معبد شهریری یك محوطه باستانی در شهرستان مشگین شهر از شهرهای استان اردبیل ایران است. این محوطه شامل ۲۸۰ سنگ‌افراشته باستانی است كه دیرینگی آنها بیش از ۸ هزار سال پیش میلاد برآورد می‌شود و قدمت این مناطق به دوران اواخر مفرغ و دوره نوسنگی و مس سنگی و نیز اوایل آهن مربوط است. این سنگ‌افراشته‌ها با ارتفاع متفاوت ۷۰تا ۳۶۰سانتی‌متری كه اكثراً منقوش به اشكال انسان هستند. طرح انسان‌های حك شده بر روی سنگها به شكل افرادی دست به سینه و معمولاً بدون دهان است و تنها یك مجسمه حكاكی شده زن یافت شده كه دارای دهان می‌باشد و تاكنون فقط هفت قطعه این نوع سنگ – افراشته‌ها در منطقه حكاری كردستان تركیه و یك قطعه هم در قپوزستان آذربایجان یافت شده‌است. سنگ‌افراشته كشف شده در بوی‌احمدلی ناحیه آغدام جمهوری آذربایجان وسعت محوطه شهریری ۴۰۰ هكتار است و در ۶۰ كیلومتری غرب اردبیل، ۷ كیلومتری شمال شرقی لاهرود، یك كیلومتری شمال روستای پیرازمیان و در كنار رودخانه قره‌سو واقع شده‌است. محوطه شهریری از سه قسمت معبد، قوشاتپه و قله تشكیل شده‌است و سنگ‌افراشته‌های این محل با فرسایش و تخریب زیادی روبه‌رو هستند و در فروردین ۱۳۹۰ گردباد باعث ویرانی بخشی از این محوطه شد. محوطه باستانی «شهریری» در سال ۱۳۸۱ از سوی میراث فرهنگی استان در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسید. از زمان پیدا شدن این محوطه تاكنون، هشتاد درصد آثار آن از میان رفته‌است؛ و متأسفانه علی رغم قدمت این آثار و دگرگونی تاریخ‌هایی كه خوانده‌ایم (با توجه به قدمت این آثار) هیچ توجهی به این آثار ارزشمند نشده و هنوز هم در معرض خراب شدن قرار گرفته‌اند منطقه باستانی یری -هزاره اول پیش از میلاد سنگ افراشتهای شهر یری منطقه باستانی معروف به شهر یری در شمال غربی روستای پیرازمیان در ۳۱ كیلومتری شرق مشگین شهر در كنار رود قره سو قرار دارد. وسعت این منطقه تاریخی ۴۰۰ هكتار است و از سه قسمت دژ نظامی، معبد و قوشا تپه تشكیل می شود. قدمت قلعه و معبد به ۱۴۵۰ پیش از میلاد و قوشا تپه به ۷ هزاره پیش از میلاد می رسد. اولین بار در حدود ده سال پیش از انقلاب اسلامی چارلز برنی در این محوطه كاوش كرد و از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۵ سه فصل حفاری به سرپرستی علیرضا هژبری نوبری در آن انجام شد. در اولین فصل حفاری كه در آبان ۸۳ آغاز شد قبرهای عصر آهن بررسی شدند كه پیش از آن توسط جویندگان عتیقه تخریب شده بودند و تنها ساختمان بندی قبرها معلوم بود. در این دوره سفالها یی مربوط به دوره كالكو لتیك كشف شد و قدمت منطقه را به ۳۵۰۰ سال از از عصر آهن به عقب برد. این سفالها شبیه سفالهای مناطق باستانی دالما و حاجی فیروز هستند. به این ترتیب برای اولین بار قدمت سكونت بشر در استان اردبیل به دوره مس- سنگ رسید. برخی از سفالها منقوش و برخی با طرح سبدی بودند. تعدادی سفال دو لایه نیز در حفاری كشف شد كه احتمال می رود لایه دوم سفال برای ترمیم قسمتهای شكسته سفال به كار رفته است. در منطقه یری تعداد زیادی سنگ شیشه برنده(ابسیدین) كشف شد كه می تواند گواهی بر ارتباط این منطقه با قفقاز و آناتولی باشد زیرا سابقه استخراج این نوع سنگ در این مناطق شناخته شده است. از ابسیدین برای برش سنگهای سخت در دوره كالكولتیك استفاده می شده است. در منطقه یری چند دوره تاریخی از مس- سنگی ، عصر آهن۱ و عصر آهن ۲ مشخص شد و بقایایی از قلعه ای متعلق به دوره آهن كشف گردید. در فصل بعدی حفاری در سال ۸۴ بقایایی از سفال، مفرغ و نقوش انسانی دیده شد كه باستان شناسان آنها را نذوراتی متعلق به معبد میدانستند. یكی از این دو معبد در زیر دیوار دفاعی قلعه قرار داشت . باستان شناسان نتیجه گرفتند در دوره اورارتویی كه ساكنان شهر یری بر روی معبد خود قلعه ساخته بودند از دین خود روی گردانده اند و خدای اورارتویی( خالدی) را پذیرفته اند. البته این امر میتواند اختیاری یا به اجبار صورت گرفته باشد. در این فصل حفاری یك لایه نیز در زیر محوطه داخلی قلعه كشف شد كه به شخری متروك و قدیمی تر تعلق داشن. برخی سفالهای قهوه ای مایل به بنفش و سفالهای داغدار و سیاه نیز در این محل كشف شدند كه به پیش از عصر آهن تعلق دارند. در فصل سوم حفاری مشخص شد كه در دوره اورارتوییان قلعه به آتش كشیده و متروك شده است. وجود خاكستر در لایه های خاك قلعه نشان دهنده آتش سوزی قلعه است . به این ترتیب دوئره های متوالی زندگی بشر از ۷۰۰۰ تا دوره اورارتوییان در شهر یری به صورت متوالی مشخص شد. در این فصل تعداد زیادی ظروف سفالی، اشیای زرین مانند آویز، دگمه های زینتی و پلاكهای طلایی و مفرغی كشف گردید. نیایشگاه اصلی منطقه یری در این فصل از زیر خاك بیرون آمد كه شامل بیش از ۳۰۰ سنگ افراشت با ارتفاعهای مختلف از ۳۵ تا ۲۵۰ سانتیمتر با شكلهای انسانیهستندو اشكال حجاری شده روی سنگها مشابهند و حاوی صورت آدمی( بدون دهان) ، دست و شمشیر هستند. این منطقه بدون شك استقرار تك دوره ای نداشته است. چارلز برنی دوره آنرا همزمان با هخامنشیان ولی خارج از محدوده دولت آنها می داند. اینگراهام و سامرز آنرا به پیش از هزاره اول تعلق دانسته اند. با توجه به نبود سفال در كنار سنگ افراشت نمیتوان نظر دقیقی در مورد زمان سنگ افراشت داد ولی آنها میانه هزاره دوم تا میانه هزاره اول را بهترین دوره برای سنگ افراشت دانسته اند. معماری قبور مربوط به عصر آهن۲ است. در مناطق دیگری از آذربایجان نیز سنگ افراشت وجود دارد مانند سنگ افراشت نشت بان سراب ولی هیچ كدام دارای حجاری نیستند. در غرب محل تجمع سنگها غاری قرار دارد كه ساكنان محلی آنرا قاراكوهبل نام نهاده اند. روبروی آن چند تخته سنگ بر روی هم گذاشته شده اندو به این ترتیب سه فصل حفاری منطقه باستانی یری در سال ۸۴ به پایان رسید. مدیر كل میراث فرهنگی اردبیل در سال ۸۴ طی بازدید از منطقه اعلام كرد كه در سال ۸۵ حریم شهر یری تعیین خواهد شد و این منطقه باستانی به ثبت ملی و جهانی خواهد رسید. ولی در مرداد سال ۸۵ تحقیقات باستان شناسی منطقه تعطیل شد. وی در مرداد سال ۸۶ اعلام كرد كه كار طراحی سازه محافظ با اعتباری به مبلغ بیست میلیون تومان انجام خواهد شد در حالی كه این كار نیاز به صد میلیون تومان بودجه دارد. در هر صورت تا پایان سال ۸۶ هیچ گونه اقدامی در جهت حفاظت از سنگ افراشتها انجتم نشده بود. منطقه یری كه وسیع ترین منطقه تاریخی استان اردبیل و یكی از با اهمیت ترین مناطق پیش از تاریخ شمال غرب ایران است به شماره ۶۱۶۲ به ثبت آثار ملی رسید. ولی به دلیل عدم حفاظت از منطقه سرمای بی سابقه زمستان سال ۸۶ سنگ افراشتها را مورد حمله قرار داد و در اول بهمن ۸۶ با یك زیر نویسی تلوزیونی در شبكه خبر اعلام شد كه ۸۰% از آثار تاریخی منطقه یری بر اثر سرما از میان رفته است. در واقع یكی از با ارزش ترین و بی نظیر ترین آثار باستانی ایران و جهان در اثر بی مسولیتی سازمان میراث فرهنگی از دست رفت و به هیچ وجهه قابل مرمت نیست. شهریری یك محوطه باستانی است. این محوطه شامل ۲۸۰ سنگ‌افراشته باستانی است كه دیرینگی آنها بیش از ۸ هزار سال پیش میلاد برآورد می‌شود و قدمت این مناطق به دوران اواخر مفرغ و دوره نوسنگی و مس سنگی و نیز اوایل آهن مربوط است. این سنگ‌افراشته‌ها با ارتفاع متفاوت ۷۰تا ۳۶۰سانتی متری كه اكثرا منقوش به اشكال انسان هستند. طرح انسان‌های حك شده بر روی سنگها به شكل افرادی دست به سینه و معمولا بدون دهان است و تنها یك مجسمه حكاكی شده زن یافت شده كه دارای دهان می باشد و تاكنون فقط هفت قطعه این نوع سنگ – افراشته‌ها در منطقه حكاری كردستان تركیه و یك قطعه هم در قپوزستان آذربایجان یافت شده‌است. وسعت محوطه شهریری ۴۰۰ هكتار است و در ۶۰ كیلومتری غرب اردبیل، ۷ كیلومتری شمال شرقی لاهرود، یك كیلومتری شمال روستای پیرازمیان و در كنار رودخانه قره‌سو واقع شده‌است. محوطه شهریری از سه قسمت معبد، قوشاتپه و قله تشكیل شده‌است. این محوطه باستانی در سال ۱۳۸۱ از سوی میراث فرهنگی استان در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسید.