شهر بیجار

بیجار (به كردی: بیجا، Bîcar) یكی از شهرهای استان كردستان و مركز شهرستان بیجار است. جمعیت این شهر بر پایه سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۴۶,۱۵۶ نفر بوده است. این شهر در طول ۴۷ درجه و ۳۶ دقیقه شرقی گرینویچ و عرض شمالی ۳۵ درج و ۵۲ دقیقه استوا قرار دارد. این شهر دارای آب و هوای سرد و خشك می‌باشد.بیجار منطقه ای است كوهستانی در امتداد سلسله جبال غربی ایران و یك سوم اراضی آن تقریبا كوهستانی است .نوع زمین و ساختمان آن مركب از سنگ هایی رسوبی مخصوصاً تركیبات رسی و آهكی و شنی مخلوط می باشد كه مروبط به دگرگونی های دوران سوم زمین شناسی است .شهر بیجار به “بام ایران” شهرت دارد چرا كه ۱۹۴۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و ۷۷۰ متر از تهران و ۴۲۵ متر از سنندج بلندتر است. این شهر بعد از شهر كرد بلندترین شهر ایران بوده و در طول ۴۷ درجه و ۳۶ دقیقه شرقی گرینویچ و عرض شمالی ۳۵ درج و۵۲ دقیقه استوا قرار دارد .بیجار در زمان قدیم معروف به ( بید زار ) بوده و برخی وجه تسمیه ان را به این دلیل می پندارند . شاه اسماعیل صفوی هنگام لشكر كشی به غرب ایران از این منطقه عبور كرده و نیز سپاهیان چنگیز از آن گذشته اند و اثاری به نام چنگیز قلعه در بالای كوهی به همین نام در ۵ كیلومتری شهر حكایت از این موضوع دارد.به دلیل شایستگی زنان این منطقه ، در زمان ناصرالدین شاه قاجار ، خزانه دارحكومت فردی به نام “زبیده خانم گروسی ” از اهالی حلوایی بیجار به عنوان همسر شاه و خزانه دار دربار بر گزیده شد و در حكومت وقت نفوذ زیادی پیدا كرد .قدمت تاریخی این منطقه به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح می رسد و موید این فرض ” دژ سترك ” یا قلعه ” قمچقای ” است كه در عهد مادها ، پارتها و ساسانیان به عنوان پا یگاه استراتژیك از آن استفاده می شده است.از مشاهیر و نامداران گروس می توان حسنعلی خان امیر نظام گروسی را نام برد كه نوشته هایش نمونه ممتازی از نثر فارسی به شمار می رود وی مدتی در مقام وزارت فواید عامه وسفیر وسر پرست دانشجویان اعزامی به اروپا و حكمرانی ولایات و ایالات بوده و كلا” در سال های ۱۲۵۳ تا ۱۲۷۵ هجری قمری مراحل خدمات دولتی را از سرهنگی فوج گروس و ریاست گارد مستحفظین دیوانخانه و ارگ تبریز و حفظ انتظامات كرمانشاه وخراسان و … طی كرد و مقبره ا ش اكنون در ماهان كرمان در كنار شاه نعمت الله ولی قرار دارد ایشان بسیار مورد توجه میرزا تقی خان امیر كبیر بوده اند .مرحوم شیخ فاضل گروسی یكی دیگر از نامداران گروس است وی در سال ۱۲۵۹ شمسی در بیجار متولد شد درتحصیل علوم فقه و اصول ، فلسفه ، عرفان،علوم غریبه وزبانهای خارجی موفق بوده اند ، مفردات قرآ ن كریم ، ورزش افكار ،رساله تغنی در قرآ ن ، تجوید استدلا لی ، جنگ المهمات ، هركسی كار خودش بار خودش و … از اثار وی است .بیجار ، حضور بزرگان مذهبی چون سید محمد امامی و حسینعلی رحمانی گروسی و… را در تاریخ پر افتخار خود داراست.موسیقیدانان ، نقاشان ، خطاطان ، شعرا و ادیبان ، پزشكان ، هنرمندان از رشته های گوناگون ، روحانیون و نظا میان گرانقدر زیادی در بیجار بوده و خدمات زیادی را ارائه داده اند كه جهت كسب اطلاعات بیشتر می توانید به كتاب ” سیمای بیجار گروس و مشاهیرآن ” تالیف استاد گرامی آقای محمد علی كوشا مراجعه فرمایید.اكثر مردم این شهرستان مسلمان و شیعه هستند در سابق تعدادی یهودی در این شهر ساكن بودند كه همگی مها جرت كرده اند.صنایع دستی این منطقه را قالی ، قالیچه ، گلیم ، جاجیم ، سجاده ، نمد ، توری، دستكش ، جوراب و … تشكیل می دهند و فر ش های این منطقه از شهرت جهانی برخوردار بوده و به خارج صادر می شد ه است .شركت سیما ن كردستان ، شركت گچ كردستان ، شركت گچ شور سو ، معدن آ هن شهرك ، معدن آ هك قمشلو ، معدن گچ قره بگ ، معدن نمك میدان ، معدن مرمر گراچقا ، با شوكی ، نوبهار ، قشلاق لو ، معدن سنگ تراورتن حسین آ باد كمر زرد و … جزو كارخانه ها ، صنایع و معادن با ارزش بیجار هستند كه ضمن ایجاد فرصتهای شغلی بسیار ، اقدام به صدور محصولات خود به خارج استان یا كشور می كنند.كوهها – كوههای حمزه عرب ، نقاره كوب ، بادامستان ، زاغه ، نسار ، چنگ الماس ، پنجه علی ، شاه نشین ، سر قیصه ، شاها ، چهل تن ، سنگ پا ، زرنیخ و…در منطقه بیجار قرار دارند.

جایگاه تاریخی بیجار
این شهر یكی از قدیمی ترین شهرهای كردستان است. قدمت تاریخی این منطقه به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح می‌رسد و موید این فرض «دژ سترك» یا قلعه «قمچقای» است كه در عهد مادها، پارتها و ساسانیان به عنوان پایگاه استراتژیك از آن استفاده می‌شده است.

بیجار در دوران مغول‏ها هدف حمله قرار گرفت و چنگیز در ۱۰ كیلومتری بیجار در جاده‌ای كه اكنون به دیواندره ختم می‏شود، اقامت گزید و قلعه‏ای ساخت كه اكنون نیز به چنگیز قلعه معروف است. غذاخانه چنگیز نیز در روستایی كه اكنون به شهر پیوسته به نام حلوایی قرار داشت و سربازان غذا را دست به دست تا قلعه چنگیز منتقل می‏كردند.

وجه تسمیه بیجار
«بیجار» همان «بیدزار» است یعنی محلی كه درخت بید زیاد در آن می‌روید، (جایگاه بید) كه بر اثر كثرت تلفظ افراد مختلف با لهجه‌های گوناگون كلمه «بیدزار» تصحیف شده و كم كم در گفتار و نگارش به صورت «بیجار» تلفظ و مكتوب گردیده‌است. البته داستان دیگر كه وجه تسمیه بیجار را توجیه می‏كند هست. ناصرالدین شاه در سفری به گروس (بیجار فعلی) شب تصمیمی گرفته و به جارچیان اعلام می‏كند تا فردا آن را برای مردم جار بزنند. صبح كه جارچیان برای ابلاغ تصمیم به میدان شهر می‏روند متوجه می‏شوند همه مردم از آن مطلع هستند و از آن پس گروس را نام بیجار قرار می‏دهند یعنی جایی كه نیازی به جارچی نیست.

جاذبه‌های گردشگری بیجار
از نقاط دیدنی این شهر می‌توان به بازار بزرگ قدیمی بیجار، آرامگاه شیخ فاضل گروسی، تیمچه امیر تومان، تیمچه حاج شهباز، پیست اسكی بین‌المللی نسار (تنها پیست اسكی استاندارد غرب كشور دارای امكانات اسكی روی برف و چمن)اشاره نمود.منطقه حفاظت شده محیط زیست بیجارنیز از دیگر جاذبه های این شهرستان میباشد در این منطقه انواعی از جانوران وگیاهان كه برخی از آنها كمیاب هستند زندگی میكنند.قوچ و میش ارمنی -گراز-گرگ-روباه- شغال و گونه های دیگری از پستانداران و همینطور انواع خزندگان ومارهاوپرندگان كمیابی همچون عقاب طلایی نمونه هایی از جانداران هستند كه در مراتع و حاشیه رودخانه های این منطقه زیست میكنند.رودخانه های این منطقه نیز انواعی از ماهی ها و دیگر جانوران آبزی و كنار آبزی را در خود جای داده اند.از ماهی های جالب این رودخانه‌ها میتوان اسبله(گربه ماهی)و نوعی ماهی كه در زبان محلی زرده ماهی خوانده میشود را نام برد.

صنایع دستی و سوغات بیجار
قالی بیجار یكی از اصیل‌ترین فرش‌های ایرانی است و زیبایی و دوام آن شهرت جهانی دارد. گلیم بیجار نیز از نظر مرغوبیت شهرت دارد. از دیگر سوغاتی‌های این شهر می‌توان به حلوا سوهانی، نان شیرمال مخصوص بیجار و انواع ترشی‌های خوشمزه اشاره نمود.

آیین‌های سنتی
مراسم تاسوعا و عاشورای بیجار در ایران كم نظیر است و مردم در برگزاری آ ن مشاركت فعال دارند و هر ساله خبر نگاران داخلی و خارجی زیادی جهت تهیه گزارش در آ ن شركت می‌كنند. مردم منطقه مراسم عید باستانی و ملی نوروز را هم با شكوه برگزار می‌نمایند.

محلات قدیمی
قلعه حلوایی، قلعه برجكه، قلعه تخت، پشت قلعه، تازه‌آباد، سراب، بادامستان…

محلات جدید
شهرك مهدیه، شهرك آفتاب، كوی فرهنگیان، كوی كارمندان، كوی بادامستان

تفرجگاه‌ها
بلوار امام، پارك شاهد، پارك سراب، پارك ۱۵ خرداد , قمچقای…

دانشگاه‌ها
دانشكده مهندسی و علوم پایه بیجار (در شرف تاسیس)، دانشگاه آزاد واحد بیجار، دانشگاه پیام نور بیجار