آتشكده بازه هور: نگینی در دل كویر
آتشكده بازه هور، كه به نام آتشكده آذرآباد نیز شناخته می‌شود، یكی از مهم‌ترین معابد زرتشتیان در ایران است. این آتشكده در استان فارس، شهرستان اقلید، بخش سده و در روستای بازه هور واقع شده است.
تاریخچه آتشكده بازه هور:
- قدمت آتشكده بازه هور به دوره ساسانیان باز می‌گردد.
- این آتشكده در زمان خود یكی از مهم‌ترین مراكز مذهبی زرتشتیان در ایران بوده است.
- پس از حمله اعراب به ایران، آتشكده بازه هور مانند بسیاری از معابد زرتشتی دیگر، تخریب شد.
- در دوره صفویه، این آتشكده بازسازی شد و تا دوره قاجار مورد استفاده قرار می‌گرفت.
- پس از دوره قاجار، آتشكده بازه هور به تدریج رو به ویرانی گذاشت.
- در سال‌های اخیر، اقداماتی برای مرمت و بازسازی این آتشكده انجام شده است.
یكی از كهن ترین نمونه های آتشكده گنبد داری است كه احتمالا متعلق به زمان پارتیان است زمینه بنای سنگی موسوم به بازه هور به فاصله هفتاد كیلومتری از جنوب شهر مشهد در ضلع شرقی روستایی به نام رباط سفید در ابتدای تنگه ای بازه هور واقع است. از نظر لغوی بازه در فارسی دری به قسمتی از دیواره كوه گفته می شود كه خورشید از میانه باز آن بطرز باشكوه و زیبایی طلوع نماید و شاید نام بازه هور از همین جا باشد. به لحاظ ویژگیهای معماری این بنا نمایانگر بخشی از اجزا و عناصر ساسانی است كه آندره گدار آن را به قرن سوم میلادی نسبت داده است. همچنین عده ای براین باورند بنای سنگی بازه هور آتشكده ای از دوره ساسانی است.
بطور كلی معماری این بنا چهار طاقی است كه از چهار طرف باز بوده و عناصری گنبدی بر فراز آن قرار گرفته است فضای ورودی نیز دارای سه درگاهی بلند و عریض است كه احتمالا در حكم تالار ورودی به فضاهای معماری طرفین شمار می آید. اما ورودی اصلی بنا از ضلع غربی ایجاد شده كه درگاهی های همسان در اطراف، حاكی از الحاقات پیرامون آن است. در سطح فوقانی پلان مربع بنا چوبهایی بركنج آن نصب گردیده كه احتمالا گامهای اولیه برای ایجاد گوشوار جهت ایجاد گنبد در بناها بوده است. این بنا در واقع هسته مركزی یك مجموعه معماری است به فاصله نزدیكی از این بنا. ویرانه هایی در قلعه تاریخی به نام دختر و پسر برفراز بلندی مشاهده می شود.
دو پژوهشگر معروف (هرتسفلد در كتاب ابنیه و آثار تاریخی ایران و آندره گدار در كتاب آثار ایران) این بنا را از نزدیك دیده اند و آن را از آثار دوره ساسانی میدانند. بنای بازه هور دارای یك گنبد و سه ورودی و در گذشته از سمت مشرق به بنای دیگری اتصال داشته و در دو سوی شمالی و جنوبی آن نیز الحاقیاتی مانند راهرو و ایوان وجود داشته است. در مجموع این بنا را می توان هسته مركزی یك مجموعه معماری كهن دانست. این بنای قدیمی و ارزشمند به فاصله حدود ۸۰ كیلومتری مشهد و در سمت شرق روستای رباط سفید واقع شده است.
معماری آتشكده بازه هور:
- آتشكده بازه هور از دو بخش اصلی تشكیل شده است: آتشكده و محوطه
- آتشكده بنایی مربع شكل است كه از سنگ و ملات ساخته شده است.
- در داخل آتشكده، محل نگهداری آتش مقدس قرار دارد.
- محوطه آتشكده شامل اتاق‌ها، حیاط‌ها و باغ‌ها است.
- در محوطه آتشكده، بقایایی از آثار تاریخی مانند ستون‌ها، كتیبه‌ها و مجسمه‌ها دیده می‌شود.
جاذبه‌های آتشكده بازه هور:
- معماری منحصر به فرد و نمای دیدنی آتشكده
- اهمیت تاریخی و مذهبی آن
- موقعیت مكانی و طبیعت بكر اطراف آتشكده
- آرامش و سكوت حاكم بر فضا
مسیر دسترسی به آتشكده بازه هور:
- برای دسترسی به آتشكده بازه هور، باید به شهرستان اقلید در استان فارس رفت.
- از اقلید، مسیری به سمت بخش سده و سپس روستای بازه هور وجود دارد.
- از روستای بازه هور، باید یك مسیر خاكی را پیمود تا به آتشكده رسید.
نكات مهم:
- برای بازدید از آتشكده بازه هور، كفش و لباس مناسب به همراه داشته باشید.
- به دلیل نبود امكانات رفاهی در آتشكده، آب و غذا به همراه خود ببرید.
- در هنگام بازدید از آتشكده، به محیط زیست و میراث فرهنگی آن احترام بگذارید.
آتشكده بازه هور با معماری منحصر به فرد، تاریخ غنی و طبیعت بكر خود، یكی از جاذبه‌های گردشگری استان فارس است. اگر به دنبال تجربه‌ای متفاوت و سفر به دل تاریخ هستید، بازدید از این آتشكده را به شما پیشنهاد می‌كنیم.
