غارها نقش بسزایی در تامین منابع آبهای زیر زمینی دارند، با مطالعه غارها می‌توانیم سطح منابع آبهای زیر زمینی را بسنجیم و اینكه در چه وضعیتی قرار دارند و در آینده به چه صورت خواهند بود، همچنین می‌توان فهمید كه در آینده چه مناطقی احتمال بیشتری برای خشكسالی خواهند داشت، در واقع غارها شاهرگ اصلی آب‌رسانی زمین هستند پس مراقبشان باشیم.
انسان‌های اولیه برای در امان ماندن از خطرات طبیعی مانند سیل، حمله حیوانات، گرما و سرما غارها را برای زندگی خود انتخاب كرده بودند، در واقع غار نخستین سر پناه انسان بودند و اكنون این حفره‌های سنگی روایتگر زندگی نیاكان ما هستند.
به مرور زمان و تكامل یافتن انسان، بشر به شهرنشینی روی آورد و با توسعه این تفكر غارها ترك و به فراموشی سپرده شدند؛ اما مطالعات نشان می‌دهد كه این حفره‌های تاریك بر اكوسیستم طبیعت و حتی زندگی انسان‌ها تاثیر زیادی دارد كه یكی از آنها تامین منابع آبی زیر زمینی است.
كارشناسان معتقدند اگر زمین را به یك موجود زنده تشبیه كنیم غارها شاهرگ‌های اصلی آن هستند كه كار خون‌رسانی را انجام می دهند كه در واقع همان آب‌رسانی به سفره‌های زیر زمینی است، از این لحاظ وقتی غارها پاكیزه باشند و آلودگی داخل آنها نباشد عمده آبی كه از طریق غارها وارد منابع آبی زیر زمینی می‌شود نیز پاكیزه خواهد بود، بنابراین اگر از این حفره‌های تاریك و سنگی درست محافظت كنیم آینده بهتری از لحاظ منابع آب آشامیدنی در انتظار ما خواهد بود.
با توجه به اینكه گفته می شود جنگ آینده بر سر آب خواهد بود و با توجه به وضعیت منابع آبی كشور ، حفاظت از غارها می‌تواند به ما برای برون‌رفت از چالش كم‌آبی كمك كند، پس پاكیزه نگه داشتن آن امری الزامی و حیاتی است.
چند سالی است كه تب طبیعت‌گردی و غارنوردی كشور را فرا گرفته است، البته حرف بر روی اصل ماجرا نیست بلكه مساله اصلی در این میان به جا گذاشتن ردپایی است كه در طبیعت می‌ماند، به عنوان مثال باتری یكی از ابزار اصلی غارنوردان است چون با آن نور مورد نیاز خود را به وسیله چراغ قوه تامین می‌كنند بنابراین وقتی شارژ آنها تمام می‌شود باتری را در همان غار رها و باتری جدیدی را جایگزین می‌كنند كه این خود یكی از تهدیدات سلامت غار است؛ مطالعات نشان می‌دهد یك باتری می‌تواند هزار لیتر آب را آلوده كند و به جا گذاشتن آن در غار تهدیدی برای منابع آبهای زیرزمینی است.
بر این اساس و با توجه به اهمیت موضوع حفاظت از غارها انجمن غار و غارشناسی ایرانیان ۱۰ سال پیش دوم مهر را روز « غار پاك» نامگذاری كرد و از آن روز به بعد در این روز چند غار در سراسر كشور به صورت نمادین پاك‌سازی می‌شود.
با توجه به اهمیت موضوع رضا اقتدار مدیركل زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینكه یكی از تهدیدهای مهم برای این زیستگاه‌های ارزشمند، فعالیت‌های معدنی در محدوده غارها است، گفت: در صدد هستیم با تعامل وزارت صنعت، معدن و تجارت، نسبت به رفع تعارضات موجود و عدم صدور مجوز فعالیت‌های معدنی در حریم غارهای حساس اقدام كنیم.
همچنین راشین گوهرشاهی دبیر كارگروه غارشناسی كشور با اشاره به اهمیت غارها از لحاظ زیستگاهی، زمین‌شناسی، منابع آب، گردشگری و ورزشی گفت: روز غار پاك بهانه‌ای برای توجه به این موضوع است كه غارها به عنوان زیستگاه منحصر به فرد گونه‌هایی چون خفاش، نیازمند حفاظت هستند، بهره‌برداری پایدار از غارها مستلزم شناخت و مطالعه ارزش‌های آنها است.
مدیر عامل انجمن غار و غارشناسی ایرانیان روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: برنامه حفاظتی جامعی در كشور برای غارها نداریم اما انجمن به واسطه نمایندگی‌های استانی خود و ارتباطی كه با ادارات محیط زیست استان‌ها دارد، یك سری راهكارها و راهنمایی‌های مناسب را با هدف حفاظت از غارها انجام می‌دهد تا آسیب كمتری به این اكوسیستم ارزشمند وارد شود.
احتشام مصدق با اشاره به اینكه آمارها در خصوص تعداد غارها در كشور متفاوت است، افزود: گفته می شود دو هزار و ۲۰۰ تا دو هزار و ۵۰۰ غار در كشور وجود دارد اما هنوز آمار مستندی موجود نیست و متاسفانه فهرست جامعی از تعداد غارها در كشور تهیه نشده است.
وی اظهار داشت: ضخیم‌ترین لایه آهكی جهان در ایران وجود دارد كه از قسمت انتهای زاگرس در محدوده كرمانشاه به سمت عراق و تركیه ادامه می‌یابد. غارهای بزرگ نیز معمولا در این مناطق آهكی شكل می‌گیرند، اكنون عمیق‌ترین غارهای ایران «جورجار» و «قلا» در استان كرمانشاه واقع شده‌اند. قلا در گویش محلی به معنای كلاغ است و این غار دومین چاه غار عمیق جهان است كه توسط اعضای انجمن غارشناسی ایرانیان اكتشاف شد و جورجار با عمق هزار و ۳۰۰ متر در رده‌بندی جهانی عنوان عمیق‌ترین غار ایران قرار دارد.
مصدق درباره اهمیت غارها در اكوسیستم گفت: اگر زمین را به یك موجود زنده تشبیه كنیم غارها به مانند شاهرگ‌های اصلی آن هستند كه در واقع عمل خون‌رسانی را برای آن موجود انجام می‌دهند، غارها نیز سریع‌ترین سیستم آب‌رسانی به سفره‌های آب زیر زمینی را انجام می‌دهند و عمده آب‌هایی كه وارد منابع آب زیر زمینی می‌شود از طریق غارها صورت می‌گیرد، بنابراین وقتی غارها پاكیزه باشند و آلودگی داخل آنها نباشد، سفره‌های آب زیر زمینی ما نیز پاكیزه خواهند ماند كه با توجه به وضعیت منابع آبی كشور، حفاظت از غارها می‌تواند به برون‌رفت از چالش كم‌آبی كمك كند.
وی افزود: غارها سریع‌ترین و كم‌هزینه‌ترین راه برای دسترسی ما به اعماق زمین هستند كه می‌توانند برای اندازه‌گیری میزان منابع آبهای زیرزمینی بسیار به ما كمك كنند و در واقع با مطالعه غارها می‌توانیم سطح منابع آبهای زیر زمینی را بسنجیم و اینكه در چه وضعیتی قرار دارند و در آینده به چه صورت خواهند بود، با مطالعه روی غارها می‌توان فهمید كه در آینده چه مناطقی احتمال بیشتری برای خشكسالی خواهند داشت، همچنین با مطالعه غارها می‌توان به وضعیت و نوع آب و هوایی كه در آینده خواهیم داشت دست یابیم.
مدیر عامل انجمن غار و غارشناسی درباره عوامل تهدید غارها گفت: مهم‌ترین عوامل تهدید غارها انسان ها هستند، در واقع بازدیدهای بدون آگاهی از غارها می‌تواند اصلی‌ترین عامل تخریب آنها باشد چون بیشتر غارها مانند غار «پراو» در استان كرمانشاه ۴۰ میلیون سال یا غارهای دیگر تا ۸۰ میلیون سال قدمت دارند، قبل از اینكه انسان بر روی زمین زندگی كند این غارها وجود داشتند و چرخه و اكوسیستم آنها بدون هیچ مشكلی در حال كار بود اما اكنون انسان‌ها هستند كه با توریستی كردن بدون آگاهی و دست بردن در ساختار غارها موجبات تخریب آنها را فراهم كرده‌اند.
وی ادامه داد: متاسفانه در كشور ما با دیدگاه و هدف درآمدزایی و اشتغال‌زایی به غارها نگاه می‌كنند از این رو برای جذب گردشگر بیشتر بدون آگاهی،به تغییر در ساختار ورودی دهانه و ساده‌سازی مسیرهای داخل غار اقدام می‌كنند كه متاسفانه این بینش غلط جا افتاده و باعث آسیب دیدن غارهای زیادی در كشور شده و با این كار چرخه طبیعی غارها مختل می‌شود و این مساله باعث می‌شود تا در آینده اكوسیستم غار دچار مشكلات بیشتری شود.
مصدق گفت: چند سالی است كه طبیعت‌گردی در كشور رواج زیادی یافته است و این مساله باعث شده كه رفت و آمد به غارها نیز افزایش یابد؛ این روند بر روی زندگی جانورانی كه در غارها زندگی می‌كنند به‌ویژه خفاش ها تاثیر می‌گذارد و زندگی آنها را تهدید می‌كند.
وی افزود: این روند علاوه بر اینكه زندگی خفاش‌ها را تهدید می‌كند، باعث افزایش آفات در مزارع و باغات می‌شود، هر خفاش روزانه تا سه هزار حشره شكار می‌كند اما زمانی كه خفاش‌ها از بین بروند قطعا جمعیت حشرات افزایش می‌یابد و به آفت تبدیل می‌شوند و كشاورزان و باغداران را دچار مشكلاتی می‌كنند كه این نیز باعث استفاده كردن بیشتر سموم آفت‌كش توسط این افراد در طبیعت می‌شود و در انتها این مساله موجب آلوده شدن كل اكوسیستم خواهد شد.
وی درباره رها كردن زباله در غارها گفت: غارها تقریبا یك سیكل بسته هستند و پدیده‌هایی مانند باران، باد، نور خورشید، سرما و گرما كه در طبیعت موجب تجزیه زباله‌ها می‌شوند در غارها وجود ندارند اگر پسماندی در طبیعت مثلا ۲۰ روزه تجزیه شود همین فرایند در غار شاید تا ۲۰۰ روز زمان ببرد چون نور و تغییر دمایی زیادی در غار وجود ندارد، مانند این است كه مواد در یخچال و در یك دمای ثابت سردخانه‌ای نگهداری می‌شود بنابراین زباله‌ها و پسماندها در غارها هیچ وقت به طور كامل تجزیه نمی‌شوند.
مصدق افزود: مثلا پوست میوه در طبیعت، زباله محسوب نمی‌شود چون خیلی سریع تجزیه و تبدیل به گیاه خاك می‌شود و برای طبیعت نیز مفید است اما در غار همین فرایند تجزیه یك پوست میوه خیلی طولانی و باعث می‌شود یك سری باكتری‌هایی كه در طبیعت وجود ندارد ایجاد شده و فضای غار را آلوده كنند و به مرور با ورود به سیستم آبی و سفره‌های آب زیر زمینی، آبها را آلوده كنند.
وی اظهارداشت: باتری‌های یك بار مصرف نیز یك معضل دیگر در روند آلوده كردن منابع آبی هستند، باتری‌هایی كه غارنوردان و گردشگران ناآگاه بعد از استفاده در غار رها می‌كنند، می‌تواند مشكلات بسیاری را به وجود بیاورد، یك باتری می‌تواند یك هزار لیتر آب را سمی و آلوده كند. از آنجا كه در غار مصرف باتری برای تامین منابع نوری است و بعد از استفاده جا گذاشتن باتری‌ها در غار می‌تواند سهم زیادی در آلوده كردن آبهای زیر زمینی داشته باشد از این رو خواهشمندیم گردشگران با راهنمایی و همراهی افرادی كه آگاهی كامل از چگونگی ورود به غارها دارند وارد غارها شوند.