شبستان مسجد جامع قلعه، اثری به جامانده از اوایل دوره قاجار در سمیرم، یكی از آثار گرانبها كه نماد و جلوه‌ای از هنر و معماری اسلامی را در دیدگان هر نظاره‌گری به نمایش می‌گذارد، است كه هم اكنون نیز وعده‌گاه و میعادگاه عاشقان و دلسوختگانی است كه برای راز و نیاز با خدای خویش به آن پای می‌نهند. شبستان مسجد جامع قلعه در محله قلعه كه از محله‌های قدیمی شهر سمیرم است در مساحت ۲۰۰ مترمربع و به صورت چهار طاق با سقف‌های گنبدی شكل و قوس‌های متفاوت در مجاورت حمامی كه قدما از آن به نام خزینه یاد می‌كنند، بنا شده است، اما متاسفانه از بد روزگار این حمام به طور كلی از بین رفته و اكنون ۴۰ سالی است كه درمانگاهی را به جای آن بنا كرده‌اند. شبستان مسجد جامع قلعه كه در عمق چهار متری زمین بنا شده و مسجد جامع بزرگی نیز بر روی آن ساخته شده است در تابستان‌ها بسیار خنك و در زمستان‌ها نیز هوای متعادلی دارد.
بسیاری از مردم شهرستان سمیرم نسبت به شبستان مسجد جامع قلعه ، اعتقاد و احترام خاصی دارند و برهمین اساس در روزها و شب‌های مختلف سال به ویژه ماه‌های شعبان، رمضان و محرم از نقاط مختلف این شهرستان برای ادای نذر و عبادت به این مكان مقدس می‌آیند.بانی بنای این مكان مقدس، مجتهد فاضل و خوشنویسی شهیر به نام “ملامحمدتقی افشاری سمیرمی” بوده است كه او با همت و همدلی اهالی سمیرم و به ویژه مساعدت‌های فردی به نام حاج حسین بزرگ، این مكان مقدس را به تقلید از سبك مسجد شیخ لطف الله اصفهان و به دست معماری هنرمند و زبردست به نام استاد عبدالوهاب قمشه‌ای بنا می‌كنند.
آخوندملامحمدتقی سمیرمی جد مرحوم استاد حبیب الله فضائلی خوشنویس نامدار جهان اسلام از مجتهدان بزرگ سمیرم بوده است كه به همراه بردارش آخوند ملامحمدخان سال‌ها در محضر بزرگان حوزه‌علمیه اصفهان تحصیل كرده بودند، اما پس از چند سال به سمیرم باز می‌گردند و هر دو بزرگوار علاوه بر كتابت قرآن به امور شرعیه، رفع اختلاف و دعاوی و صدور احكام مبادرت می‌ورزند. در آن زمان مرحوم آخوند ملامحمدتقی مقدمات احداث شبستان را فراهم می‌كنند و استاد عبدالوهاب قمشه‌ای نیز معماری این بنا را برعهده می‌گیرند.
مسجد جامع فعلی كه اكنون بر روی پشت بام این شبستان بنا شده است از سنگ، چوب و خشت بوده و ایوان و حیاط بسیاز زیبا و دلنشینی داشته كه رودخانه‌ای نیز از كنار آن جاری بوده است، اما متاسفانه طی ۴۰ سال گذشته بافت قدیمی و سنتی این مسجد از بین رفته و به شكل مسجدهای امروزی درآمده است.
در قدیم رسم بوده مسجدها را كنار حمام و بازار می‌ساختند و به همین دلیل این شبستان نیز در كنار خزینه قلعه (حمام) و بازارچه قلعه ساخته می‌شود، به طوری كه از طریق دالان كوچكی بین این شبستان و خزینه راه ارتباطی وجود داشته است. مصالح خاك و سنگ این مكان نیز از كوی شهیدان (۲۰۰متری این شبستان) تهیه شده است. این حمام از طریق یك دالان زیر زمینی به شبستان راه داشته است، حمام نیز جلوه و زیبایی خاصی داشت به طوری كه برخی خوشنویسان و نقاشان آن زمان سمیرم علاوه بر كتبه‌های خوشنویسی تصاویر و نقوشی حماسی را بر روی دیواره‌های آن حمام كشیده بودند.
