نَرجه یكی از شهرهای استان قزوین ایران است. این شهر در بخش مركزی شهرستان تاكستان قرار دارد و براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵شمسی، ۵۶۰۴ نفر در آن زندگی می‌كنند كه شامل ۲۸۶۰ مرد و ۲۷۴۴زن می‌شود. این تعداد افراد در قالب ۱۶۶۱ خانوار زندگی می‌كنند و متوسط تعداد جمعیت در هر خانوار شهرنرجه ۳/۳۷ نفر است. شهر كوچك نرجه در جنوب غربی استان قزوین و در كیلومتر ۵ جاده تاكستان- همدان قرار دارد و مردم آن به زبان تركی آذربایجانی صحبت می‌كنند.طبق مصوبه دی ماه ۱۳۸۳ وزارت كشور این مكان به لحاظ وسعت و كثرت جمعیت از روستا به شهر نرجه ارتقا یافت.
در لغتنامه دهخدا دربارهٔ نرجه پیش از اینكه به شهر تبدیل شود، آمده‌است: “قصبه‌ای است از دهستان دودانگه بخش ضیاآباد شهرستان قزوین، در ۱۸هزارگزی مشرق ضیاآباد در جلگه معتدل هوائی واقع است و ۲۳۳۹ تن سكنه دارد. آبش از رودخانه خررود، محصولش غلات و كشمش و بادام و گردو، شغل اهالی زراعت است. همچنین در فرهنگنامه “عمید” چنین نوشته شده كه نرجه در لغت به فتح نون به معنی صف، حلقه، دسته‌ای از مردم یا دسته‌ای از پرندگان، حلقه زدن لشكر برای شكار می‌باشد. شهر نرجه در حال حاضر به عنوان مركز آزمون آبیاری مكانیزه باغات انگور در ایران (طرح مدیریت یكپارچه سامانه آبیاری موضعی) شناخته شده‌است و مطالعات كارشناسان در این حوزه ادامه دارد. به لحاظ بافت شهرسازی، نرجه یك شهر گسترش یافته در راستای شمال به جنوب است كه واحدهای مسكونی، اداری و تجاری آن در بخش شمالی و مزارع و باغات كشاورزی آن در بخش جنوب و شرق مستقر هستند. بلوار اصلی نرجه كه این شهر را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم می‌كند و از شمالی‌ترین نقطه شهر تا مركز شهر ادامه یافته‌است، بلوار امام خمینی (ره) نام دارد.
در منطقه نرجه انواع مختلف انگور از قبیل بیدانه سفید وقرمز، عسگری، شاهانی، یاقوتی، ملایی، سابی (سحابی- صحابی)، احمدی، گوهر، چفته، انگور سیاه، رودبار، یزندای، شاهانی سفید، ریش بابا (میش پستان)، شصت عروس، فخری، انگور شل (مثقالی)، كره رویه، ممیجكه، ورگه انگور (انگور گرگ)، شكر شیرازی، مهدی خانی، فخری قرمز، سلطانی وشاهرودی كشت می‌شود.
ویژگی های اقلیمی ، سیاسی و فرهنگی ” نرجه “
به لحاظ جغرافیایی شهر كوچك نرجه با ۲۰۰ هكتار مساحت و حدود ۷۰۰۰ نفر جمعیت در جنوب غربی استان قزوین و در كیلومتر ۸ جاده تاكستان- همدان قرار دارد. طبق مصوبه دی ماه ۱۳۸۳ وزارت كشور این مكان به لحاظ وسعت و كثرت جمعیت از روستا به شهر نرجه ارتقا یافت و مهندس عبدالرحیم فتحی از نیمه دوم سال ۱۳۸۴ به عنوان نخستین شهردار نرجه منصوب شد . وی پس از یكسال و نیم فعالیت در پست خود با رای استیضاح شورای اسلامی شهر از كار بركنار شد . پس از وی مهندس علی طاهرخانی از اردیبهشت ۱۳۸۶ به عنوان دومین شهردار نرجه منصوب شد. مهندس طاهرخانی نیز یكسال و سه ماه بعد از سمت خود استعفا داد و از اول دی ۱۳۸۸ با صدور حكمی از سوی استاندار قزوین آقای عین اله طاهری بشارت به عنوان سومین شهردار این شهر منصوب شد .هرچه هست شهر نرجه به عنوان یكی از مراكز عمده تولید انگور ایران سالانه حدود یك نهم انگور مصرفی كشور را تامین می كند و در كشت خود ۳۷ رقم از ارقام بسیار باكیفیت و صادراتی انگور جهان را پرورش میدهد.
انواع محصول انگور شهر نرجه عبارتست از بیدانه سفید وقرمز،عسگری ،شاهانی، یاقوتی ، ملایی ، سابی (سحابی- صحابی )، احمدی ، گوهر ، چفته ، انگور سیاه ، رودبار ، یزندای ، شاهانی سفید ، ریش بابا (میش پستان)، شصت عروس ، فخری ، انگور شل ( مثقالی ) ، كره رویه ، ممیجكه ، ورگه انگور ( انگور گرگ ) ، شكر شیرازی ، مهدی خانی ، فخری قرمز ، سلطانی وشاهرودی . از سوی دیگر شیره انگور و كشمش
نرجه شهرت بالایی در بازارهای اروپایی و به ویژه فرانسه و آلمان دارد.تپه باستانی نرجه كه در سالهای اخیر بارها توسط غارتگران میراث فرهنگی حفاری شده هنوز هم در دل خود آثار كشف نشده گرانبهایی دارد كه مراكز پژوهشی و دانشگاههای مختلف كشور را به حراست از آن واداشته است.البته در شهر نرجه تپه های باستانی دیگری هم در بخشهای شمالی و شرقی وجود دارد كه به لحاظ فرسایش طبیعی از ارتفاع آنها نسبت به تپه نرگه كاسته شده است ولی این تپه ها هنوز هم مخزن دفینه ها و آثار گرانقیمتی هستند كه گاهی سوداگران میراث فرهنگی را به كاوشهای غیرمجاز وامی دارد.
شهر نرجه خوشبختانه از امكانات رفاهی مناسبی نظیر آب آشامیدنی لوله كشی، برق سراسری ، ارتباطات تلفنی ،گاز شهری،درمانگاه بهداشت ، مدارس تحصیلی در مقاطع مختلف ، كتابخانه عمومی ، مسیرهای دسترس آسفالته با شبكه روشنایی استاندارد ، دانشگاه آزاد اسلامی ، باند فرود آسفالته و قابل استفاده برای پروازهای سبك و هواپیماهای سمپاشی ، مساجد و حسینیه های متعدد ، مركز پرورش ماهی ، سالن ورزشی چند منظوره و …برخوردار است .
در شهر ” نرجه ” همچنین سه امامزاده وجود دارد ، امامزاده ابراهیم و امامزاده اسحاق (ع) كه طبق روایات محلی نسب آنها به امام موسی كاظم ( ع ) پیشوای هفتم شیعیان میرسد و همچنین امامزاده افخم ( ع ) كه نام دقیق آن افخم بن محمد بن حسین بن امام زین العابدین ( ع ) است.
سكنه فعلی این شهر مردم مهمان نوازی هستند كه به زبان تركی با ملغمه ای از واژه های فارسی ، عربی ، تاتی ، تاتاری و تركمنی تكلم می كنند . تركیب جمعیت اصلی نرجه را اقوام طوایف ” آقاجانی ” ، ” علم بیگی ” ، ” كریمخانی “، ” طاهری ” ، ” محمد حسینی ” و ” علی نوری ” تشكیل میدهند كه به ندرت در میان آنها وصلت و پیوند صورت گرفته است . البته گروههای قومی كوچكتری نیز تحت عناوین ” شیخها ” ، “علیخانی “، ” غلامرضایی “،” شیری” و ” حدادها ” در این شهر ساكنند.
هریك از طوایف فوق مكانهای استقرار جداگانه و مساجد و حسینیه های مجزایی دارند . با این حال در ۳۰ سال اخیر روند وفاق و همكاری میان این طوایف روز به روز بیشتر شده است.
شهر نرجه دارای ۳ بافت شهری است . در بخش جنوبی و شرقی باغات و تاكستانها انبوه انگور به چشم می خورد. بافت سنتی و متراكم روستایی نیز كماكان در بخش مركزی قرار دارد ولی عمده سازه های جدید شهری – نهاد های عمومی – مدارس و مساكن تازه ساز در بخش شمالی قرار دارند .
محور ارتباط اصلی شهر نرجه ، بلواری است كه از جاده تاكستان – همدان به سمت جنوب منشعب می شود و تا میدان مركزی شهر به طول ۳ كیلومتر ادامه دارد . با استقرار شهرداری در این منطقه بلوار مذكور به نام ” امام خمینی ” نامگذاری شد . سبك شهرسازی در حااشیه غربی و شرقی این بلوار ، مدرن تر و مطابق با اصول مهندسی شهری است . یعنی خیابان های شطرنجی با تقاطع های ۹۰ درجه در این بخش از شهر طراحی شده است . برخی از مراكز خدمات شهری نظیر دفتر شهردار ، بانك صادرات و … در حاشیه این بلوار مستقرند .
به لحاظ فرهنگی نیز آمار باسوادی در میان ساكنان نرجه بطور چشمگیری بالاست و حدود ۲۷ درصد از دختران وپسران بالای ۲۰ سال این منطقه دارای تحصیلات دانشگاهی هستند . رشد دانش اجتماعی و وفاق بالا در میان جامعه مدنی نرجه سرعت توسعه اقتصادی ، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی منطقه را افزایش داده است.
تپه باستانی نرگه
تپهٔ باستانی نرگه: تپه باستانی نرگه به درازای ۲۲۰ متر و پهنای ۱۸۰متر و بلندی ۲۶ متر از سطح زمین می‌باشد. این تپهٔ كهن در درون دشت هموار تاكستان و در شهرنرجه گرفته‌است. این تپه بزرگترین تپه باستانی منطقه تاكستان قزوین است. آثار بدست آمده از این تپه مربوط به عمق ۵/۸ متر است و به هزارهٔ نخست میلادی تا عصر صفوی تعلق دارد.
امامزاده زرلان نرجه
بقعه امامزاده زرلان واقع در شهر نرجه، در حدود شش كیلومتری تاكستان، در فاصله یك كیلومتری جاده تاكستان، همدان و در سمت چپ جاده قرار دارد. بنای این امامزاده چهار گوشه دارد كه گوشه‌های آن از خارج به صورت هلال درآمده‌اند و چنان می‌نماید كه در چهارجانب بنا، چهار دیوار هلالی ساخته‌اند. گنبد بنا با گردنی گرد، در وسط یك چهارضلعی استوار شده و در ارتفاع در حدود هشت متری آن دور تا دور، یك رج آجر به شیوه دندانه‌دندانه چیده شده‌است. از این رج به بالا، پوشش اصلی گنبد به گونه‌ای انجام شده كه گنبد شكل خاصی مانند گنبد «بقعه پیر» در تاكستان پیدا كرده‌است. در دوسوی در ورودی، با فاصله یك متر از هر طرف، دو دیوار ساخته شده‌است كه نمای آنها به صورت دو جرز به عرض تقریبی نیم‌متر دیده می‌شود. بالای جرزهای دوگانه به صورت هلالی درآمده و كمی از سطح سقف بالاتر رفته‌است. در بالای در ورودی، سر دری به شكل یك مهتابی كار گذاشته شده‌است. در وسط در و دیوار امامزاده، محل دو پنجره مستطیل شكل به چشم می‌خورد كه بغل درگاه آنها یك قطعه سنگ مرمر سفید است. این دو پنجره، بعدها مسدود گردیده‌اند. در داخل بنای امامزاده، دو قبر قرار داردكه آنها را منسوب به شاهزاده اسحاق و شاهزاده ابراهیم- برادران حضرت امام رضا (ع) می‌دانند. در داخل این امامزاده هیچ گونه نوشته وكتیبه‌ای وجود ندارد؛ ولی آنچه جالب است، نحوه ساختمان بخش پایین و شیوه گنبدسازی آن است كه در نوع خود از طرح‌های جالب توجه در منطقه قزوین به‌شمار می‌رود.
