مسافرت با كودك، كار سخت و پر دردسری است، تصور بیماری های كودك و این كه مدام مادر باید حواسش به كودك باشد و ممكن است نتواند از مسافرت لذت ببرد، باعث می شود بسیاری از مادران در چند سال اول زندگی كودك شان چندان به سفر فكر نكنند. اما خیلی از مادر ها، بیشتر از آن كه نگران كودكی كه به دنیا آمده است باشند، نگران جنینی هستند كه در شكم دارند. سفر كردن برای مادر باردار كار پراسترسی است؛ آنقدر كه خیلی از این مادران تصمیم می گیرند سفر كردن را تا چند سال به تاخیر بیندازند. اما می توان با رعایت بعضی نكات زیر در هنگام سفر از سلامت مادر و جنین مراقبت كرد.
به طور كلی می توان گفت مطمئن ترین زمان سفر برای یك خانم باردار در صورت نداشتن مشكل زمینه ای، سه ماهه دوم بارداری اش است. زمانی كه جنین تقریبا شكل گرفته اما هنوز اندازه اش كوچك است و مشكلات سقط زودهنگام سه ماهه اول یا افزایش وزن و مشكلات دیگر سه ماهه آخر هم وجود ندارد. برای مسافرت بهتر است حتما با پزشك متخصص زنان مشورت كنید. اگر حاملگی پرخطر از جمله سابقه ناباروری، سقط های مكرر و مشكلاتی از این قبیل داشته اید، حتما مراقبت های پزشكی لازم را در نظر بگیرید و برای اقدامات احتمالی خود و اطرافیان تان را آماده كنید و اطلاعات لازم را از پزشك و همچنین مقصد سفرتان تهیه كنید.
● حاملگی های پرخطر
به خانم های دارای حاملگی پرخطر توصیه می شود از مسافرت اجتناب كنند. حاملگی پرخطر معمولا به دلیل مشكلات گردن رحم، خونریزی از واژن، حاملگی چندقلویی، دیابت حاملگی، فشار خون حاملگی، سابقه مشكلات جفت در بارداری فعلی یا بارداری های قبلی، سابقه سقط، سابقه حاملگی خارج رحمی و سابقه زایمان پیش از موعد به وجود می آید. اگر سن مادر بالای ۳۵ سال است یا این اولین بارداری اش است بهتر است در مدت بارداری از رفتن به سفر خودداری كند. هركدام از مشكلات فوق ممكن است نیاز به مراجعه فوری به اورژانس و پزشك متخصص زنان مخصوص خود مادر را دارد. در صورتی كه این اتفاقات در زمان سفر رخ بدهند ممكن است حتی جان مادر و جنین به خطر بیفتد.
● سفر به مناطق پرخطر
پیشگیری از بیماری های اپیدمیك یا اندمیك مناطق خاص، طبق دستورالعمل های سازمان جهانی بهداشت به همه افرادی كه قصد مسافرت به آن مناطق را دارند، توصیه می شود؛ پیشگیری ها و ایمن سازی هایی مانند تزریق واكسن تیفوئید یا سرخك و اوریون یا خوردن قرص های مالاریا. در این حالت بهتر است خانم های باردار از سفر به این نقاط صرف نظر كنند چون تزریق واكسن های حاوی ویروس های زنده مانند آنچه نام برده شد به خانم های حامله توصیه نمی شود و ابتلا به بیماری مالاریا هم ممكن است باعث سقط یا به دنیا آوردن نوزاد مرده شود. در عین حال مصرف بعضی از داروهای ضد مالاریا هم برای جنین عوارضی را به دنبال خواهد داشت. در بین داروهای ضد مالاریا هم تنها می توان داروی كلروكین را با احتیاط به فرد باردار داد و داروهای دیگر در زمان بارداری ممنوعیت مصرف دارد.
● حاملگی و پرواز
▪ در بارداری قبل از مسافرت با هواپیما حتما باید با پزشك تان مشورت كنید. از او بپرسید كه پرواز با هواپیما خطری را متوجه شما یا جنین تان می كند یا خیر و آیا شما شرایط سفر را دارید؟ به عنوان مثال به خانم دارای دیابت حاملگی یا جنین های چند قلو توصیه نمی شود با هواپیما سفر كنند. خانم هایی هم كه سابقه آمبولی های وریدی یا مشكلات عروقی در پا دارند نباید با هواپیما سفر كنند.
▪ سفرهای هوایی می تواند باعث زایمان زودرس شودT این اتفاق به خصوص در ۶ هفته آخر حامگی احتمال بیشتری دارد.
▪ ممكن است پرواز با هواپیما در مادران باردار تنگی نفس و استرس ایجاد كند كه این استرس كاملا به جنین منتقل می شود و می تواند باعث كمبود اكسیژن برای جنین هم بشود.
▪ بعضی از خطوط هوایی به هیچ وجه اجازه سفر به خانم های باردار را نمی دهند. بعضی از خطوط هوایی هم برای سفر از شما درخواست تایید پزشك تان را دارند. قبل از تهیه بلیت در این مورد تحقیق كنید.
▪ اگر تصمیم به مسافرت خارج از كشور را دارید، در نظر داشته باشید كه بعضی از بیمه های خارجی كه معمولا مسافران را تحت پوشش قرار می دهند، در مورد خانم های باردار محدودیت دارند.
▪ اگر بلیت درجه یك تهیه نمی كنید و قرار است مدت زیادی در پرواز باشید موقع تهیه بلیت یا دریافت كارت پرواز به خدمه پروازدر مورد وضعیت تان اطلاع دهید تا به شما صندلی ردیف اول یا صندلی كنار درهای خروج اضطراری را بدهند تا فضای دراز كردن پا را داشته باشید و به شكم تان كمتر فشار بیاید.
▪ صندلی كنار راهرو هم به شما اجاز می دهد برای رفتن به توالت (كه ممكن است به طور مكرر پیش بیاید) مشكل كمتری داشته باشید.
● چه كارهایی را نباید در سفر انجام داد
خانم ها اغلب هنگام بارداری در انجام همه كار ها جانب احتیاط را دارند اما شاید نسبت به خطرات بعضی كار ها به خصوص در سفر آگاه نباشند.
شنا كردن در دریا به خصوص ایستادن در كنار ساحل و در برابر امواج ممكن است به خاطر ضربه ها و فشار آب باعث آسیب جنین شود. غواصی هم علاوه بر خطرات فوق مشكل تغییر فشار هوا و گازهای خونی را هم دارد كه جنین را تحت فشار قرار می دهد.
سونای بخار و وان های حمام آب گرم از امكاناتی است كه بسیاری از هتل ها در اختیار مسافران قرار می دهند اما متاسفانه خانم های باردار باید از این خدمات رایگان چشم پوشی كنند. استخرهای آب گرم مثل آنچه در شهرهایی مانند سرعین و اردبیل وجود دارد هم می تواند برای مادران باردار خطرناك باشد.
در ارتفاعات بالا تر از ۳ هزار متر به علت تغییر فشار هوا و كاهش اكسیژن هوا ممكن است هم مشكل تنگی نفس مادر تشدید شود و هم جنین در خون كم اكسیژن تحت فشار قرار بگیرد. خانم های باردار هم بیشتر در معرض بیماری ارتفاع هستند و به همین دلیل بهتر است از سفر به این مناطق خودداری كنند.
● در هنگام پرواز چه نكاتی را باید به خاطر داشت
▪ كمربند ایمنی را زیر شكم تان و روی ران تان ببندید
▪ به طور طبیعی تهویه ریوی خانم های باردار كمی با مشكل مواجه است چه برسد به تنفس در هوای كم فشار كابین هواپیما؛ به همین دلیل احتمال غلیظ شدن خون و ایجاد لخته در عروق پا ها وجود دارد. برای جلوگیری از این مشكل سعی كنید هنگام پرواز جوراب واریس بپوشید و حین پرواز هم هرازگاهی پاهای خود را صاف كنید و كمی ورزش دهید.
▪ در هواپیما به اندازه كافی آب بنوشید و پاهای خود را حركت دهید. در مادران باردار غلظت خون كمی بالا تر است و این به همراه اضافه وزن بارداری و عدم تحرك در زمان پرواز می تواند باعث ترومبو آمبولی شود. به همین دلیل تا آنجا كه می توانید مایعات مصرف كنید و نگران دستشویی رفتن نباشید؛ دهیدراسیون (از دست دادن مایع بدن) از خطراتی است كه مادران باردار را به خصوص در زمان پرواز تهدید می كند. مصرف مایع از ایجاد لخته های خون در عروق عمقی پا هم جلوگیری می كند.
▪ سعی كنید زیاد در راهروهای هواپیما راه نروید؛ تكان های ناگهانی و اتفاقات غیرمنتظره می تواند باعث زمین افتادن شما شود. راه رفتن را با احتیاط و فقط در موارد ضروری انجام دهید.
▪ خیلی از خانم ها هنگام بارداری دچار كم خونی خفیفی هستند. اگر حین پرواز دچار تنگی نفس شدید یا چشمان تان سیاهی رفت از خدمه پرواز بخواهید برای تان ماسك اكسیژن تهیه كنند.
● جعبه دارو و كمك های اولیه
حتما با پزشك تان مشورت كنید كه چه داروهایی و چه وسایل پزشكی را باید همراه داشته باشید. حواس تان باشد كه این وسایل همیشه در دسترس تان باشد و آن را در انتهای چمدان لباس ها بسته بندی نكنید. حداقل داروها و وسایل لازم می توانند موارد زیر باشند:
▪ داروهایی برای مقابله با مشكلات رایج حاملگی مثل سوزش سردل، ریفلاكس، برفك دهان، یبوست و همورویید. به همین دلیل داروهایی مثل رانیتیدین و اومپرازول، پماد آنتی همورویید و داروهای ضد قارچ مانند نیستاتین را همراه داشته باشید.
▪ داروهای ضد اسهال و پودرهای خوراكی ضد اسهال را همراه داشته باشید.
▪ قرص ها و داروهای مولتی ویتامین
▪ گلوكومتر برای آزمایش قند خون در صورت احتمال ابتلا به دیابت حاملگی