منطقه شكارممنوع بهاباد در واقع اراضی بكر شمال بهاباد است كه از رویشگاه های و چشم اندازهای طبیعی دارای اهمیتی برخوردار است. عرصه منطقه شكار ممنوع بهاباد دارای مساحتی حـدود۶۵۰۰۰ هكتـار است و در طیـف ارتفـاعی۲۱۲۰-۹۵۰ متری نسبت به سطح دریا قرار دارد.
زیسـتگاههای یوزپلنــگ در حـوزه منطقــه حفاظت شده كوه بافق ،شكار ممنوع آریز و پناهگاه حیات وحش دره انجیر به صـورت نـواری بـا امتداد شمالی – جنوبی واقع شده است و در جهت شـرق زیسـتگاههای آزاد گسـترده و مسـاعدی برای این گونه وجود دارد و پس از این زیستگاههای آزاد ، پناهگاه حیات وحش نایبندان كه خـود از بهترین زیستگاههای یوزپلنگ می باشد قرار گرفته است .به طور قطع ارتباط جمعیت هـای كـوه بافق تا دره انجیر با زیستگاه بزرگ نایبندان می تواند از طریق منطقه كمكی برقرار شود.
در زیستگاه هایی با ویژگی های بارز كه جمعیت جانوری آنها به دلیل شكار بی رویه رو به كاهش است و از این رو به حمایت نیاز دارند، برای مدتی محدود و به طور معمول ۳ تا ۵ سال، شكار ممنوع می شود. چنانچه جمعیت جانوری منطقه ای دراین دوره ترمیم شود، می توان آن را با توجه به سایر معیارها، به عنوان یكی از مناطق چهارگانه تحت مدیریت تعیین كرد. راهكار تعیین مناطق شكار ممنوع را می توان پشتوانه ای برای حفاظت از ذخایر طبیعی كشور و نوع آزمون برای بررسی قابلیت های مناطق، برای پیوستن به مجموعه مناطق حفاظت شده دانست.
پستانداران: پستانداران منطقه بهاباد تقریباَ از گونه های استثنایی و به ندرت در سایر گستره های طبیعی یافت می شود. پستانداران منطقه از تنوع قابل توجهی برخوردارند. تپه ماهورهای منطقه و ارتفاعات قابل دسترسی آن زیستگاه مناسبی برای قوچ و میش می باشد . كوههای صخره ای و غیر قابل دسترسی این منطقه كل و بز را در خود پناه داده اند. كاراكال, یوز, جبیر, كفتار, پلنگ, گرگ, انواع روباه, تشی, خرگوش, شغال از دیگر گونه های عمده منطقه به شمار می روند كه به وفور در منطقه دیده می شوند.
پرندگان: پرندگان منطقه اساساَ از پرندگان درخت زی و بوته زی تشكیل شده اند كه معمولاَ جزء سبكبالان محسوب می شوند ولی در عین حال تعدادی از پرندگان شكارگر مانند دلیجه, انواع عقاب, انواع سارگپه, شاه باز, بالابان, شاهین , بحری و پرندگان قابل شكار نظیر كبك , تیهو , بلدرچین , هوبره , انواع چاخ لق , دودوك , خروس كولی ، انواع سلیم ها، بلبل خرما، انواع چلچله، انواع چكاوك، انواع داركوب، هدهد، سبزقبا، زنبورخوارها، پرستو، جغد، شاه بوف، زاغ بور، قمری خانگی، یا كریم، فاخته، كبوتر چاهی، باقرقره و در فصل مهاجرت انواع پرندگان آبزی، انواع آبچلیكها، چنگر، انواع اردكها و خوتكا ، سرسبز، تنجه، غاز، فلامینگو، حواصیل، بوتیمار اگرت و غیره به چشم می خورند.
كبك، تیهو، هوبره، زاغ بور، فاخته، كبوتر چاهی، انواع چكاوك و انواع پرندگان شكارگر به طور دائمی در منطقه سكونت دارند.
پوشش گیاهی: پوشش گیاهی در هر منطقه تحت تاثیر عواملی چند از قبیل نوع و میزان گیاه ،وضعیت زمین شناسی ،نوع خاك,شكل ظاهری زمین (پستی وبلندی )وبویژه آب وهوای قرار دارد .
بخش بهاباد از نظر پستی وبلندی به سه منطقه تقسیم میشود :
۱-مناطق دشتی وپستی
۲-مناطق كوهپایه ای(دامنه ها )
۳- مناطق كوهستانی
هر یك از این مناطق با توجه به میزان بارش و وضعیت خاك و ناهمواری دارای پوشش گیاهی متفاوتی است. جنلگهای بخش بهاباد در قسمت جنوبی آن با وسعت ۳۵ الی ۴۰ هزار هكتار واقع شده كه نوع پوشش آنها كم تا متوسط بصورت تنك ودرختچه و بوته زار میباشدو بعلت تنك بودن بطور میانگین ۱۵۰ اصله درخت در هكتار وجود دارد از گونه های درختی آن بنه ،بادام و انجیر و سر و كوهی ،ارس ،تاغ ،آتریپلكس و گونه های درختچهای اشنان و اسكمبیل و گونه های گیاهی چرخه و اسپند را میتوان نام برد.
شكل كلی منطقه شكارممنوع بهاباد بصورت دو سری ارتفاعات موازی در امتداد شمالغربی-جنوبشرقی كشیده شده است وبلند ترین نقطه ارتفاعی آن در كوههای آسفیچ ( ۵/۵ كیلومتری جنوب جعفرآباد ومرز مشترك بااستان كرمان) با ارتفاع ۳۰۶۹ مترو پست ترین نقطه آن با ارتفاع ۱۰۴۵ متردر محل خروجی رودخانه شور می باشد. از نظر فرسایشی سنگهای بخش جنوب ,جنوب غربی وغرب منطقه بیشتری در برابر فرسایش و هوازدگی داشته بهمین جهت ارتفاعات بلندی را بوجودآورده است كه محل اصلی تغذیه سفره آب زیرزمینی منطقه می باشد. در مقابل ارتفاعات شرقی وشمالغربی بدلیل تقابل كم دربرابر فرسایش، ارتفاع كمتری داشته وبیشتر به صورت تپه ماهور و كوههای كم ارتفاع ظاهر شده اند كه نزولات جوی آن به مراتب كمتر بوده و در تغذیه آبهای زیر زمینی هم نقش چندانی ندارند.
منطقه شكار ممنوع بهاباد از نظر آب و هوایی در ناحیه گرم و خشك با تابستانهای بسـیار گـرم و خشـك و زمسـتانهای معتدل و یا سرد كم باران قرار گرفته است بخش اعظم بارندگی در زمستان رخ مـی دهـد.
نوسـانات درجـه حرارت در زمستان و حتی شب و روز بسیار زیاد است .
این منطقه چون از لحاظ آب و هوایی نسبتاَ‌خوب می باشد و زیستگاه مناسبی برای پستاندارانی از قبیل قوچ و میش , كل و بز , جبیر , یوز , پلنگ , كاراكل , گرگ , خرگوش , انواع روباه , شغال , كفتار , گربه وحشی , انواع موشهای صحرائی , تشی و غیره می باشد . همچنین زیستگاه مناسبی برای پرندگان كمیابی نظیر هوبره , انواع عقابها , زاغ بور , كبك , تیهو , باقرقره , زاغی , شاهین , قرقی , دلیجه , سارگپه , بلبل خرما , سنگ چشم , انواع چكاوك , چلچله و غیره می باشد . تمامی حیوانات فوق یا دیده شده اند و یا رد آنها مشاهده گردیده است . لازم به ذكر است كه این منطقه با توجه به گستردگی مكان مناسبی برای جمع آوری انواع حیوانات می باشد كه این امر مستلزم نیروی زیادتر و امكانات بیشتر می باشد . امید كه در آینده نزدیك بشود از این مكان به عنوان ذخیره گاه زیست كره و محلی كه بتوان روی آن مانور داد و یك تفرجگاه بسیار مطلوب جهت استفاده از توریستهای داخلی و خارجی استفاده كرد .
از جمله ارتفاعات منطقه بهاباد میتوان به موارد زیر اشاره كرد:
كوه دوروز جنگ:یا دروجه از جمله كوههای رشته كوه ایران مركزی میباشد كه در هفت كیلومتری جنوب غربی شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن ۲۶۹۰متر میباشد .
كوه موسی:از جمله كوههای رشته كوه ایران مركزی میباشد كه در ۱۰ كیلومتری شمال (متمایل به شمال شرقی)شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن ۱۶۰۰متر میباشد.
كوه سرخ:این كوه به صورت منفرد در ۸كیلومتری شمال غربی شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن ۱۷۷۴متر میباشد .
كوه بنستان:این كوه جزو رشته كوه ایران مركزی بوده و در ۱۵ كیلومتری جنوب شهر بهاباد واقع شده و ارتفاع آن ۲۶۱۰متر است.
مراتع بخش بهاباد عموما جزو مراتع ضعیف تا متوسط محسوب میشوند و به دو دسته تقسیم میشوند:
۱-گیاهان مرتعی كه شامل آن دسته از گیاهان میشوند كه به عنوان علوفه جهت تعلیف و چرای دام و همچنین بعنوان پوشش محافظ خاك و جلوگیری از فرسایش مورد استفاده قرارمگیرند . این گونه گیاهان عمدتا در مناطق كوهپایهای (دامنه ها) و بطور پراكنده و اندك در مناطق دشتی و كوهستانی نیز وجورد دارند كه شامل درمنه ،تاغ ،اسكمبیل ،طارم ،پدن ،چرخه ،عجوه،اشنان،رندوك،قلم،جفته،قره داغ ،انجیروحشی…
۲-گیاهان دارویی و صنعتی :كه جهت مصارف دارویی وصنعتی مورد استفاده قرار میگیرند و تا كنون بیش از ۸۰ گونه از آنهاگردیده است .این گیاهان عمدتا در مناطق كوهستانی میرویند و از مهمترین آنها می توان به گونه های زیر اشاره كرد :
كلپوره , گون , شاتره ,قدومه , زرشك , بوماداران , زیره سیاه , آنغوزه , بادام كوهی , سرو كوهی , آویشن , بنه
( پسته وحشی ) بادرنجبویه , رازیانه , كاكوتی , شیرین بیان , پونه , كلیل الملك , گل زوفا , سیاوش , ترنگبین , ریواس و اسفرزه.
فلور منطقه بهاباد متجاوز از ۲۰۰۰ گونه از گیاهان می باشد كه اكثراَ آنها را گیاهان دارویی و بازدانگان و قسمت دیگر آن را گیاهان درختچه ای تشكیل می دهند . همانگونه كه معمول مناطق خشك و بیابانی است دو گروه بوته ای چوبی و درختچه ها و گیاهان كوتاه عمر یك ساله از بیشترین تنوع برخوردارند . گیاهان یك ساله كوتاه عمر قادرند به سرعت رشد نموده و در طی دوره كوتاه مرطوب و بارانی چرخه حیاتی خود را كامل نمایند و معمولاَ دوره طولانی خشكی را به صورت دانه سپری می كنند. درختچه ها و بوته های چوبی نیز قادرند با ایجاد شبكه ریشه ای وسیع و عمیق از رطوبت اعماق خاك استفاده نموده و دوره خشكی را تحمل نمایند. تنوع گونه ای به مجموعه گونه های مختلف از گیاهان و جانوران و شكلهای دیگر موجودات زنده كه در یك منطقه به سر می برند اطلاق می گردد. در یك اكوسیستم هر چند تنوع گونه ای بیشتر باشد زنجیره های تغذیه ای طولانی تر و شبكه های حیاتی پیچیده تر بوده و در نتیجه محیط پایدارتر و از شرایط خودگردان و خود تنظیمی بیشتری برخوردار می باشد .
آدرس : استان یزد- شهر بهاباد- منطقه شكار ممنوع بهاباد
