شهر خواف

شهر خواف یكی از شهرهای استان خراسان است كه تا چند سال پیش از بخش های شهرستان تربت حیدریه محسوب می شد. تاریخ شهر خواف با تاریخ تربت حیدریه درهم آمیخته است. از آثار باستانی شهر خواف می توان از مسجد ملك زوزن در دشت خواف نام برد كه متعلق به قرن هفتم هجری است. در خواف بیش از ۴۵۰ جاذبه گردشگری و اثر تاریخی داریم كه حدود ۱۰۰اثر ثبت ملی در آستانه جهانی شدن هستند.

مراكز دیدنی خواف

مسجدملك زوزن
مرسه غیاثیه ی خرگرد خواف
آس باد های منطقه ی خواف
كوشك سلامه ی خواف
مزار پیراحمد خوافی
بنای مزار خواجه یار خواف
یخدو
مسجدگنبد

صنایع و معادن

از صنایع و معادن این شهرستان اطلاعات مستندی در دست نیست. قالی و قالیچه بافی‌از روزگار كهن در این شهرستان رایج است. قالی‌های بافته شده با طرح‌های بلوچی و تركمنی و نقش‌های وافی، گل‌كشمیری وقاسم آبادی عرضه می شود و مازاد آن به سایر نقاط عرضه می‌شود.

كشاورزی و دام داری

كشت در این شهرستان بیش‌تر آبی است. آب مورد نیاز از كاریز، چاه،‌ رودخانه و چشمه تأمین می گردد. مهم ترین فرآورده های كشاورزی خواف، عبارت اند از: چغندر قند، پنبه، زیره، گندم، جو،‌ تره بار، انگور، انار، هلو، زردآلو، و انجیر. هم چنین دامداری به صورت سنتی رواج داشته و شامل گوسفند، بز و گاو است. فرآورده های دامی به مصرف داخلی می رسد.

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی خواف

خواف پیش از این به نام های «روی»، «رود»، «رویه» و «روح» نامیده می شده است. «روی ruy» در به معنی چهره و آب بسیار و «رود» به معنی نهری، كه از جویبار های زیادی تشكیل می شود، آمده است. اما «روی ravi» به معنی ابر بسیار و آب فراوان و شیرین است. علت این نام گذاری وجود رود های متعددی است كه در پیرامون این شهر وجود دارد. هنوز هم شهر خواف را «روی» و گه گاه «رود» نیز می گویند. بنا بر روایتی دیگر «خاف» شكل كهن كلمه «خواف» و نام دیگر به آفرید، پسر ماه فروردین است، كه از سیراوند خواف به منظور نوآوری در آیین زرتشت برخاسته بود.
خواف، در دوران پیش از اسلام، از سرزمین های پر رونق آیین زرتشتی بود. مردم این ناحیه در سپیده دم اسلام، شهر خود را به منظور دیار امن تری ترك كرده و پس از سال ها آواره گی، سرانجام در كرانه هند به سرزمین گجرات رسیدند و در آن جا شهری را بنیاد كردند، كه به یادگار سنگان خواف «سنجان» نامیده شد.
«خواف» و «زوزن» در سده های نخستین هجری قمری، از مراكز علمی پر رونق به شمار می آمده اند. قرار گرفتن این دو شهر در جایگاه ارتباطی مهم بین حوزه های هرات، قهستان و نیشابور و در حقیقت قرار گرفتن آن ها در دل خراسان بزرگ، موجب شده بود كه خواف و پس از آن زوزن، محل داد و ستد اندیشه ها باشند. خواف در دوره های بعدی، در قلمرو طاهریان، صفاریان سیستان، سامانیان، آل بویه، و… قرار گرفت و در زمان خوارزمشاهیان، ملوك زوزن برآن حكومت می كردند. ملوك زوزن نسبت به آبادانی خواف و زوزن علاقه زیادی از خود نشان داده آثاری از خویش بر جای گذارند. روزگاری نیز ملوك نیمروز و آل كرت، بر خواف حكومت كردند.
از وقایع مهم این منطقه در دوران صفویه، می توان به لشگر كشی شاه اسماعیل صفوی به خواف در اوایل حكومت اش به منظور سركوب مراد بیگ تركمان اشاره كرد. ظاهرا خواف تا اوایل دوره شاه تهماسب صفوی، حكومت مستقلی داشته و در زمان سلطان محمد صفوی (۹۸۶- ۹۹۶ هـ . ق) مرشد قلی خان، به عنوان حاكم خواف تعیین می گردد.

مشخصات جغرافیایی خواف

شهرستان خواف، با بیش از ۱۱ هزار كیلومتر مربع پهنه، در خاور استان خراسان رضوی، در كنار مرز ایران و افغانستان،‌ قرار دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان های تایباد و تربت حیدریه، از باختر به شهرستان های تربت حیدریه و گناباد، از جنوب به شهرستان قاینات و از خاور به افغانستان محدود است. آب و هوای این شهرستان معتدل و خشك بوده و بیش ترین حرارت در تابستان ها، ۴۲ درجه بالای صفر و كم ترین آن در زمستان ها، ۱۰ درجه زیر صفر است. میانگین باران سالیانه این شهرستان به ۱۸۵ میلی متر می رسد.