ریپورتاژ آگهی
كرنون شهربابك

كرنون شهربابك

كرنون ، از نان‌های محلی شهربابك محسوب می‌شود كه بسیار خوشمزه و در بین مردم استان عزیز است.نان كرنون پس از پخته شدن ۷۰۰ تا ۸۰۰
  • 1400/12/16
  • استان : کرمان
  • شهر : شهر بابک
  • دسته : غذاهای محلی ایران

كرنون ، از نان‌های محلی شهربابك محسوب می‌شود كه بسیار خوشمزه و در بین مردم استان عزیز است.نان كرنون پس از پخته شدن ۷۰۰ تا ۸۰۰ گرم وزن داشته و با توجه به اینكه آرد آن از گندم محلی تهیه شده و به كمك دست خمیر آن كاملا آماده می‌شود و نیز با توجه به اینكه تحت حرارت غیر مستقیم آتش و به صورت طبیعی پخته می‌شود، هیچگونه ضایعاتی در بر نداشته و به لحاظ خوب بودن طعم و خوشمزه بودن بی نظیر میباشد و در صورت ایجاد شرایط مطلوب، مدت زمانی بیش از سایر نان ها، قابل نگهداری و استفاده می باشد.بانوان كدبانوی شهربابكی در حال آماده كردن تنور مخصوص پخت این می‌شوند، نان كرنون تنور مخصوصی دارد كه تنور كرنون نامیده می‌شود و نام این نان نیز از تنور آن اقتباس می‌شود‌.

تنور مخصوص پختن نان بومی ‌شهربابك تقریبا به شكل نیم كره‌ای است‌ كه قطر آن در حدود ۱.۵ متر بوده و ارتفاع آن ۷۰ تا ۸۰ سانتیمتر است كه در قسمت بالای آن دهانه‌ای دایره شكل به قطر تقریبا ۵۰ سانتیمتر و در پایین دهانه‌ای به شكل مستطیل ایستاده به ابعاد تقریبا ۲۰ در ۳۰ سانتیمتر تعبیه شده است.‌اطراف این نیمكره حداقل از یك طرف با مصالح (محلی) ساختمانی بالا آورده شده و در امتداد دهانه فوقانی مسطح میگردد تا محلی برای قرار دادن ظرف خمیر و نشستن افراد و قرار دادن سنگ‌ها، ایجاد شود.
دهانه فوقانی برای ریختن هیزم و سنگ و قراردادن خمیر به داخل كرنون بوده و دهانه جانبی برای بیرون آوردن خاكستر و ذغال و سن‌گها از داخل كرنون است.
‌بانوان شهربابكی ابتدا با استفاده از هیزمی كه از دهانه فوقانی در داخل كرنون ریخته می‌شود، كرنون را كاملا گرم كرده وسپس سنگ‌هایی را كه همگی تقریبا كروی بوده و در حدود ۴ تا ۵ سانتیمتر قطر دارند، روی آتش هیزم‌هایی كه در داخل كرنون سوخته‌اند‌، می‌ریزند.

 

كرنون شهربابك-9P6EWHPXG4

‌روی آتش‌ها با این سنگها كاملا پوشانیده می‌شود و بعد خمیری كه آماده شده در محل”چونه” گرفته می‌شود و به اصطلاح محلی” خرده” می‌گیرند. كه یك طرف این خمیرها را با مقدار كمی آب خیس كرده و خمیرها را به ترتیب روی سنگ‌های داخل كرنون كه در اثر حرارت آتش كرنون داغ شده اند‌، قرار می‌دهند تا سطح سنگ‌ها با خمیر پوشانده شود(البته خرده‌های خمیر از یگدیگر جدا هستند).
بعد از ریختن خمیر‌ها به داخل كرنون، در پوش دهانه فوقانی را گذاشته‌(این در پوش یا تابه نان پزی بوده‌ یا از سنگ است) و اطراف آن را با استفاده از پارچه‌های كهنه‌ای مرطوبی كه “لته” گفته می‌شود، پوشانیده می‌شود و جدارهای در پوش دهانه جانبی نیز با استفاده از خاكستری كه گل كرده‌اند، مسدود می‌شود و كرنون برای مدت زمان ۴۵ دقیقه تا یك ساعت به همان حال رها می‌شود تا نان كرنون كاملا “مغزپخت” شده و روی آن برشته شود و بدین ترتیب نان كرنون آماده می‌شود كه پس از بیرون آوردن از داخل كرنون‌(در هر پخت، تقریبا ۳۰ عدد نان، از كرنون بیرون آورده می‌شود) بدرستی می‌توان بوی نان خانگی را استشمام كرد.
تهیه خمیر برای پخت نان كرنون‌، تقریبا مشابه با روش تهیه خمیر برای سایر نان‌هاست و فقط این خمیر باید در لگن خمیری به كمك دست برای مدت نسبتا طولانی كاملا مشت خورده تا آماده شود كه در حین این مدت مایه خمیری كه از دفعه قبل نگهداشته شده به آن اضافه شده تا در تمام حجم خمیر پراكنده شود‌.

روی این خمیر را به لحاظ حفظ بهداشت و گرم نگهداشتن با استفاده از همان سفره‌ای كه در آن خمیر می‌كنند(“سفره آرتی”‌ كه همان سفره آردی است) پوشانیده شده و پس از گذشت مدت زمان نیم تا یك ساعت(با توجه به دمای محیط) این خمیر آماده طبخ می‌گردد.تنور مخصوص پخت این نان ‌را با هیزم‌های بلا‌استفاده و بوته‌های بیابانی كه به راحتی گرم می‌شود، روشن می‌كنند، این تنور ‌در بیرون از حیاط خانه‌ها ساخته شده و برای همسایگان نیز قابل استفاده است‌.تنور كرنون چوب و هیزم را به بهترین صورت می‌سوزاند و آتش آن كمتر دود می‌كند، این نوع تنور برای تمام سال قابل استفاده بوده و‌ تحت تاثیر شرایط جوی قرار ندارد‌.

در یك تنوركرنون در یك زمان تعداد زیادی نون پخته می‌شود و از این رو در زمان پخت نون كرنو‌، حضور یك نفر به صورت تمام وقت در محل لازم نیست‌.
نان‌های كرنون هیچگاه خام یا سوخته بیرون نمی‌آیند و ماندگاری بیشتری نسبت به سایر نان‌ها دارند‌.
نان تاوه‌ای نیز یكی دیگر از نان‌های محلی شهربابك است‌، با تاوه دو نوع نان می‌پزند، اگر آرد را خمیر كنند و سپس بلافاصله بعد از خمیر كردن آن را روی سطح تاوه پهن كنند و بپزند به آن فتیر می‌گویند، ولی اگر آرد را خمیر كنند و خمیر را برای مدتی بگذارند تا خود را بگیرد و به اصطلاح زنان عشایر ترش شود و سپس آن را بپزند نان حاصله را نان تاوه‌ای می‌گویند.
‌طرز پخت نان تاوه‌ای بدین صورت است كه ابتدا با كندن گودالی كم عمق به ابعاد تقریبی ۴۰ در ۶۰ سانتی متر و به عمق ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر و سنگ چین كردن اطراف آن اجاقی ساخته، سپس با هیزم درون آن آتش روشن می‌كنند. بعد تاوه را كه ظرفی است فلزی و مدور مانند یك عدسی محدب كه طرف مقعر آن را با گل خاكستر اندود كرده‌اند تا حرارت آتش به یك مرتبه به خمیر نرسد و آن را نسوزاند، از طرف مقعر آن را روی دیدون(اجاق) قرار داده و خمیر را روی قسمت محدب آن پهن می‌كنند. پس از پخته شدن دو طرف نان برای پخته شدن كناره‌های آن، نان را از كناره داخل اجاق قرار داده و به سنگ دیواره تكیه می‌دهند. پس از پخته شدن كناره‌ها، نان آماده می‌شود. این نان مدور بوده و شعاع آن حدود ۱۵سانتی متر و ضخامت آن حدود یك سانتی متر است.
كماچ نیز نوعی نان و شیرینی محلی شهربابكی‌هاست، كماچ نوعی نان كرنو است و تفاوتش با نان كرنو در این است كه آرد نان كماچ را با شیر خمیر می‌كنند و در لای خمیر آن مغز گردو و خرما قرار می‌دهند و سپس این خمیر را در كرنو قرار داده و بعد از پختن، نان كماچ آماده می‌شود.
‌در نوعی كماچ كه به آن كماچ سهن گفته می‌شود، ابتدا گندم را خیس كرده و می گذارند تا جوانه بزند سپس گندم جوانه زده را خشك كرده و آسیاب می‌كنند. آرد فراهم شده را مانند كماچ معمولی با شیر خمیر كرده و بین دو لایه از خمیر، خرما و مغز گردو و بادام قرار می‌دهند و سپس آنرا در كرنو قرار داده و می‌پزند.
طعم و مزه نون كرنون كه به ثبت ملی رسده است، بی نظیر بوده و خوردنش بسیار لذت بخش است‌.