شهر حنا

حنا یكی از شهرهای استان اصفهان در مركز ایران است. راه های دسترسی به این بخش از طریق شهر سمیرم و آباده می باشد.

طبق پرس و جو و تحقیق از بزرگان و پیرمردان كه نقل قول كرده‌اند به واسطه كاشت گیاه حنا و آثار باقی مانده از سنگ‌های حناسابی در این منطقه این محل به نام حنا معروف شده‌است و بیشتر اهالی به این قول واقفند اما استاد محمد مهریار در كتاب (فرهنگ جامع نام آبادی‌های كهن اصفهان) می‌گوید در برخی منابع هنا را حنا نوشته‌اند كه مأخوذ از حرف (ح) عربی است. حنا بدون تشدید و نون نوعی گیاه رنگی است كه برای خضاب به كار می‌رود و در فارسی و عربی استعمال می‌شود و نواحی كشت آن در حوالی كرمان است و نه در سمیرم بنابر این ناحیه هیچ ارتباطی باكشت حنا ندارد هنا یك لغت فارسی است و (هن + نا)- هن در فارسی به معنای خانه‌است و (هن – خن)به یك معناست و «نا» به معنی آب است و روی هم رفته هنا یعنی جایگاه آب. به نظر می‌رسد نظر دكتر مهریار به این واقعیت نزدیك تر است.

حنا دهی است بسیار بزرگ و آبادان (كه به تازگی شهر شده‌است) و در حد اعلای شكوفایی و آبادی و اقتصادی است كه از دهستان‌های شهرستان سمیرم به حساب می‌آیددر سال ۱۳۴۷ تعداد ۴۲۸ خانوار و ۱۹۴۵ نفرجمعیت داشته‌است كه در سال ۱۳۷۵ جمعیت این روستا ۴۱۵۳ نفر بوده‌است و مطابق سرشماری در سال ۱۳۹۰تعداد۱۵۰۷ خانوار و۵۳۵۴نفر جمعیت داشته است. ویژگی‌های جغرافیایی و تاریخی و جامعه شناسی این ناحیه از بسیاری جهات جالب توجه‌است.

در جنوب اصفهان است به اسفرجان و هونجان بسیار نزدیك است – مركزی برای داد وستد ایل قشقایی می‌باشد – كشاورزی آن معتبر است و مردم آن به دامداری علاقه بسیاری دارند – آب و هوای سرد سمیرم مراتع پر علف این ناحیه را برای دامداری و زراعت مستعد می‌سازد – در سالهای اخیر كه امنیت بیشتری حاصل شده‌است و تجار ایلات كوچ رو كمتر به زراعت و باغات آنها لطمه می‌زند امكانات توسعه اقتصادی بیشتر و ناحیه رو به آبادی و شكوفایی اقتصادی نهاده‌است.

هسته اولیه حنا در نقطه‌ای به نام سهران (صحران) بوده (سحران به معنای جایی است كه خاك سرخ دارد) به دلیل حمله وغارت تخریب شده و محل قبلی حدود ۵ كیلومتری محل كنونی بوده‌است كه طبق سنگ نوشته‌های خوانده شده از قبرستانهای آنجا مربوط به حدود ۷۰۰ سال پیش می‌باشد. آنجا بعلت هجوم اشرار و نا امنی به دامن كوه و در محل فعلی كوچ می‌كنند و برای حفاظت بیشتر اقدام به ساختن قلعه می‌كنند و در آن زندگی می‌كنند كه آثار دو قلعه بزرگ از آن زمان در شهر مشاهده می‌شود. شهر حنا در طول جغرافیای ۵۱ درجه و ۳۴ دقیقه و ۲۷ ثانیه و عرض ۲۱ درجه ۱۱ دقیقه قرار دارد.

دمای شهر سردترین زمان ۲۳- و گرمتری ۵/۳۷+ درجه در سال ۱۳۸۴ نشان داده شده ارتفاع شهر حنا از سطح دریا ۲۳۳۲ متر و طبق آخرین سرشماری جمعیت شهر ۵۳۹۷ نفر می‌باشند. درصد باسوادان ۵۷/۸۷ . بی سوادان در شهر حنا ۴۳/۱۲ در صد بناهای جدید ۳۰٪ بناهای قدیمی ۷۰٪ و تعدادواحد‌های تجاری ۱۱۷ می‌باشند. اراضی زیر كشت آبی ۴۰۰/۸ هكتار و اراضی دیم ۱۰۷۰ هكتار می‌باشد. شهر حنا به ۵ محله تقسیم می‌شد ، ۲ محله ی آن قدیمی به نام‌های محل قلعه گِنده و محل قلعه كهنه كه هر دو محل در قسمت شمال رودخانه حنا واقع گردیده‌است سه محله حنا جدید است و نوساز كه تقریبا در ۳ دهه اخیر ساخته شده‌است.

محله نو، ۲- محله شكار راه، ۳- محله شهرك گودرزی هسته اولیه شهر كنونی در قسمت شمال شهر و در محل قلعه گنده بوده‌است گسترش شهر حنا به جنوب و جنوب شرقی با عث بوجود آمدن محله گودرزی شده‌است كه اراضی این محله توسط بنیاد مسكن واگذار شده‌است شبكه ارتباطی شهر حنا از سمت شمال به سمیرم است و از غرب به شهر نوپای كمه – شهر حنا دز منطقه كوهستانی واقع شده‌است و وجود رودخانه حنا كه از شمال شرقی شهر وارد شده و از غرب در محدوده شهر خارج می‌شود جلوه ی ویژه‌ای به شهر داده‌است.

مساحت كل شهر در سال ۱۳۸۵ حدود ۷/۱۳۱ هكتار و جمعیت پیش بینی شده در سال ۱۳۸۰ ،۵۷۲۰ نفر می‌باشد. در شهر حنا امامزاده بی بی ناز بانو زیارتگاه اهل دل است بنا به عقیده ی عده‌ای از اهالی بی بی نازبانو دختر امام موسی بن جعفر می‌باشد شجره نامه‌ای توسط اهالی به دستم رسید كه در قسمت بقاع متبركه عین مطلب ارائه گردیده و همچنین آثار كهن و محل دیدنی و تفریحی این شهر قدیمی قلعه تكی، قلعه نو و قلعه گنده از آثار كهن و محل دیدنی و تفریحی این شهر قدم گاهی در گاوتپه و سواحل زیبای سد حنا می‌باشد.

شغل مردم حدود ۵۰ درصد كشاورز و دام پرور و حدود ۲۰ درصد صنعت و ساختمان و بقیه شغل خدماتی دارند. صنایع دستی شهر حنا بیشتر قالی بافی می‌باشد كه حدود ۲۰۰ دستگاه قالی در شهر فعال است و میزان تولید حدود ۱۴۰۰ متر مربع در سال می‌باشد.

میانگین بارندگی حدود ۱۷ سال یعنی ۶۹ – ۱۳۵۳ معادل ۳۶۰ میلی متر می‌باشد بیشترین میزان بارندگی از مهر تا خرداد و حداقل تیر تا شهریور كه كمتر از ۶ میلی متر می‌باشد. بیشترین میزان كه مربوط به دی، بهمن، اسفند، فروردین، تا حدود ۵۰ میلی متر می‌باشد.

از زلزله‌های ثبت شده از سال ۱۵۰۲ میلادی (۴۳۱ شمسی تا ۱۳۶۱ شمسی) نشان می‌دهد كه جمعاً حدود ۸۵ زلزله با حداقل ۹/۳ و حداكثر ۵/۷ ریشتر در منطقه‌ای بین فارس – اصفهان و خوزستان اتفاق افتاد كه حنا و اطراف آن مركز آن می‌باشد. در جغرافیای ایران ۳ محل به نام حنا معروف است:

۱ – حنا شهری جدید و نوپا در شهرستان سمیرم

۲ – حنا در شهرستان جهرم

۳ – حنا در شهرستان جیرفت.

و اما حنای سمیرم شهری در بخش مركزی سمیرم در طول ۱۵۰ درجه و ۲۸ كیلومتری شهرستان سمیرم و ارتفاع ۲۲۹۰ متری از سطح دریا منطقه‌ای سرد و خشك كوهستانی در كنار رودخانه بزرگ حنا كه در دره شمالی كوه حنا واقع شده‌است و سد خاكی حنا در ۲۸ كیلومتری جنوب شرقی سمیرم بر روی رودخانه خرسان حنا احداث شده‌است كه ارتفاع دیواره آن از پی ۳۵ متر و گنجایش مخزن آن ۵۰ میلین متر مكعب است كه در آبادانی این شهر نوپا تأثیر به سزایی دارد.

حنا در گذر زمان

گفته شده‌است مردم حنا در زمان‌های بسیار دور در حدود ۵ كیلومتری جنوب غربی حنای كنونی كه امروزه سهران نامیده می‌شود زندگی می‌كرده‌است كه به دلیل هجوم غارتگران و اشرار به آن محل مردم متوالی شده‌اند. بر اثر جنگهایی كه در گذشته در حنا اتفاق افتاده‌است علاوه بر غارت و كشت و كشتار و متواری شدن مردم و كشته شدن حداقل ۴ نفر از اهالی، تاریخ اولین حمله به آنها از روی سنگ نوشته‌های قبرستان قدیم در سهران حدود ۳۵۰ سال پیش می‌رسد. مردم حنا بعد از حمله اشرار به مكان‌های مختلف مانند كهگلویه و بویر احمد و مرودشت در استان فارس ساكن شده‌اند كه آن گروه كه در مرودشت ساكن شده‌اند به عنوان استواری‌ها (حنایی‌ها) مرودشت شهرت یافته‌اند. و عده‌ای دیگر از آنها از سهران به منطقه فعلی حنا در دامنه كوه قلطكی ساكن شده‌اند و شاید علت سكونت آنها در این منطقه موقعیت سوق الجیشی و عبور رودخانه از ئسط این آبادی بوده كه اقدام به ساختن قلعه‌های این محل شده كه اولین قلعه به قلعه بالا شهرت یافت در اوایل تیرماه ۱۳۲۲ كه قشون بویر احمد‌های سفلی و علیا از گردنه بیژن و گردنه میمند و چال كلاغ راهی منطقه حنا شدند تا از آنجا به اتفاق قشقایی‌ها به سمیرم حمله كنند دوباره حنا مورد هجوم اشرار قرار گرفا و قتل و غارت در آن ادامه پیدا كرد.

با رشد جمعیت و آرام شدن منطقه از وجود غارتگران مردم از محدوده قلعه‌های قدیمی بیرون آمدند و اقدام به ساختن ساختمانهای دیگری در محله‌های قربتی و بزدونی و قلعه نو و… كردند و علاوه بر این ساختن آسیاب‌ها و حمام‌های قدیمی كه آثار و بقایای آن هنوز معلوم و مشخص است امكن اسكان بیشتر مردم را در محل فراهم كرد و در حال حاضر ساخت و ساز در جنوب آبادی منجر بوجود آمدن محله گودرزی شده كه این ساخت و سازها بیشتر با شیوه جدید و مصالح جدید انجام گرفته و علاوه برآن وجود امكاناتی مانند بانك كشاورزی، جهاد كشاورزی، بانك ملت و شهرداری، كلانتری و بهداری و بسیج و وجود مطب‌های پزشكاه و مراكز آموزشی پسرانه و دخترانه و ازدیاد جمعیت و احداث سد خاكی حنا و رونق كشاورزی مثل كشت علوفه در مزارع شهر حنا و تجربه اهالی در دامداری و استفاده از محصولات كشاورزی مخصوصاً كشت چغندر قند و كاشت و برداشت مرغوبترین نوع گندم و رونق اقتصادی این روستای قدیمی و با سابقه ی حنا را به شهری نو پا تبدیل كرده‌است از مكان‌های تاریخی و مذهبی این شهر امامزاده بی بی ناز بانو (س) در شمال این شهر و قدمگاه حضرت ابوالفضل (ع) در گاوتپه حنا و آثار باستانی قلعه سنگی و تل فرج الله می‌باشد.