كال جنی در موقعیت جغرافیایی ۳۳° ۴۹′ ۲۴.۷۷″ N 56° ۵۰′ ۴.۲۳″ E در استان خراسان جنوبی قرار دارد. كال اصطلاحی است كه به دره یا مسیر ایجاد شده به وسیله سیلاب ها و جریان آب اطلاق می شود. كال جنی یا دره جن ها دره ای است كه در شمال طبس و در اطراف روستای ازمیغان و در امتداد خروجی قناتی كه در نزدیكی آن قرار دارد واقع شده است و ۳۵ كیلومتر با شهرستان طبس فاصله دارد. دره ای زیبا و حیرت انگیز كه بومیان قدیمی آن را دره جن ها نامیده اند و آن را خوف انگیز و محل زندگی ارواح و جن ها میدانستند. برای دست یابی به كف دره نیازمند آشنایی به منطقه است. دره دارای دیواره های بلند و پرشیب است كه وارد شدن به آن میتواند خطراتی به همراه داشته باشد. وجود تونل ها و خانه هایی بنام خانه گبرها در دل دیواره ها كه برای سكنای زرتشتیان زمان خود ساخته شده است از دیگر جدابیتهای این دره است. ساخت این تونلها و حفرها احتمالا به زمان ساسانیان بازمیگردد. این حفره ها و تونلها در دامنه جداره های این دره قرار گرفته اند. مسیر دسترسی به این حفره ها بسیار دشوار است. در مسیر این حفره ها تونل هایی دیده می شد كه احتمالا راه های ارتباطی آنها با هم بوده است.
پس از جدا شدن از جاده آسفالت و دو راهی استخر شاعر و طی حدود ۵ كیلومتر جاده خاكی به محل دره ای می رسیم. از دو مسیر می توان وارد این دره شد. یكی انتهای جاده خاكی كه به واقع ابتدای این دره می باشد و متصل به كوه است و دیگری میانه های این جاده خاكی كه می توان از طریق یك شكاف ایجاد شده بوسیله فرسایش به درون دره راه یافت. ما راه ابتدایی را توصیه می كنیم. در این محل كه متصل به كوه می باشد چشمه آبی روان است كه یك منطقه سرسبز را ایجاد كرده است. درختان در هم تنیده نخل كه بصورت خودرو روییده اند و نیزار را می توان در اینجا مشاهده كرد.
از این محل میسر آب را دنبال كرده و چشم اندازهای زیبای طبیعی آن را مشاهده می كنیم. در طول این دره بر اثر فرسایش باد و آب ،نقوش و پستی و بلندیهای شگرف و زیبایی ایجاد شده است. در طول مسیر نیزارها و تك درختان نخل را در چند قسمت شاهد هستیم. در قسمتهایی می توان دره را به شكل U و در بعضی نقاط به شكل V مشاهده نمود . در بعضی نقاط هم همگرایی دو دهنه دره را در قسمت بالایی آن می بینیم كه بی نظیر است.
دره را كه ادامه می دهیم در نقاطی آبشارهای كوچك كه در زبان محلی شلن (sholan) نامیده می شود وجود دارد . در جاهایی آب بصورت حوضچه هایی جمع شده كه در فصل تابستان مناسب برای آب تنی و فرار از گرمای طاقت فرسای هواست و بالاخره در محلی این آب بوسیله راه آب و تونلهایی كه توسط اهالی روستاهای پایین این منطقه ایجاد شده به داخل قنات هدایت می شود.
در این محل فرسایش آب به اوج خود رسیده و نقوش و برجستگیها و خلل و فرج عجیبی را در كف رودخانه ایجاد كرده است. بعد از این منطقه دیگر دره خشك و بی آب و علف می شود. آب به داخل قنات هدایت شده و دره بی نصیب از آب. كمی دیگر در مسیر دره به راه خود ادامه می دهیم كه در دیواره دره حفراتی نگاه ما را متوجه خود می سازد.
شاید در نگاه اول احساس كنیم كه اینها نیز حاصل فرسایش طبیعت باشد اما با كمی كنكاش می یابیم كه اینها ساخته دست بشر است. در ارتفاع ۲ متری از سطح زمین چاه ورودی قرار دارد كه با كمك یك همراه می توان به درون آن رفت و سپس از این چاه كه حدود ۷-۸ متر ارتفاع دارد و بوسیله جای دست ها و حفرات بدنه آن بالا می رویم و به تالاری بر می خوریم. در دو طرف این تالار دو دالان قرار دارد و هر كدام شامل چندین اتاق می باشد. همه اینها بوسیله بشر و در دل دیواره این دره عجیب پدید آمده است. هنوز می توان رد تیشه معماران آن را بر در و دیوار اتاقكها مشاهده نمود. طبق نظر كارشناس سازمان میراث فرهنگی تاریخ بنای این مكان به دوره ساسانیان بر می گردد و به نظر می رسد محل چله نشینی یكتا پرستان بوده است.
اگر مسیر دره را باز هم بسمت انتهای دره ادامه دهیم به یك محل دیگر اینچنینی بر می خوریم كه بر اثر فرسایش سیلابهای موسمی، چاه و محل دسترسی از پایین دره به اتاقكهای آن از بین رفته و دسترسی به آن را از راه پایین دره غیر ممكن كرده است.
در سال ۱۳۸۰ یك مربی صخره نوردی از فدراسیون كوهنوردی از بالای دره و بوسیله ایجاد كارگاه فرود به داخل آن رفته و مشاهدات وی حاكی از شباهت این محل با اتاقكهای قبلی بوده است.
