یاقوت حموی نوشته است : “چون در آنجا كاغذ به كاغذكنان معروف است” . تا خرابی شهر كاغذكنان در قرن هفتم هجری این شهر ولایتی مستقل از ولایات آذربایجان بود و در دوره مغول نیز به صورت مستقل اداره می شد و به قول حمداله مستوفی در نزه القلوب حقوق دیوانی كاغذكنان پنج هزار دینار بود.
همانطوری كه ذكر شد ناحیه كاغذكنان از اوایل دوران اسلامی تا اوایل عصر صفویه ولایتی مستقل از ولایات آذربایجان به شمار می آمد، اما پس از تشكیل دولت صفویه و تغییر و تحول نظام ایالات و ولایات بلوك كاغذكنان همراه با بلوكات شمالی رودخانه قزل اوزن كلاولایتی را به نام ولایت خلخال تشكیل می دانند و كاغذكنان همواره مركز حكومتی و یا بخشی از ولایت خلخال به شمار می آمد.
پس از تفویض حكومت، خلخال و توابع به خانهای ایل سعدلو، كاغذكنان حاكم نشین و مركز حكومت خلخال بود و با وجود حكومت خلخال در بعضی مقاطع زمانی به افرادی غیر از سعد لوها تفویض می شد، ولی مالكیت اكثر نواحی خلخال تا دوره سلطنت فتحعلی شاه قاجار با خوانین سعدلو بود.
طایفه سعدلو در دوره قاجاریه (عهد سلطنت فتحعلی شاه ) رو به ضعف گذاشت و از نظر نظامی دیگر اهمیت سابق را نداشت. هیرواباد مركز كنونی شهرستان خلخال در آن دوران قصبه كوچكی بود، كه به واسطه سكونت عده ای از علما و متنفذین منطقه در آنجا، در دوره سلطنت فتحعلی شاه قاجار به تهران رفته و تقاضا می كنند حالا كه سعدلوها رو به ضعف گذاشته اند حاكمی برای خلخال تعیین و اعزام شود . تقاضای انان قبول و حاكمی همراه با نمایندگان و علمای مزبور حاكم نشین خلخال می شود.
روستای هیرواباد هم كه تحت مالكیت سعدلوهای كاغذكنان بود توسط تجار و اهالی به مبلغ هفتصد تومان خریداری و بین خریداران تقسیم شد.
كاغذكنان قبل از حمله مغول مهد دانشمندانی چون افضل الدین خونجی (كاغذكنانی) ،منطق دانی بزرگ و فیلسوفی والامقام و پزشكی زبردست بوده است و در دوره های مختلف از جمله در دوره قاجار نیز مهد عالم و شاعری چون ملا محمد باقر خلخالی كاغذكنانی بود .
ازآثارتاریخی كاغذكنان نیز می توان به پل پردلیس- كاروانسرای جمال آباد- شهر سوخته كاغذكنان – قلعه سنگی كاغذكنان اشاره كرد.
منبع:میانا