یكی از مناطق دیدنی استان یزد تفرجگاهی موسوم به دره گاهان است كه به دلیل وجود چند درخت و همچنین آبشاری زیبا ( كه به اسم آبشار درگاهان هم معروف هست)، به صورت یكی از جاذبه های دیدنی شهرستان تفت تبدیل شده است.آبشار فصلی دره گاهان در ضلع جنوب غربی شهر تفت و در قسمت ورودی از سمت استان فارس واقع شده است. تا به چشم خویش نبینید باور نخواهید كرد كه در قلب كویر ایران و در نزدیكی عروس كویر-یزد- دره ای با دیواره های بیش از ۲۰ متر با آبشارهای كوچك و بزرگ و آبی به زلالی اشك چشم وجود دارد. زیبایی و عجایب این دره چشمان هر بیننده ای را ساعتها خیره می كند.وجود سنگ های مساعد برای صخره نوردی در كنار آبشار نیز مزید بر علت شده و منطقه را بیش از پیش مشهور ساخته است. در این منطقه طرح اكوتوریستی و تفرجگاهی اجرا شده است.
گاه درزبان پارسی قدیم بمعنی شادی و دره گاهان یا دره شادیها، دره ایست كه درزمانهای دور مردمان بدانجا رفته و جشنهاو مراسمات خودرادر آن برپامیداشتند. این دره كه به گفته كسانی به دلیل چرانیدن و نگه داشتن گاو در آن به نام دره گاوون نیزخوانده میشود هم اكنون درنقشه هاو تابلوها به نام دره گاهان بوده و درگویش محلی دره گوهون گفته میشود.
این دره دارای یك محوطه باستانی به نام قلعه پهلوان بادی است كه بر بلندای صخره ای عظیم و سترگ در سالیان دور مامن شخصی به همین نام بوده كه افسانه های زیادی در مورد آن بر زبانها جاریست .آثار و بقایای آن را میتوان بر فراز صخره مشاهده نمود.
دره گاهان خود شامل چندین دره فرعی بوده كه همگی جزء دره های شمالی و پایین دستی شیر كوه از رشته مركزی ایران هستند.دره گاهان از یك دره اصلی و تعداد زیادی دره فرعی تشكیل شده كه توسط آبهای جاری از دامنه های شیركوه طی قرنها وهزاره ها به صورت كنونی درآمده اند.دره اصلی و دره های فرعی بجز یكی از آنها همگی دارای چشمه های متعدد كه در تمام فصول سال جاری میباشندو علاوه بر آنها چشمه ها وآبراههای فصلی نیز درآنها جریان دارد.
دره گاهان از ۷ دره فرعی تشكیل شده كه عبارتند از :
دره اصلی -دره خشك- دره آلبالو- دره آب پلنگ -دره لا انار -دره آبشار- دره باد گز
دره گاهان بجز در چند دره فرعی آنهم بصورت محدود، طبیعت گیاهی و جانوری خاصی ندارد هر چند آبشارهای فصلی زیادی كه دارای اشكال بسیار جالب و دیدنی كه بلندترین آنها حتی به ۷۰ متر هم می رسد در آن وجود دارد ولی آنچه كه این دره را متمایز میسازد شكل بسیار بدیع ومنحصر به فرد سنگها ، دیواره ها و طرز قرار گرفتن آنهاست كه از این نظر آن را در شمار منا طق بسیار مساعدسنگنوردی دراشكال مختلف آن قرار میدهد بطوری كه محال است چشم سنگنوردی به این منطقه و این دره افتاده باشد و او برای كار بر روی سنگهای آن روز شماری نكرده و نقشه ها نكشد .
انجیر وحشی Ficus johannis غذای مناسبی است برای پرندگان و وحوش این منطقه البته شیره برگ و ساقه این گیاه سمی بوده و اثرات بدی روی پوست دارد
دم اسب یا Equisetum . این گیاه از عناصر معرف مناطق مربوط و دشت های پر آب محسوب می شود. و دیدن آن در این منطقه برایم بسیار عجیب بود. می گویند كه این گیاه می تواند طلا ی خاك را جذب كند. البته به مقدار خیلی خیلی كم. در واقع اندیكاتور طلا و سیلیس محسوب می شود. پیش خودم فكر می كردم كه این دره های اطراف تفت و شیر كوه نه جزو البرز هستند و نه جزو زاگرس و نه جزو مناطق شناخته شده اقلیمی ایران. به نوعی می توانند یك اقلیم متفاوت محسوب شوند. تجسم كنید در میان كویر ایران ارتفاعاتی بالای ۴۰۰۰ متر!!. زیبایی این آبشار در زمان پر آبی وصف نشدنی است.
آدرس : استان یزد- ضلع جنوب غربی شهر تفت- دره گاهان
