پارك ملی كویر: گنجینه‌ای بی‌نظیر از طبیعت ایران
مقدمه
پارك ملی كویر، واقع در استان سمنان، یكی از زیباترین و منحصر به فردترین پارك‌های ملی ایران است. این پارك با وسعتی بالغ بر 400 هزار هكتار، طیف گسترده‌ای از تنوع زیستی، از جمله حیات وحش، پوشش گیاهی و مناظر طبیعی را در خود جای داده است.
پارك ملی كویر در حدود ۵۰ كیلومتری جنوب شرقی تهران و در استان سمنان شهرستان گرمسار قرار دارد
این پارك در واقع نمایشگاهی طبیعی از وحوش كمیاب بیابانی و كویری از جمله؛ كل و بز، قوچ و میش وحشی، گربه شنی، جبیر، یوزپلنگ ایرانی و جوامع گیاهی متنوع است.
پارك ملی كویر شبه جزیره‌ای است كه بین دریاچه نمك، كویر ریگ، كویر مركزی و كویر گرمسار محصور شده و نمونه بارزی از بیابان‌ها و استپ‌های كم آب ایران به شمار می‌آید.
این منطقه در سطح كره زمین یكی از چند نقاطی است كه به عنوان ذخیره‌گاه كره زمین باید مورد حفاظت قرار گیرد. در سال ۱۳۴۳ این منطقه توسط كانون شكار ایران با مساحت ۶۰۹ هزار و ۴۳۸ هكتار حفاظت شده، اعلام شد و در سال ۱۳۵۵ به پارك ملی تبدیل شد و در سال ۵۷ شورای عالی محیط زیست با آزاد اعلام كردن قسمت‌های جنوبی، آبریزهای كوه سرخ و آبریزهای جنوبی كوه سفید آب را جزو پارك ملی اعلام كرد و مساحت پارك به ۶۷۰ هزار هكتار رسید.
در سال ۶۱ با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و امكانات و توانایی‌های حفاظتی به دو قسمت پارك ملی به وسعت ۴۲۰ هزار هكتار شامل منطقه سیاه كوه، نخجیر، سفید آب و كلیه ارتفاعات و تپه ماهورها و دشت‌های مجاور آن و منطقه حفاظت شده كویر به مساحت ۲۵۰ هزار هكتار شامل دشت‌های مكوش، سیاه پرده، پرده زرد و ارتفاعات دوازده امام و نره خركوه تقسیم شد و تحت مدیریت اداره كل حفاظت محیط زیست استان سمنان قرار گرفت.
پارك ملی و منطقه حفاظت شده كویر مركزی در غرب كویر مركزی ایران و شرق دریاچه نمك و قم رود در استان قم، پیشوا و دهستان ارادان و قشلاق بزرگ گرمسار و شمال دهستان ابوزیدآباد كاشان قرار دارد كه در محدوده استان‌های تهران، قم، سمنان و اصفهان واقع شده است.
پارك ملی كویر دارای اقلیم خشك و بیابانی است و بیشتر بارندگی آن در ماه‌های آبان تا اردیبهشت ماه صورت می‌گیرد. متوسط میزان سالیانه باران در منطقه ۱۵۰ میلی متر است. معمولاً گرمای شدید از اوایل خرداد تا پایان مهر در منطقه ادامه دارد.
پارك ملی كویر، تنها پارك ملی در ایران است كه به گفته سازمان محیط زیست در آن هیچگونه سكونتگاه انسانی، معدنی و پروانه چرای دام وجود ندارد.
پارك ملی كویر در گذشته یكی از بهترین زیستگاه‌های گورخر ایرانی بود ولی اكنون نسل آن از میان رفته و از اوایل دههٔ ۱۳۶۰ هیچ گورخری در این منطقه مشاهده نشده‌است.
یوزپلنگ آسیایی دیگر حیوانی است كه نسل آن در این منطقه با خطر جدی روبروست. در سال ۱۳۸۸ دوربین‌های تله‌ای پروژه حفاظت از یوز در دو نوبت ۸ قطعه عكس از ۳ یوز را در این منطقه ثبت كردند. این اولین مشاهده یوز در این منطقه پس از سال ۱۳۸۱ بود. همین دوربین‌ها تصاویری از پستاندارانی چون پلنگ، كفتار راه‌راه، كاراكال، گرگ، روباه، شغال، گوسفند وحشی و بز كوهی را نیز ثبت كردند.
از دیگر حیوانات موجود در منطقه می‌توان به جبیر، غزال ایرانی، انواع عقاب، جرد، انواع مار، انواع شاهین، عقاب طلایی، لاشخور، گربه شنی، كبك، تیهو، فلامینگو، آنقوت، سمور سنگی، جوجه تیغی و روباه شنی اشاره كرد.
همچنین ازآبشخورهای این منطقه می‌توان به چشمه سفیدآب در نزدیكی محیط بانی سفید آب، چشمه آبشار نمكی در نزدیكی ملك آباد و چشمه سیاه كوه در نزدیكی محیط بانی سیاه كوه اشاره كرد.
پوشش گیاهی پارك ملی كویر عبارت است از: درمنه، شیرخشت، گون، گرگ تیغ، خنجك، افدرا، اشنان، قیچ، اسفند، تاغ، پرند، جارو، خارشتر، اسكنبیل، انواع گرامینه، نی، سازو، علف شور، گز، جگن، آتریپلكس.