ریپورتاژ آگهی
لاك تراشی

لاك تراشی

لاك تراشی در مناطق روستایی و جنگلی مورد توجه پیشه وران هنرمندان بوده و انواع سازه‌های آن براساس نیاز زندگی روزمره رشد یافته است. روستاییان ساكن مناطق جنگلی در گذشته بیشترین نیازهای خود را از چوب تهیه می‌كردند
  • 1400/12/15
  • استان : مازندران
  • شهر : ساري
  • دسته : صنایع دستی ایران
آدرس : استان مازندران, ساری
تلفن : 66059000-021

لاك تراشی در مناطق روستایی و جنگلی مورد توجه پیشه وران هنرمندان بوده و انواع سازه‌های آن براساس نیاز زندگی روزمره رشد یافته است. روستاییان ساكن مناطق جنگلی در گذشته بیشترین نیازهای خود را از چوب تهیه می‌كردند و در ساخت لوازم چوبی از مهارت خوبی برخوردار بودند.
استادكاران با استفاده از ریشه و تنه درختان بدون بهره‌گیری از ابزار كار امروزی ظروف چوبی مانند جوله، كلز، لاك دانه پاش، قند چوله، تنباكو چوله، قاشق، ملاقه، كترا، تولید می‌كرند. هنر لاك تراشی یك كار ابتكاری است و جنگل نشینان با شناختی كه از انواع درختان جنگلی دارند برای ساخت مصنوعات چوبی از ریشه و چوب درختان خاصی با استفاده از ابزار كار بسیار ابتدایی استفاده می‌كنند.
درختانی كه از چوب آن‌ها برای این كار بهره می‌گیرند افرا، راش، ملج، توسكا، ممرز، شمشاد، نم دار و انجیلی است. ظروفی كه از ریشه درختان تهیه می‌شود سبك‌تر و در مقابل سرما و گرما مقاوم‌تر است ترك بر نمی‌دارد و در اثر ضربه به سادگی نمی‌شكند لاك تراشان معتقدند ظروفی كه از ریشه درختان تهیه می‌شود، اگر خوب نگه داری شود عمر مفید آن‌ها حداقل بالای صد سال خواهد بود. در صورتی كه لوازم تهیه شده از ساقه و تنها درختان همین خاطر در گذشته لاك تراشان لوازم مورد نیاز در منزل را از ریشه تحتانی ریشه‌هایی كه از ساقه با شیب ملایمی در خاك نفوذ كرده‌اند استفاده كنند زیرا به نظر آنان قسمت تحتانی این نوع ریشه‌ها كمتر در معرض برف و باران قرار داشت.
برخی از ظروف چوبی كه در مازندارن كاربرد دارد عبارتند از:
دانه پاش: به جای سینی برای پاك كردن برنج و حبوبات به كار می‌رود.
جوله: این وسیله شبیه پارچ آب، باگردن باریك و دهانه‌ای گشاد و در اندازه‌های متفاوت ساخته می‌شود. در قدیم برای دوشیدن شیر و نگه داری انواع مواد لبنی از آن بهره می‌گرفتند از نقش‌های متدوال روی بدنه جوله می‌توان از جوله نقش مارپیچ، نقش زنجیره‌ای و نقش حلوایی نام برد. بزرگ‌ ترین نوع جوله مندر نامیده می‌شود كه حدود ۱۸كیلوگرم ظرفیت دارد. نوع دیگری از جوله كه جوله كون نام دارد از ریشه درخت افرا تراشیده می‌شود.
كلز: از این وسیله چوبی به جای ملاقه برای هم زدن و سرد كردن شیر استفاده می‌كردند در مناطق مختلف مازندران این وسیله به نام‌های گوناگون خوانده می‌شود. به طور مثال در منطقه رامسر گیال در بخش مركزی كلز یا كیلز و در منطقه گرگان كمچه لز نوع دیگر پیمانه شیر به نام منقار درمناطق جنگلی ساخته می‌شود و حدود ۲۰۰ كلیوگرم ظرفیت دارد.

قاشق و ملاقه و كفگیر: این وسایل كه در زبان محلی «گچه» «پل گیر» و «كترا» نامیده می‌شود. از ساقه و شاخه درخت شمشاد تهیه شده و در كنار انواع وسایل امروزی همچنان گذشته كابرد دارند. كیله لاك: به عنوان پیمانه استفاده می‌شود. هر پیمانه حدود ۶ كیلوگرم «شالی» و یا «جو» و حدود۵/۷ كیلوگرم «گندم» ظرفیت دارد.

عصا: از چوب درخت آزاد كه به زبان محلی «ازدا» نام دارد تهیه می‌شود. قند چوله: برای خرد كردن قند به كار می‌رود.

تنباكو چوله: به عنوان ظرف تنباكو مورد استفاده دارد. سیر كوب: در اندازه‌های متفاوت ساخته می‌شود. در قدیم از این ظرف به جای هاون برای كوبیدن و خرد كردن نیز استفاده می‌شد.

لاك تراشی-ZIMyQHQb6m