قلعه خرانق مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان اردكان، بخش خرانق، روستای خرانق واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۵۰۹ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.قلعه خرانق، یادگاری از دوران‌های تاریخی پس از اسلام است كه ۱/۱ هكتار وسعت دارد و یكی از بزرگترین قلعه‌های مسكونی روستایی استان یزد به شمار می رود. قدمت برج و باروی آن به زمان ساسانیان و چیزی حدود ۱۸۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. وجود حصارها بر استحكام و امنیت این قلعه افزوده است و نشان از مقاومت این بنا برای حفظ موجودیت و اصالت خویش دارد. مسیرهای پیچ در پیچ و باریك، ابزاری برای غافلگیر كردن دزدان و راهزنان بوده اند و یكی از آن‌ها به‌عنوان كوچه گرگ شناخته می‌شود.
برای مقابله با دزدان آن‌ها را به این كوچه می‌كشاندند و سپس به آن‌ها حمله می‌كردند.در گذشته دور تا دور قلعه را خندق های عمیقی محاصره كرده بودند تا ساكنان از یورش دشمنان در امان بمانند. ۶ برج نگهبانی شامل یك برج در شمال و دومی در جنوب غربی قلعه و چهار برج دیگر نیز در جبهه غربی به بدنه قلعه متصل هستند و چهار دروازه به نام‌های دروازه بالا، پایین، رضا خان
قلعه خرانق یكی از بزرگترین قلعه‌های مسكونی روستایی استان یزد است و همانند نمایشگاهی است كه غرفه‌های آن از خشت و گل ساخته شده است. این قلعه از آن مجموعه‌هایی است كه نشانه‌های مقاومت را برای حفظ موجودیت و اصالت برای استان یزد به ارمغان آورده است. مساحت این قلعه در حدود یك و یك دهم هكتار است و اطراف قلعه حصارهایی است كه آن را احاطه كرده است و موجب استحكام آن می‌شود. این بافت قدیمی دارای ۸۰ خانه است كه بیشتر آن دو یا سه طبقه است و متناسب با توانایی اقتصادی و موقعیت اجتماعی قلعه نشینان طراحی و ساخته شده است. دیواره‌های قلعه از خشت و گل است و سقف آن از تیرهای چون حصیرهای الیافی، چوب و پوشال است. این خانه دارای سقف‌های گنبدی و گهواره‌ای است و دارای شش برج نگهبانی است كه متصل به بدنه قلعه است. همچنین این قلعه دارای چهار دروازه به نام‌های دروازه بالا، پایین، رضا خان سرداری و خالو است و اطراف قلعه كوچه‌های باریكی است كه معروفترین آن كوچه گرگ است.
۸۰ خانه در این قلعه تعبیه شده كه بیشترشان دارای دو یا سه طبقه هستند و طراحی هریك متناسب با توانایی اقتصادی و موقعیت اجتماعی قلعه نشینان در نظر گرفته شده است. دیوارهای خشتی و گلی و سقف گنبدی و گهواره‌ای از تیرهایی از جنس حصیرهای الیافی، چوب و پوشال هنر دست‌سازندگان را به تصویر می كشند. مخلوط خاك و آهك برای مسطح كردن كف اتاق ها، ملات كاهگل برای روكاری سطوح بیرونی ساختمان ها و گچ برای تزیین دیوار اتاق ها، تالارها و ایوان ها به كار رفته است.
۸۰ خانه در این قلعه تعبیه شده كه بیشترشان دارای دو یا سه طبقه هستند و طراحی هریك متناسب با توانایی اقتصادی و موقعیت اجتماعی قلعه نشینان در نظر گرفته شده است. دیوارهای خشتی و گلی و سقف گنبدی و گهواره‌ای از تیرهایی از جنس حصیرهای الیافی، چوب و پوشال هنر دست‌سازندگان را به تصویر می كشند. مخلوط خاك و آهك برای مسطح كردن كف اتاق ها، ملات كاهگل برای روكاری سطوح بیرونی ساختمان ها و گچ برای تزیین دیوار اتاق ها، تالارها و ایوان ها به كار رفته است.
