دوتار یكی از سازهای مضرابی موسیقی خراسان شمالی است دوتار دارای كاسه‌ای گلابی‌شكل و دسته‌ای نسبتاً بلند و دو رشته سیم (تار) است. طول دستهٔ آن حدود ۶۰ سانتی‌متر و كل ساز حدود ۱ متر است.[ این ساز را معمولاً با مضراب نمی‌نوازند بلكه با ناخن، زخمه می‌زنند. ۱قسمت گلابی‌شكل این ساز از چوب درخت شاه‌توت و دستهٔ آن از چوب زردآلو یا درخت گردو ساخته می‌شود. در قدیم به جای سیم از ابریشم استفاده می‌شد. طبق نظر محمدحسین یگانه (برای سیم بم هشت لا و برای سیم زیر شش لا نخ ابریشم را به هم می-تابیدند. حاج حسین ایده‌آل صداگیری از ساز را نواختن با ابریشم می دانست، چرا كه عقیده داشت زبان ساز یا سیم كه در قدیم از ابریشم ساخته می شد، باید از جنس خود ساز (:چوب توت) باشد دوتار تركمنی نیز مانند دوتار شمال خراسان است با این تفاوت كه دسته دوتار تركمن دارای زاویه انحراف به سمت بیرون است. استفاده از تارهای ابریشمی به جای سیم فلزی نیز در شمال خراسان و در نواحی تركمن نشین رایج بوده‌است *دوتار در خراسان شمالی با نسبت چهارم و پنجم كوك می‌شود. با كوك تركی می‌توان نغمه هایی همچون گرایلی، شاختا، نالش، دوست‌محمد و غریب و با كوك كردی آهنگهای الله‌مزار، لو، درنا و جعفرقلی را اجرا كرد از سرشناس‌ترین نوازندگان دوتارخراسان شمالی ، سهراب محمدی و قربان سلیمانی است
دوتار یكی از سازهای زهی زخمه‌ای (مضرابی) است و دارای ۲ سیم می‌باشد. در هنگام نواختن این ساز، معمولاً با ناخن به جای مضراب زخمه می‌زنند. دوتار دارای شكمی گلابی شكل و دسته‌ای نسبتاً دراز است و ۱۷ تا ۲۰ دستان بر دسته آن بسته می‌شود. برخی از دوتارهای محلی در نواحی مختلف جنوب ایران فاقد دستان است.
سطح روی شكم دوتار از جنس چوب است. تعداد سیم‌های این ساز ۲ تا است و به همین علت به آن دوتار می‌گوند و تارهای آن به فاصله‌های مختلف كوك می‌شوند. طول دسته حدود ۶۰ و مجموعاً تمام ساز حدود یك متر است. از دوتار اغلب در موسیقی نواحی و محلی به خصوص در جنوب ایران و در اجراهای رستاك در شمال خراسان استفاده می‌شود. امروزه حوزه‌های نواختن دوتار عبارتند از شمال خراسان در شهرهای بجنورد، اسفراین، شیروان، درگز و قوچان،و جنوب و شرق خراسان در شهرهای بیرجند، قائنات، تربت جام،كاشمر، باخرز، خواف و سرخس و نواحی تركمن‌نشین شمال شرق از جمله استان گلستان و بخش علی آباد كتول، همچنین برخی مناطق استان مازندران.
این ساز در نواحی مختلف، با اندكی تغییر در شكل و نحوه نوازندگی دیده می‌شود. انواع دوتار در محدوده مرزهای جغرافیایی ایران به «دوتار خراسان» با دو گونه شمال و جنوب، «دوتار تركمن» و «دوتار مازندران» تقسیم می شود. این ساز را می توان در آسیای مركـزی، خاورمیانه، و شمال شرقی چـین پـیـدا كرد. جـد این ساز به احتمال زیاد، تـنـبـور خراسانی، است كه شكـل آن در كـتاب الموسیقی الخبر، فارابی در قـرن دهـم شرح داده شده است.
دوتار را در فاصله چهـار یا پـنج كوك می كـنند كه طریـقـه كوك كردن آن در مناطق مختـلف كـمی با هـم فرق دارد. دو نوع مختـلف از چوب در ساختمان دوتار مورد استـفاده قرار می گیرد. قسمت گـلابی شكـل آن را از چـوب درخت شاه توت و قسمت گـردن آن را از چوب زردآلو یا درخت گـردو تهـیه می‌كـنـند. در قـدیم زه‌هـای آن را از روده حیوانات تهـیه می‌كـردند، ولی امروزه آن را از نایلون یا سیم‌های فولادی تـهـیه می كـنـند كه هـم مقاومت بهتری دارد و هـم ارزان تر است. تكـنیك نواختـن دوتار مركب است از كـشیدن تارها بدون استـفاده از مضراب و به ـدنبال آن حركات نزولی و صعـودی كه تـقـریـباً تمام انگـشتان را درگیر نواختـن آن می‌كـنـد.
از سرشناس‌ترین نوازندگان پیشین دوتار می‌توان به، حاج قربان سلیمانی، استاد نظرمحمد سلیمانی، عباسقلی رنجبر، نظرلی محجوبی، محمدحسین یگانه، الیاقلی یگانه و از نوازندگان فعلی دكتر مجید تكه، علیرضا سلیمانی و عثمان محمدپرست اشاره كرد.
