پوشاك استان همدان شامل تن پوش،سرپوش و پای افزار است.با این كه چهار محور فرهنگی در استان همدان قابل تمیز است،اما انواع و شیوه‌های پوشاك زنان و مردان اغلب مشابه است.بافت پارچه وكفش به ویژه گیوه قبل از ورود اجناس خارجی یا انواع كارخانه ای آن در روستاها و آبادی‌های استان متداول بود و به خصوص گیوه‌های شهرستان ملایر كه “آجیده” نام دارد،از دست بافته‌های شاخص استان محسوب می‌شود.
پوشاك مردان
سرپوش:شامل انواع كلاه‌های پشمی و نخی است كه در طرح‌های گرد وساده و رنگ‌های نخودی،خاكستری و مشكی دیده می‌شود. كلاه نمدی یاكلاو كركی،لنگی یا شاپو،بخارایی،گنجه بورك،دری بورك و ایپ بوركی سرپوش‌های مردانه است كه به فراخور فصل،كار و مناسبت‌های مختلف،به سر گذاشته می‌شود.
تن پوش:عمده‌ترین تن پوش مردانه كه در تمام مناطق استان به نام‌های مختلف دیده می‌شود،”كونیك” است كه در زبان كردی “كراس” خوانده شده وپیراهنی است كه با یقه آخوندی كه بلندای آن تاپایین كمر می‌رسد وجلوباز است.این تن پوش اغلب ازجنس كرباس است.جلیقه،سرداری،شلوار یا شووال،دن یا قوا،و كرك از دیگر تن پوش‌های مردانه محسوب می‌شود.
پاپوش:پای افزارهای مردان در گذشته كه محصولات دیگر نقاط كشور كم‌تر به استان راه می‌یافت،عبارت بود از چاروق كه در شهر اسدآباد به آن “آجی” می‌گفتند و رویه و كف آن از چرم گاو بود،گیوه یا “كلاش” كه در نواحی ترك نشین به آن “تخته جور
اب” نیز می‌گفتند ورویه آن نخی و كف آن از چرم بود و گاه به جای چرم از پارچه‌های كهنه فشرده نیز استفاده می‌شدو “گالش” كه اغلب در فصل زمستان استفاده می‌شد.گالش امروزه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پوشاك زنان
سرپوش:سرپوش‌های زنانه شامل چارقد،روبند،عرقچین و”كل ایاغی” یا”شده” بود.
چارقد:چارقد درمناطق كردنشین استان چون اسدآباد و تویسركان “سربین” یا “سركی” نامیده می‌شود و از جنس متقال،نجمه،اطلسی وابریشم است.چارقد معمولاً به رنگ مشكی با گل‌ها یا خطوط قرمز است.
روبند:از روبند امروزه بسیار كم استفاده می‌شود،در حالی كه در گذشته اغلب زنان هنگام آمد وشد در مناطق شلوغ از آن استفاده می‌كردند.
عرقچین:عرقچین كلاه زنانه ای از جنس متقال یا مخمل بود كه در رنگ‌های سفید یا مشكی مورد استفاده زنان قرار می‌گرفت.زنان با ذوق روستایی گاه دور عرقچین‌های خود را با سكه یا اشرفی تزیین می‌كردند.
“شده”:نوع دیگری از سرپوش زنانه است كه امروزه به خصوص در مراكز شهری استفاده نمی‌شود.جنس آن از ابریشم و رنگ آن اغلب قرمز است ومعمولاً زنان مسن آن را به سر می‌كنند.
تن پوش
كونیك:تن پوش زنان استان همدان در گذشته نه چندان دور از پیراهنی آستین دار و جلوبسته تشكیل می‌شد كه بلندی آن تا پایین كمر بود.یقه این پیراهن اغلب گرد بود و در جلوی سینه سه دكمه داشت.به این پیراهن “كونیك”یا “كراس” می‌گفتند.زنان جوان یا افراد متمول روی كراس جلیقه یا كلنجه هایی برتن می‌كردند كه اغلب ازجنس ساتن یا مخمل بودو حاشیه‌های آن را بانوارهای رنگی و سكه تزیین می‌شد.
تومبان:تومبان یا”پاتول” را زنان زیر دامن‌های چین داركوتاهی به نام شوال قری یا قرقره تومبان،می پوشیدند.جنس تومبان قری متقال یا گودری بودو در رنگ‌های سفید یا آبی استفاده می‌شد.
آرخالق:درفصول سرد،زنان كت‌های مردانه را كه معمولاًپشمی یا مخملی است،برتن می‌كردند.این كت‌ها كه آرخالق نامیده می‌شود هنوز هم از سوی روستاییان همدان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دوش لوق:دوش لوق پیش بندی از جنس متقال است كه هنگام كار در مزرعه یا فعالیت‌های دامداری استفاده می‌شود.
پاپوش
بوتون:بوتون،پای افزاری زنانه كه تمام قسمت‌های آن از جنس چرم است.این پای افزار جرباشماق،نلك وپاله نیز نامیده می‌شد.
ساغری:نوع دیگر پاپوش زنان ساغری نامیده می‌شد.ساغری رویه ای بافته شده از ریسمان و كفی چرمی داشت.
ارسی:ارسی پای افزاری پاشنه دار بود و شكل رسمی‌تری داشت و اغلب در مراسم و مناسبت‌ها پوشیده می‌شد.
گالش:گالش در زمستان یا هنگام كار مورد استفاده قرار می‌گرفت.امروزه زنان روستایی و شهری پای افزارهای تقریبا مشابه و منطبق بر مدل‌های روز به پا می‌كنند.
