مسجدجامع سرخ (به كردی: مزگه‌وتی سوور) مربوط به دوره صفوی است و در مهاباد، داخل شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۴۸ با شمارهٔ ثبت ۸۸۲ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مسجد یكی از اقدامات مهم عمرانی بداق سلطان مكری میباشد كه در سال ۱۰۸۹ بنا گردید و همچنان پابرجا است.
مسجد جامع مهاباد تقریبا در مركز شهر و در داخل بافت قدیم آن قرار دارد و بر اثر تغییر و تحولات شهرسازی مقداری از بافت اطراف آن نوسازی و این بنای قدیمی فعلا در بین مجموعه ای از واحدهای قدیمی و نوساز محصور شده است. مسجد جامع مهاباد بعد از خیابان حافظ و در داخل كوچه مسجد جامع قرار دارد و در ضلع شمالی آن سالن نسبتا بزرگی احداث شده است. این مسجد دو ایوانه و از قدیمی ترین و مهم ترین بناهای تاریخی دوره اسلامی در غرب كشور به شمار می رود و توازن شكل طاق، گنبد و شبستان باعث شده كه، پس از گذشت ۳۳۸ سال از زمان ساخت آن، سالم باقی بماند. از نظر مشخصات فنی، شبستان بزرگ مسجد با سه فرش انداز، ۱۰ ستون سنگی و حجرات اطراف صحن بسیار موزون ساخته شده و گیرایی روحانی خاصی دارد. مصالح به كار رفته در پی دیوارها، ستونها و كف فرش شبستان از سنگ و دیگر قسمتها از آجر است، مسجد و حجرات اطراف صحن آن، تزئین نشده و سادگی خاصی دارد.
شبستان زیبای این مسجد كه مقدمه ای بر شبستان مسجد وكیل شیراز است، ۱۰ ستون سنگی دارد و ۱۸ گنبد آجری نیمكره، پشت بام اصلی مسجد را پوشانده است كه در گذشته با ناودانهای سنگی، آبریز آن میسر شده بود. فاصله هر ستون از ستون دیگر ۴/۵ متر است. برای برپایی ستونها و استقرار گنبدها، ابتدا پی ستونها را سنگ ریخته و برای ایجاد سطح اتكا از یك سنگ رسوبی تراشیده به عنوان پایه ستون استفاده كرده اند. این پایه، كه به شكل مربع است، به صورت افقی در پای ستون تعبیه شده و برای جلوگیری از تزلزل ستونها، آنها را یه صورت مادینه تراشیده و ستون سنگی را به صورت عمودی به شكل هشت ضلعی و به ارتفاع ۲۶۰ سانتی متر پس از سوار كردن بر پایه ستونها، به سر ستون رسانده اند. ستونهای مسجد با سرب گداخته به این سر ستونها پیوند داده شده است.
مصالح اصلی مسجد آجر قرمز است؛ به طوری كه سبب نامگذاری مسجد، به مسجد سرخ شده است. دو در بزرگ شمالی و جنوبی حیاط ارتباط این بنا را با بیرون برقرار می كند. هر یك از درها با یك دالان طاق نما به حیاط مسجد مربوط می شود. بخشهای شرقی و غربی آن، هركدام چهار طاق حجره ای دارد و بخشهای شمالی و جنوبی نیز هركدام دارای دو اتاق و یك در بزرگ است، فواصل طاقها سه متر و اندازه صحن ۱۹ در ۱۲ متر است. این بنا از نظر پی بنا و معماری شبیه به مسجد طسوج در آذربایجان شرقی است. متن تنها یادگار مكتوب آن بر كتیبه سردر شمالی، بدین مضمون است:(( الحمدالله الذی وفقنی الاتمام هذه المدرسه الشریفه فی ایام دوله السلطان الاعدل : شاه سلیمان الحسین الموسوی الصفوی بهادرخان – خلدالله تعالی ملكه – فی سنه ۱۰۸۹ كتیبه سهراب المكری)) (خدا را سپاس كه مرا به اتمام این مدرسه شریف در ایام حكومت عادل ترین سلطان، شاه سلیمان حسین موسوی صفوی بهادرخان – كه خدا ملكش را جاودان سازد – در سال ۱۰۸۹ه.ق توفیق داد. این را سهراب مكری نوشت.)
این بنا علاوه بر مكانی برای عبادت مردم و برگزاری نماز جمعه، همیشه مركزی برای تحصیل علوم گوناگون نیز بوده و استادان بزرگی در این مدرسه تدریس كرده اند، از جمله ملاحسین مجدی، ملاشیخ عزالدین حسینی، ملاعبدالله مدرسی، ملاصادق واثق بالله و ملاعبدالكریم شهریكندی. مسجد جامع مهاباد را می توان تاریخچه ای نامكتوب از اتفاقات تلخ و شیرینی دانست كه در شهرستان مهاباد به وقوع پیوسته است. این مسجد به واقع بخشی از تاریخ معاصر مهاباد و گواه آشكاری بر فرهنگ دوستی و هنرورزی مردم این دیار است.
