مراسم شب یلدا (چله گئجه سی) از جمله زیباترین مراسم ایرانی است كه با برنامه‌ریزی درست و محتواسازی می‌توان از آن به عنوان عامل جذب گردشگر استفاده كرد. برای معرفی جشن‌ها و مراسمات ایرانی به جهانیان ضروری است در ابتدا خود مردم منطقه با آیین‌های محلی، تاریخچه و زمینه شكل گیری آن‌ها آشنایی داشته‌باشند تا بتوانند با تكیه بر فرهنگ غنی خود جهانیان را از میراث با ارزش خود آگاه كنند.
نویسنده و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ آذربایجان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان اینكه شب یلدا طولانی‌ترین و تاریك‌ترین شب سال است، گفت: این مراسم از دوره ایران باستان به یادگار مانده‌است و در برخی از زمان‌ها بر اهمیت آن افزوده شده و در برخی دوران به دلیل سیاست شاهان و خلفا از اهمیت آن كاسته می شده است زیرا شاهان از اجرای مراسمات جمعی و اتحاد مردم ترس داشتند.
بهروز خاماچی با اشاره به اینكه در آذربایجان از شب یلدا به عنوان “چله گجسی” یاد میكنند، افزود: در آذربایجان چله به دو قسمت چله بزرگ از اول دی تا دهم بهمن و چله كوچك از دهم بهمن تا اول اسفند تقسیم می‌شود و می‌توان گفت واژه چله از چهل روز چله بزرگ گرفته شده است.
وی ادامه داد: در این شب افراد تلاش می‌كردند تا غصه‌ها و كینه‌ها را كنار بگذارند و با شادی و محبت این شب را سپری كنند.
وی با اشاره به انواع خوراكی‌های شب یلدا خاطر نشان كرد: به دلیل بارش برف و سفید شدن زمین، افراد بیشتر سعی می‌كردند از خوراكی‌هایی به رنگ قرمز مثل هندوانه، انار و لبو استفاده كنند.
وی در مورد مراسمات شب یلدا گفت: از زمان‌های قدیم مردم آذربایجان با جمع شدن در خانه بزرگ خاندان و صرف خوراكی، میوه، آجیل و نیز خواندن قصه‌ها و اشعار محلی این شب را جشن می‌گرفتند و نیز در برخی روستاها و شهرهای استان گروه‌های موسیقی و عاشیق‌ها برنامه‌های زنده موسیقی اجرا می‌كردند.
كارشناس مردم‌شناسی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، گفت: افراد با برگزاری مراسم شب نشینی تلاش می‌كردند تا طلوع آفتاب بیدار بمانند و خورشیدی را كه به نوعی برایشان مقدس بود، مشاهده كنند.
علی فلسفی ادامه داد: از طرفی در آذربایجان با توجه به این كه منطقه‌ای كوهستانی و سرد است افراد شب آخر پاییز را به دلیل طولانی شدن روزها و كوتاه شدن شب‌های سرد عزیز می‌شمردند و جشن می‌گرفتند.
وی با اشاره به فرستادن هدایا برای نوعروسان در این شب خاطر نشان كرد: خانواده‌ها هدایایی به عنوان “خوانچه” یا “خونچا” برای نوعروسان خود می‌فرستادند كه شامل خوراكی‌های مخصوص این شب، آجیل و لباس‌های گرم، پارچه‌های رنگی و زیورآلات است.
بر اساس این گزارش، می‌توان گفت مراسمات و جشن‌های ایرانیان در كل جهان بی‌نظیر است و باورها، اعتقادات و فرهنگ را در دل خود جای داده‌اند. همین مراسمات و آیین‌های سنتی و قدیمی كشورهاست كه آن را به مقصد مهم گردشگری تبدیل می‌كند.
انتخاب تبریز به عنوان پایتخت گردشگری كشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸ از سوی سازمان همكاری كشورهای اسلامی، فرصت خوبی است تا با برنامه‌ریزی و ساماندهی مراسمات سنتی و آیینی در استان، گردشگران داخلی و خارجی را به بازدید و شركت در این مراسمات فرا خواند و تجربه تكرار نشدنی را در دفتر خاطرات سفر آن‌ها نگاشت.
می‌توان با معرفی جهانی جشن شب یلدا و ثبت آن در میراث جهانی یونسكو به حفظ و گسترش آن كمك زیادی كرد. از طرفی پخش زنده مراسمات در شبكه‌های اجتماعی و جمعی داخلی و خارجی می‌تواند موثر باشد.
جوامع مقاصد گردشگری در تلاشند تا برای تك تك روزهای سال گردشگر جذب كنند. بی شك برگزاری مراسمات و جشن‌های قدیمی ایرانی در سطح وسیع و جهانی با امكان مشاركت گردشگران در آن‌ها و تاسیس مراكز اقامتی و پذیرایی ویژه برای برگزاری جشن‌های آیینی از ضروریات است.
شاید دیگر وقت آن رسیده‌است كه جهانیان جشن شب یلدای ایران را بشناسند و برای شركت در آن كوله بار سفر را ببندند و مهمان ایرانیان شوند.
