موزه مشكین فام شیراز یا همان عمارت فروغ الملك در سال ۱۳۱۰ (اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول) توسط فروغ الملك قوامی (داماد قوام بزرگ) در زمینی به مساحت ۱۰۲۰ متر مربع در محور سنگ سیاه و در جوار بقعه بی‌بی دختران احداث شد. این بنا برای استفاده مسكونی ساخته شده و شامل پاسدارخانه، آشپزخانه، اصطبل، حمام و دو باب منزل مسكونی (مهمان سرای فدك فعلی و خانه فروغ الملك) است كه خانه فروغ الملك در سه طبقه و شامل زیرزمین، طبقه همكف و طبقه اول است كه دارای دو بخش بیرونی و اندرونی با دو حیاط جداگانه، عمارت شاه‌نشین، حوضخانه، حمام، آشپزخانه و… است. در دو قسمت شمال و جنوب دو اتاق پنج دری دارد در ضلع شمال‌غربی سالن اصلی ساختمان به نام شاه‌نشین قرار دارد كه دارای پنجره‌های گره‌كاری است. این شاه‌نشین به وسیله حوضخانه‌ای هشت ضلعی به قسمت اندرونی متصل می‌شود. هنر نقاشی روی سقف‌ها یادآور هنر دوره زندیه است. فضای داخلی موزه، مثل همه‌ی خانه‌های اعیانی قدیمی زیبا است، با همان پنجره‌های مشبك و كاشی‌كاری و حیاط‌های اندرونی و بیرونی و هشتی و یك اتاق هم با مبلمان قدیمی خانه، از جمله مبل‌های آینه‌كاری شده.
داخل اتاق‌های خانه، فضاهایی برای نمایش آثار هنری سه نسل از خانواده‌ی «مشكین فام» در نظر گرفته و در كنار این آثار، اثرهایی از دیگر هنرمندان فارس هم هست كه برخی توسط صاحب اثر و بعضی توسط مجموعه‌داران به موزه هدیه شده‌اند.
این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۴۰ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
جغرافیای خانه فروغ الملك
خانه فروغ الملك مربوط به اواخر دوران قاجار است و در بافت قدیمی شیراز، در محله سنگ سیاه و در پشت امامزاده بی‌بی دختران واقع شده است.
موزه‌ی هنر مشكینفام را خیلی از شیرازی‌ها هم ندیده‌اند! حتی خیلی از راننده تاكسی‌های شیراز هم نمی‌دانند كه شیراز چنین موزه‌ای دارد. این بنا در نقشه‌های گردشگری شیراز فهرست شده و از ارگ كریمخانی تا این موزه تقریبا ده دقیقه پیاده راه است.
بنای موزه یك خانه قدیمی است ته یك كوچه‌ی بن‌بست در بافت تاریخی شیراز. خانه معروف است به خانه‌ی فروغ‌الملك (قوامی) و زمانی توسط «اسماعیل قوامی» به آموزش و پرورش شیراز هدیه شده است. كاشی سردر موزه هنوز هم عنوان «دبستان فروغ الملك» دارد. انگار از موزه شدن این دبستان سابق، چند سالی بیشتر نمی‌گذرد، چون پارچه‌نویسی سر در آن كهنه است ولی هنوز دوام دارد.
ساختار و تزیینات بنا
اسكلت و ساختار اصلی بنا در پی سنگ با ملات گچ، دیوارها آجر با ملات گچ و خاك و در سقف تیرهای چوبی با پوشش گل و خاك و كاه گل است. تزیینات این بنا شامل تزیینات آجری، كاشی‌كاری، نقاشی‌های سقف و نقوش روی سنگ‌ها به صورت حجاری شده است.
مرمت این بنا در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان عمران و بهسازی شهری شروع شد كه شامل تعویض سقف‌ها، مرمت كلیه آجركاری‌های نما، تعویض در و پنجره‌های چوبی، كاشی‌كاری حوض‌ها و مرمت سقف حوض خانه است. از سال ۱۳۲۷ تا اواسط دهه ۵۰ با نام دبستان فروغ الملك مورد استفاده آموزش وپرورش قرار گرفته است. این بنا از سال ۱۳۸۱ پس از مرمت و بازسازی در اختیار آقای حسن مشكینفام قرار گرفت و كاربری آن به موزه هنر معاصر فارس تغییر یافت.
اشیاء موجود در موزه شامل صدها قطعه از هنری است كه طی بیش از نیم قرن توسط ایشان تهیه و گردآوری شد و شامل دو بخش عمده آثار هنری خانواده مشكین فام و آثار هنرمندان معاصر فارس است كه بر حسب نوع اثر هنری یا تكنیك و دوره آفرینش در قالب بخش‌هایی با آثار حجاری و نقش برجسته، خوشنویسی، نقاشی، عكاسی، هنرهای تجسمی و… تقسیم‌بندی و به نمایش گذاشته شده است.
آثار هنری موزه مشكینفام
اشیای موجود در موزه شامل صدها قطعه اثر هنری است كه طی بیش از نیم قرن با تلاش و سرمایه خانواده مشكینفام با عشق و علاقه تهیه و گردآوری شده و شامل دو بخش عمده:
آثار هنری خانواده مشكینفام
آثار هنرمندان معاصر فارس است. آثار موجود بر حسب نوع اثر، تكنیك یا زمان خلق اثر در قالب بخش‌های مجزا تقسیم شده و در معرض نمایش قرار گرفته است.
بخش آثار حجاری و نقش برجسته
در این بخش كارهای استاد حاج حبیب مشكینفام (۱۳۸۰ _ ۱۲۹۴) روی سنگ‌های مختلف از جمله مرمر قرار دارد كه شامل نقوش گل، حیوان، متون اسلامی از جمله آیات قرآن است كه به دو شیوه «گود» و «برجسته» طراحی، خوشنویسی و كنده‌كاری شده است.
بخش خوشنویسی
این بخش شامل سه قسمت متفاوت اما به‌هم پیوسته است:
آثار خوشنویسی استاد حبیب مشكینفام؛
آثار خوشنویسی محفل هنری حاج حبیب مشكینفام؛
آثار اساتید بزرگ خوشنویسی فارس و ایران.
بخش نقاشی
نقاشی‌های موزه هنر مشكینفام شامل مجموعه بسیار نفیس و متنوعی از آثار هنرمندان معاصر فارس است. در این بخش آثار ۳۰ هنرمند كه معرف سه نسل از نقاشان معاصر فارس هستند، به نمایش درآمده است. این هنرمندان عبارتند از حسام ابریشمی، بیژن بهادری كشكولی، علی‌اصغر تجویدی، خلیل توللی، قاسم حقیقی، بهرام خائف، بهنام خاوران، بهرام دبیری، عباس دریسی، مهدی رضاییان، كاظم رضاییان، قاسم روزخوش، حسن زارع، غلامحسین صابر، علیرضا ظریف، علیرضا عطروش، احمد علامه دهر، سعید غلامی، جمشید كریمی، شهرام كریمی، محمدرضا كشاورزی، امید مشكسار، حسن مشكینفام، منوچهر معتبر، حسین میرزایی، مهرزاد نژند، حمیدرضا هیربد و غلام یونسی.
كتابخانه
كتابخانه موزه شامل صدها جلد كتاب و مجله‌های تخصصی است مانند بریده جراید در زمینه فعالیت‌های هنری، صدها كارت، بروشور، پوستر و كاتالوگ مربوط به رویدادهای هنری، آرشیو نوار، فیلم و سیدی شامل مصاحبه‌هایی با هنرمندان برجسته فارس و ایران، فیلم گزارش نمایشگاه‌ها و رویدادهای هنری، نشست‌ها و جلسات هنری و ادبی، فیلم زندگی و آثار هنرمندان بزرگ جهان، موزه‌ها و مراكز مهم هنری جهان.
دفتر مطالعات هنرهای تجسمی
شامل شناخت هر چه بیشتر هنرمندان و آثار هنری گذشته و حال، تهیه گزارش، تهیه عكس، فیلم و نوار از هنرمندان و آثار آن‌ها، تهیه جزوه و كاتالوگ برای استفاده علاقه‌مندان و هنرمندان، چاپ و انتشار آثار هنرمندان فارس به‌صورت كاتالوگ، كارت، بروشور، آلبوم و پوستر، ایجاد ارتباط با مراكز هنری داخل و خارج از كشور.
اتاق قدیمی
در این بخش فضای یك اتاق قدیمی همراه با مبل‌ها، میز، بخاری، صندوقچه، ویترین، بشقاب‌های چینی قدیمی، جعبه‌های منبت‌كاری شده گلدان‌ها و… مربوط به خانواده مشكینفام وجود دارد.
فروشگاه
در این بخش، تولیدات هنری موزه شامل آثار هنرمندان فارس، از جمله تابلو، كتاب، آلبوم، نوار، كارتپستال، پوستر، آثار حجمی و سایر تألیفات به فروش می‌رسد.
گردآوری چنین مجموعه نفیس و كمیابی طی بیش از پنجاه سال بیانگر چیزی جز عشق به یادگارها، شخصیت‌ها و آثار فرهنگی و هنری این سرزمین نیست. مجموعه حاضر از نظر تعدد و تنوع بخش‌های مربوط به یك دوره از تاریخ هنر معاصر بخشی از سرزمین ما كم‌نظیر و حتی بی‌نظیر است. این موزه و محتویات آن بی‌شك می‌تواند پایه و اساس یك موزه واقعی، كم‌نظیر و درخور برای شهر شیراز و استان فارس باشد. این یك سرمایه ملی است. آرشیو ماندگار و ارزشمند موزه مشكینفام برای نسل‌های آینده به ودیعه خواهد ماند.
