كشت پنبه و یا پشم گوسفند و كرك شتر در محل تهیه می شد ولی بر اثر پیشرفت تكنیك و گسترش جمعیت و پیدایش الیاف مصنوعی كه آن هم یكی از واردات می باشد، مواد اولیه مصرفی تغییر كرده است.

در استان هرمزگان در روستاهای كلیبی و سرریگان از توابع میناب و روستاهای سیروئیه، احمدیه و فارقان، بافت آن رواج دارد و به آن چادرشب بافی یا كاربافی می گویند.

 توربافی

تور، یكی ار لوازم مورد نیاز ماهیگیران است كه برای صید ماهی نیاز مبرم به آن دارند. معمولا خود ماهیگیرن به بافتن تور ماهیگیری می پردازند و بافت آن را از نیاكان خود به ارث برده اند. البته امروزه ماهیگیران تور خود را از شیلات جنوب تامین می كنند. با این حال در روستا ها هنوز هم برخی به توربافی مشغولند.

 گرگورسازی

گرگور نیز وسیله ای مخصوص ماهیگیران است. این وسیله یك تله نیم دایره ی سیمی می باشد كه با آن ماهیان كف زنی را صید می كنند. سیم مخصوص تولید گرگور، وارداتی و گران بوده و به همین خاطر این صنعت دیگر رونق گذشته را ندارد.

 سفال گری

سفال گری از هنرهای كاربردی است كه در اغلب نقاط ایران، مردم به آن اشتغال دارند و با گِل، ظروف مصرفی و تزیینی را خلق می كنند. در استان هرمزگان نیز این هنر بسیار مورد توجه است و در شهرهای میناب، بندرعباس و روستای لشتگان برخی به ساخت ظروف و وسایل سفالی اشتغال دارند.

 كلاه دوزی

ساكنان عرب زبان هرمزگان بیشتر از سایر ساكنان این استان به این هنر می پردازند. برای این كار با استفاده از قالبی ویژه، پارچه را آغشته به نشاسته می كنند و شكل می دهند. سپس به وسیله ی نخ سفید ابریشمی به فاصله معین و با طرح گل های گوناگون، پارچه را با وسیله ای خار مانند از نقره ی نوك تیز و یا خار درخت خرما سوراخ می كنند و اطراف آن را با ظرافت می دوزند. برای هر طرح و نقشه ای كه روی پارچه ایجاد می شود، نامی وجود دارد كه از میان آنها می توان به كلا ملباری، بوشهری، جلد ساعتی و مرغ شاه اشاره نمود.