تنگ شبیخون

استان لرستان با طبیعت زیبا و با نشاطش اوقات خوبی را برای گردشگرانی كه این استان را به عنوان مقصد انتخاب كرده اند، رقم می زند. آبشارهای متعدد و متنوع لرستان در كنار دشت های وسیع و سرسبز، آب و هوای دلپذیر و دریاچه های زیبایش شما را ترغیب می كند تا از زندگی شهری دل بریده و به همراه خانواده در این طبیعت زیبا زندگی كنید.در سمت شمال شهر خرم آباد، یكی از دیدنی ترین مناطق استان لرستان قرار دارد. تنگ شبیخون خرم آباد كه در میان كوه های مخمل كوه، كمرسیاه و سفیدكوه محصور شده است، یكی از دیدنی ترین تنگه های ییلاقی ایران می باشد. اگر از سمت خرم آباد و از طریق جاده الشتر به سمت كرمانشاه بروید از میان تنگ شبیخون عبور می كنید. آب و هوای تنگه سردتر از مناطق دیگر است و بهتر است هنگام بازدید از این تنگه لباس گرم به همراه داشته باشید.

اما فقط طبیعت تنگه شبیخون نیست كه باعث جذابیت آن می شود. تپه باستانی سنگر ماهی بازان كه در تنگ شبیخون در استان لرستان قرار دارد، نشان دهنده قدمت تاریخی این تنگه است. ظاخرا این تنگه در هزاره پیش از میلاد یكی از معبرهای پر رفت و آمد این منطقه بوده است. در كتب تاریخی از جاده ای یاد شده كه جنوب و مركز لرستان را به یكدیگر مرتبط می كرده است. به باور عده ای منظور آنها تنگه شبیخون لرستان بوده است.پوشش گیاهی منطقه عموما گل های كوهستانی و علف های گوناگون است. تركیب این پوشش گیاهی در كنار سنگ هاس صخره ای تنگه منظره ای زیبا را به وجود اورده است. اما نام تنگه شبیخون در اثر وقوع یك رویداد تاریخی بر روی این تنگه گذاشته شد. در دوران صفویه شاه عباس به قصد سركوب و دستگیری شاهوردی خان، حاك وقت لرستان، عازم این منطقه شد. نیروهای وی در این تنگه اتراق كردند و شب هنگام به نیروهای شاهوردی خان یورش بردند.تنگ شبیخون یكی از جاذبه های گردشگری لرستان می باشد كه از نظر تاریخی نیز با ارزش است.

این تنگه دره خرم‌آباد را از منطقه رباط جدا می‌كند. از مركز این تنگه رودخانه “آب رباط” جاری است و وارد دره خرم‌آباد می‌شود و با دریافت آب چشمه‌های بی‌شمار داخل دره تشكیل رودخانه “خرم‌رود” یا به قول اهالی -گلال خورمووه- را می‌دهد و در نهایت در ۳۵ كیلومتری جنوب خرم‌آباد در محلی به نام (دو آب) به كشكان رود می‌ریزد.جاده مواصلاتی “خرم‌آباد- الشتر- نورآباد – كرمانشاه” نیز از این تنگه عبور می‌كند. تنگه مذكور بیش‌تر به خاطر هوای سردتر و منطقه گردشگری و پارك جنگلی در بین اهالی شهره است، این دره گویا سهم عمده‌ای در جابه جایی تردد انسان‌ها در طول تاریخ داشته است، وجود یك تپه باستانی (تپه سنگر ماهی‌بازان؛ متعلق به هزاره دوم و نخست پ.م) در كنار یك چشمه آب طبیعی به همین نام و نزدیكی (۵۰ متر) به یك معدن نمك اهمیت این تنگه در هزاره‌های پیش از میلاد را نشان می‌دهد.

مورخین دوران اسلامی از جمله “یاقوت حموی” و “اصطخری” از جاده‌ای نام می‌برند كه مركز و جنوب لرستان را به شمال آن متصل می‌كرد.
اصطخری در بیان مسافت‌های بین شهرهای “ایالت پهله” (نام لرستان در زمان اشكانیان تا قرون اولیه اسلام) چنین آورده است: «از همدان به راور ۷ فرسخ‌، راور تا نهاوند ۷ فرسخ‌، از نهاوند تا لاشتر ۱۰ فرسخ‌، از لاشتر تا شابر‌خواست(معرب شاپور‌خواست) ۱۲ فرسنگ‌، و از آن‌جا تا شهر لور كه اقوام لُر نسب خود را به آن شهر باستانی می‌رسانند ۳۰ فرسنگ است …» بنا بر متون مورخین این تنگه قسمتی از راه مذكور بوده است كه اهمیت آن را نیز در قرون اولیه اسلامی و دوران امپراتوری‌های ایران باستان بیان می‌كند.
اما مشهور بودن این دره زیبا بیش‌تر مدیون رویدادی است كه نام امروزین آن هم از این رخداد تاریخی به جا مانده است. قضیه از آن قرار است كه در دوران صفویه ،شاه عباس برای حمله به قشون عثمانی با تجهیزات بیشمار خود از اصفهان بیرون آمد و هنگامی كه در راه همدان بود به وی اخباری از حمله ” شاهوردی‌خان” اتابك و حاكم لرستان پیشكوه و پشتكوه(ایلام كنونی) به نواحی عراق‌عجم(اراك)، ملایر و دست‌اندازی‌های وی به خاك كرمانشاه و عراق عرب و غارت این نواحی به دست قوای وی می‌دهند. شاه ‌عباس صفوی به شدت خشمگین می‌شود و دستور می‌دهد كه قوایش به لرستان یورش آورند تا “شاهوردی‌خان” را در هم بكوبند.

لشكر صفویه به محل كنونی تنگه می‌رسد و شاه عباس دستور می‌دهد سپاهیانش در این محل اتراق كنند. او اجازه نمی‌دهند كسی به “خرم‌آباد” برود و دستور می‌دهد هر كس را در آن نزدیكی یافتند دستگیر كنند تا حضور آن‌ها را به شاهوردی‌خان خبر ندهند.
شب‌هنگام قسمتی از قوای پیش‌مرگ و قدرتمند به سرداری “الله‌وردی‌خان” (كسی كه پرتغالی‌ها را از جزیره هرمز، قشم و بحرین بیرون كرد) به شهر خرم‌آباد یورش آوردند تا شاهوردی‌خان را دستگیر كنند.شاهوردی‌خان كه مورد شبیخون قوای شاه عباس قرار گرفت كاری از پیش نبرد و فقط توانست از میان نیروهای صفوی تنها با تعدادی از یارانش به سمت مرز عثمانی فرار كند ولی زنان و فرزندانش دستگیر شدند…از آن روز این تنگه به نام “تنگ شبیخون ” نام‌گذاری شد و شاه‌عباس دستور داد در كنار رودخانه یك طاق نصرت به عنوان پیروزی (رسم قدیمی رومیان) و یك كتیبه به یاد‌بود این رویداد بر صخره كوه كنده شود.

حكایتی جالب در این زمینه:
آورده‌اند عصر قاجار در منطقه تنگ شبیه‌خون كنونی، گاه گله‌های گوسفند دام‌داران كه برای چرا به این منطقه آورده می‌شدند، مورد دستبرد سارقان قرار می‌گرفتند. (شاید یكی از دلایل نام‌گذاری این منطقه به همین دلیل باشد.)
یك روز سارقان گله‌ای بزرگ را از چوپان سرقت می كنند و دست و پای چوپان را می‌بندند. بعد همان‌جا مشغول تقسیم غنایم می‌شوند.
سردسته سارقان وقتی سهم هر یك را به طور مساوی مشخص می‌كند، سهمی هم به چوپان می‌دهد! یكی از سارقان با تعجب نسبت به این موضوع اعتراض می‌كند.
سردسته سارقان به وی پاسخ می‌دهد: «گردنه بگیر اما به انصاف» (كه اینك ضرب‌المثل معروفی شده) و توضیح می‌دهد كه اگر این چوپان فردا گله‌ای نداشته باشد، من و تو بعدها باید از كجا گله‌ی گوسفندی برای سرقت پیدا كنیم؟!