چشمه (سرآب)های استان همدان: گنجینه‌های طبیعی و جاذبه‌های گردشگری
استان همدان، مهد تمدن و تاریخ ایران، در دامنه‌های كوه الوند و در میان دشت‌های سرسبز، میزبان چشمه‌ها و سرآب‌های متعددی است كه از دیرباز طراوت و حیات را به این سرزمین هدیه داده‌اند. این چشمه‌ها كه از اعماق زمین جوشان می‌شوند، نه تنها منبع آب آشامیدنی و كشاورزی هستند، بلكه به عنوان جاذبه‌های طبیعی و گردشگری، نقش مهمی در رونق صنعت گردشگری همدان ایفا می‌كنند.
كلمه سرآب از دو بخش «سر» و «آب» تشكیل شده است كه به معنای سرچشمه آب می‌باشد. آب حاصل از بارش پس از نفوذ در زمین به صورت چشمه در سطح زمین جاری می‌شود كه معمولاً بسیار پرآب می‌باشند.
* سرآب گاماسیاب نهاوند: سرآب گاماسیاب بزرگ‌ترین چشمه ایران است و در ۲۰ كیلومتری جنوب شهرستان نهاوند به سمت نورآباد (در استان لرستان) و در مجاورت روستای تاریخی وراینه قرار دارد. این چشمه از دره‌های شمالی رشته كوه گرین (كوه چهل نابالغان) سرچشمه می‌گیرد و یك رودخانه بزرگ به نام گاماسیاب را تشكیل می‌دهد كه به هنگام عبور قسمت عمده روستاها و باغ‌های غربی را مشروب ساخته و راهی شهرستان صحنه در استان كرمانشاه می‌شود. در مسیر این رود با احداث نیروگاه برق-آبی و حوضچه‌های پرورش ماهی، در تولید برق و پرورش ماهی بهره‌برداری نموده‌اند. آب این چشمه دارای كیفیت عالی می‌باشد و میزان دبی (آبدهی) آن ۵ مترمكعب در ثانیه با دمای متوسط ۵ درجه سانتی‌گراد است. منبع آب این چشمه از یخچال طبیعی است.
كمی بالاتر از چشمه دهانه غاری دیده می‌شود كه پیمایش آن نیازمند در اختیار داشتن تجهیزات غارنوردی است. در سمت چپ دهانه این غار دو لوح بزرگ و كوچك در ارتفاع ۳ متری دیده می‌شود كه در سال ۱۳۰۹ هجری قمری به فرمان ناصر‌الدین شاه نوشته شده است.
* سرآب فارسیان نهاوند: سرآب فارسیان در ۳۲ كیلومتری جنوب غربی نهاوند واقع شده است. این چشمه با آبدهی ۱/۵ مترمكعب در ثانیه، هر ساله تعداد زیادی از گردشگران داخلی را به سوی خود جذب می‌كند.
* سرآب كنگاور كهنه نهاوند: سرآب كنگاور كهنه در ۴۵ كیلومتری غرب نهاوند و در نزدیكی روستای كنگاور كهنه قرار گرفته است. دبی متوسط این سرآب حدود ۰/۵ مترمكعب در ثانیه برآورد شده است. در ابتدای سرآب یك درخت تنومند و كهنسال چنار كه عمر آن به بیش از ۴۰۰ سال می‌رسد، خودنمایی می‌كند. در اطراف این چشمه درختانی همچون چنار و بید نیز خودنمایی می‌كنند.
* سرآب گیان نهاوند: سرآب گیان در ۲۲ كیلومتری جنوب غربی نهاوند در دامنه كوه‌های گرین (از رشته كوه‌های زاگرس) جریان دارد و یكی از تفریحگاه‌های غرب كشور به شمار می‌رود. آبدهی سالانه این سرآب در حدود ۲۵۰۰ لیتر در ثانیه است كه پس از مصارف آشامیدنی اهالی و استفاده‌های كشاورزی روستاهای اطراف، مازاد آب به رودخانه گاماسیاب می‌ریزد. در مسیر این سرآب، جنگلی طبیعی وجود دارد كه وسعت آن بیش از ۱۰۰ هكتار است و شامل درختان قطور و كهنسال بلوط، چنار، زالزالك، گرو، بید، زبان گنجشك، گوجه وحشی، داغداغان، آلوچه، مو، انجیر، ون، گلابی، بادامك وحشی می‌باشد.
در قسمت غرب این سرآب، زمین‌های روستاهای ظفرآباد و میهن‌آباد واقع شده‌اند. تپه باستانی گیان نیز در ۲ كیلومتری این سرآب قرار دارد.
