آتشكده قدمگاه

آتشكده قدمگاه: یادبودی از دوران ساسانی در جهرم

مقدمه:

آتشكده قدمگاه، كه به نام آتشكده جهرم نیز شناخته می‌شود، بنایی تاریخی در جنوب شهر جهرم، استان فارس است. این بنا كه بر فراز تپه‌ای در دامنه‌ی البرزكوه واقع شده، مشرف به تمام شهر جهرم است و از جمله آثار ملی ایران به شمار می‌رود. قدمت دقیق این بنا مشخص نیست، اما شواهد نشان می‌دهد كه متعلق به دوره ساسانیان (224 تا 651 میلادی) باشد.

در نزدیكی محله ی علی پهلوان(شهرستان جهرم) و در دامنه ی شمالی كوه البرز بر روی تپه ای كوچك، ساختمانی است كه آن را قدمگاه می خوانند .
این بنا شباهتی به شبستانهای مسجد داشته و شامل یك عده طاق های رو به شمال است. در قسمت وسط در پشت طاق های فوق محوطه ی سرپوشیده شبیه چار سوق بازار وجود دارد و در همین قسمت است كه بر روی قلعه سنگی نقشهایی حجاری شده و در نتیجه نام قدمگاه را به كلیه ی این ساختمان داده است . در بالای درگاه یكی از اطاقهای شرقی در داخل بنا سنگی نصب گردیده و اشعاری از حكیم سرائی شاعر معروف جهرم بر روی آن نوشته شده است.

در این اشعار از این ساختمان تحت عنوان آتشكده نام برده شده است ولی طبق تحقیقاتی كه اداره ی باستان شناسی انجام داده اعلام نمود كه بنای مزبور آتشكده نبوده و بناهای بعد از اسلام است . هرچند این بنا از بناهای اسلامی است ولی قرائنی در دست است كه احتمال قوی می رود در ادوار قبل از اسلام در این نقطه آتشكده وجود داشته و بعداً به صورت فعلی درآمده است .چرا كه این ساختمان شبیه آتشكده ها كه یك منبع یا حوض در جنب آن بوده و یك آب انبار هم در مجاور آن است و همچنین مانند آتشكده ها دارای یك اطاق در وسط به صورت ۸ ضلعی است و علاوه بر این شواهد مثل آتشكده ها كه دارای اطاقهای متعدد در اطراف اطاق آتش می باشد و این بنا در اطراف اطاق وسط قرار دارد و از طرف دیگر با شهرتی كه از قدیم به عنوان آتشكده داشته می توان نتیجه گرفت كه ساختمان مزبور آتشكده بوده و با ظهور اسلام نظیر هزاران بنای دیگر تغییر شكل داده و به صورت اسلامی به خود گرفته است .
یادآور می شویم كه این بنا متعلق به دوره ی ساسانی است . بنای قدمگاه چند سالیست كه مرمت شده است. متأسفانه مسؤولین نسبت به نگهداری آن زیاد اهمیت نمی دهند به طوری كه در زمان اندكی پس از مرمت و بر اثر بی توجهی برخی افراد از دیوارهای آن به عنوان تابلو نقاشی و یادگار نویسی استفاده می شود.

جاذبه‌های گردشگری:

آتشكده قدمگاه به دلیل قدمت تاریخی و معماری منحصر به فردش، از جمله جاذبه‌های گردشگری مهم استان فارس به شمار می‌رود. از جمله دیدنی‌های این مكان می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:

• طاق‌های رو به شمال: این طاق‌ها كه از ویژگی‌های بارز این بنا هستند، منظره‌ی زیبایی از شهر جهرم را به نمایش می‌گذارند.
• محوطه سرپوشیده: این محوطه كه در مركز بنا قرار دارد، دارای حجاری‌های زیبایی است كه قدمت آن‌ها به دوران ساسانی می‌رسد.
• آب‌انبار: آب‌انبار این بنا كه در مجاورت آن قرار دارد، از دیگر آثار تاریخی این مجموعه است.
• چشم‌انداز: از فراز این بنا می‌توان چشم‌انداز زیبایی از شهر جهرم و دشت‌های اطراف را مشاهده كرد.

وضعیت كنونی:

متاسفانه، آتشكده قدمگاه در حال حاضر در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. عدم رسیدگی كافی به این بنا، باعث شده تا بخش‌هایی از آن تخریب شود و مورد غارت سودجویان قرار گیرد.

پیشنهادات:

• برای حفظ و نگهداری بهتر این بنای تاریخی، لازم است اقدامات اساسی توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انجام شود.
• می‌توان با مرمت و بازسازی این بنا، آن را به یكی از جاذبه‌های گردشگری مهم استان فارس تبدیل كرد.
• همچنین، با برگزاری برنامه‌های فرهنگی و آموزشی می‌توان مردم را با تاریخ و اهمیت این بنا آشنا كرد.

آتشكده قدمگاه یادبودی ارزشمند از دوران ساسانی است كه حفاظت و نگهداری از آن ضروری است. با اقدامات مناسب، می‌توان این بنای تاریخی را به نسل‌های آینده