گورستان دارالسلم معروف به آرامگاه دارالسلام شیراز یا وادیالسلام یكی از قدیمیترین آرامگاه های ایران به شمار میرود.قبرستان دارالسلم شیراز بر اساس اسناد و مدارك تاریخی و اولین قبر موجود در آن، سومین قبرستان جهان اسلام است.در این آرامستان مقبرههایی از قرن اول و دوم هجری دیده میشود. البته بسیاری از پژوهش گران بر این باورند كه این قبرستان پیش از اسلام نیز وجود داشتهاست.آرامگاه دارالسلام یكی از جاهای دیدنی شیراز می باشد .
مقبرههای قدیمی با خطهای ممتاز رقاع، كوفی، بنایی، ثلث، نسخ و نستعلیق كندهكاری شده و تصاویری از قیچی، شانه، آینه و ابزار شغلهای در گور خفتگان بر این سنگها حك شدهاست.وسعت این قبرستان در حدود ۱۰ هكتار است و حدود ۱۰ هزار سنگ قبر در آن وجود دارد.در ساخت سنگ قبرها از نمادهای گوناگونی استفاده شده است كه ۴ نماد آن بیشتر از سایر نمادها در این خاكستان دیده میشود. نخستین نماد، قابی عمودی یا افقی به شكل محراب است كه نماد پنجرهای است به سمت نور و در باور زرتشتی نور نماد خدا است.
اكنون از این نماد به عنوان مكانی برای ایستادن امام جماعت در مساجد استفاده میشود و استفاده از این نماد یعنی اینكه به قبر متوفی نور ببارد.نماد بعدی درخت سرو است، از میان گونههای مختلف درخت، درخت سرو به شكلهای مختلف بر سنگهای مزار درالسلام دیده میشود.
سنگهای مزار را میتوان اولین كتابهای جهان دانست، چرا كه تاریخ حیات انسان، شادمانی و ناخوشی و حرفه و پیشهاش را بر سنگ مزارش مینویسند. سنگهای موجود در این گورستان، نوع ادبیاتی كه بر روی این سنگها به كار رفته، نوع حجاری آنها و در آخر شخصیتهایی كه در این قبرستان قدیمی دفن هستند، بهویژه شخصیتهایی كه سند و هویت تاریخی ـ اسلامی و حتی علمی شیراز در سدههای مختلف هستند، هركدام بهصورت جداگانه ارزش بالای این مكان را مشخص میكنند.
نقش سرو، گاهی بهتنهایی و گاهی همراه با نقش پرنده و میوه روی بسیاری از سنگ مزارهای نفیس دورههای تاریخی دیده میشود. هیبت شیرسنگی و طرز قرارگیری آن بر سنگ مزار بسیار جالب است. شیر سنگی پهلوانی و جوانمردی فرد درگذشته یا بزرگ طایفه بودن و گاهی اوقات شغل گلهداری را نشان میدهد.
گورستان دارالسلام گورستان وسیعی است كه در آن ائمه جمعه از زمان زندیه تا قاجاریه به خاك سپرده شدهاند. همچنین محمود دهدار خفری معروف به عیانی و پسرش معینالدین محمد دهدار خفری معروف به فانی از عرفای صوفیه سده هفتم و حبیبالله شهبازی كلانتر كوهمره سرخی نیز در این قبرستان دفن شده اند.
همچنین در كتاب تذكره هزار مزار از ۲۷ شخصیت مهم كه جزء مشایخ و بزرگان تاریخ ایران بودهاند، نام برده شده است كه در این خاكستان آرمیدهاند. البته بعد از فوت نویسنده كتاب، نیز شخصیتهای مهم دیگری نیز در این قبرستان دفن شدهاند كه نام آنها در این كتاب ذكر نشده است.
مقبرهای با رنگ سبز در این گورستان دیده میشود كه معروف به سرباز امام زمان میباشد . مابقی مقبره هامربوط است به برخی از علماء؛
بسیاری از مقبرههای این گورستان طی چند سال گذشته شكسته و تخریب شدهاند.
وجه تسمیه آرامگاه دارالسلام
براساس نظر پژوهشگران در یك برهه زمانی خاص كه دقیقا معلوم نیست چه زمانی است شهرهای نجف و كربلا دچار قحطی و خشكسالی میشود و حاكم شیراز در ازای فرستادن هشتصد بار شتر غلات به آن سرزمین، درخواست خاك تربت كربلا میكند و چون واسطه آوردن خاك تربت به قبرستان دارالسلام شخصی به اسم شیخ سلم بوده و وی نیز در همین قبرستان به خاك سپرده شده است مردم به این مكان، گورستان درب سلم میگفتهاند و این نام به مرور زمان و در میان مردم تبدیل به دارالسلام شده است.
اما در باب وجه تسمیه آن روایت دیگری نیز ذكر شده است، در برخی اسناد اینگونه آمده كه شیخ عبدالنبی امام جماعت شیراز در دوره كریم خان زند بوده است. وی قبل از وفاتش وصیت میكند كه در كربلا دفن شود.
كریم خان زند بعد از مرگ وی، به علت احترام زیادی كه برای شیخ قائل بوده است، دستور میدهد كه ۴۰ بار شتر گندم به كربلا برود و در ازای آن خاك كربلا را به شیراز بیاورند و با آن خاك، شیخ عبدالنبی را دفن كنند و چون شیخ سلم واسطه آوردن تربت كربلا شده است، قبرستان به این نام خوانده شده است و این بخش از مجموعه دارالسلام همچنان به صفه تربت مشهور است.
دسترسی به آرامگاه دارالسلام
این گورستان در میانه بلوار سیبویه، در مركز شهر شیراز در محله دروازه شاه داعی الله(شادایی) واقع شدهاست.به جز قبرستان وادی السلام در شیراز، قبرستان دیگری نیز با همین نام در نجف قرار دارد.



