قلعه فین

قلعه فین: گوهری درخشان در تاریخ و معماری ایران

مقدمه:

قلعه فین، كه به نام باغ فین نیز شناخته می‌شود، مجموعه‌ای تاریخی-باغستانی بی‌نظیر در 15 كیلومتری شمال غربی كاشان است. این مجموعه كه در دامنه كوه‌های كركس واقع شده، از جمله آثار ملی ایران و میراث جهانی یونسكو به شمار می‌رود و به دلیل معماری منحصر به فرد، باغ‌های ایرانی و تاریخ كهن، شهرت جهانی دارد.

قلعه فین واقع در بخش فین شهرستان بندر عباس و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.
قلعه فین بر روی تپه ای مرتفع قرار دارد. قدمت این قلعه را از روی سفال‌های بدست آمده می‌توان به قرون میانه اسلامی نسبت داد . قلعه مذكور و احتمالاً در زمان ساخت جنبه نظامی داشته‌است . این قلعه به شماره ۷۲۷۰ به ثبت آثار ملی ایران رسیده‌است، این قلعه در زلزله سال ۱۳۸۶ كمی خسارت دیده است.

شهر فین در شمال‌غربی در فاصله ۹۵ كیلومتری بندرعباس قرار دارد. این شهر با دارا بودن فضای وسیعی نخلستان متراكم و خیابان‌های عموماً عاری از بدنه ساختمانی به عنوان یكی از نمونه‌های نادر و واقعی باغ ـ شهر در سطح كشور می‌باشد.
اغلب اماكن شهر در میان نخلستان‌ها احداث شده به‌طوری‌كه خیابان‌ها و دسترسی‌های شهر به مثابه شبكه‌های ارتباطی یك پارك بزرگ مورد استفاده اهالی شهر قرار دارد. برخورداری فین از شبكه جاده‌ای و ریلی و دارا بودن مجموعه‌ای از پتانسیل‌های گردشگری شامل جاذبه‌های طبیعی (آبشار، نقاط ارتفاعی، نخیلات ،…) جاذبه‌های تاریخی (قلعه فین، آسیاب و …) و فضاهای انسان ساخت (مجموعه استخر، حمام‌ها ،…) باعث شده تا فین از سایر نقاط متمایز شود.

فین تا سال۱۳۰۸ه.ش زیرنظر ایالات فارس بوده و از آن به بعد به بندرعباس ملحق شد.
قلعه فین بر روی صخره ای بلند و مشرف به راه های ارتباطی منطقه قرار گرفته است. قلعه فین و تپه طبیعی آن فضای بزرگی را در بر می گیرد كه بیشترین طول آن ۲۹۰ متر و بیشترین عرض آن ۱۸۰ متر است. از وجود برج هایی كه در هر یك از گوشه ها قرار گرفته می توان حدس زد نقشه واقعی این قلعه چند ضلعی نامنظمی بوده كه بوسیله برج های مدوری محافظت می شده است.

مصالح به كار رفته در فضای قلعه در بخش زیرین دیوار ها و برج ها سنگ های نا منظم و ملات ساروج و در بخش های بالایی خشت های مربع شكل به ابعاد ۵* ۲۰*۲۰ سانتیمتر هستند. در گوشه شمال شرقی برج م لدوری قرار دارد كه بخش زیادی از آن فرو ریخته و تنها دیواری به طول ۴۰/۸ متر از آن باقی مانده است. ارتفاع در بخش باقیمانده این دیوار ۷۰/۲ متر است.

در داخل این دیوار تیر كش های عمودی و پنجره هایی با اطاق جناغی تعبیه شده است. در ضلع غربی برج مدور دیگری دیده می شود كه ۸۰/۳ متر قطر دارد و در فضای درونی آن هم اكنون دو طبقه مشاهده می شود. ارتفاع مجموعه دو طبقه حدود ۷ متر و سطح طبقه دوم در ارتفاع ۵۰/۴ متری قرار دارد و درون این برج نیز طاقچه ها و تیر كش هایی وجود دارد. قلعه فین نسبت به زمین های پیرامون حدود ۶ متر ارتفاع دارد. در گوشه شمال شرقی برج مدوری قرار دارد كه بخش زیادی از آن فرو ریخته و تنها دیواری به طول ۴۰/۸ متر از آن باقی مانده است. ارتفاع در بخش باقی مانده این دیوار ۷۰/۲ متر است.

در داخل این دیوار تیركش های عمودی و پنجره هایی با اطاق جناغی تعبیه شده است. این قلعه امروزه كاملا ویران شده و تنها بخش هایی از برج ها و فضاهای معماری آن باقی ست. اجزا باقی مانده قلعه از وضعیت بسیار نامطلوبی قرار گرفته و هر لحظه احتمال ریزش بخش های بزرگی از آن وجود دارد . سفال های اندك پراكنده بر دامنه های این قلعه نشان دهنده احداث بنای اولیه آن در دوره ایلخانی و تیموری است اما بنای یاد شده تا دهه های اخیر نیز مورد استفاده خوانین منطقه قرار گرفته است. در حاشیه قلعه و بر روی دامنه تند آن الحاقاتی از سده اخیر با اسكلت فلزی و آجر و سیمان و كاشی دیده می شود كه در دوره های بعد به فضای قلعه افزوده شده است.

آدرس: شهرستان بندرعباس، شهر فین