چشمه بش قارداش یكی از جاذبههای طبیعی شهرستان بجنورد است كه در ۷ كیلومتری شهر بجنورد و در مسیر جاده بجنورد- اسفراین قرار دارد. در زمان اشكانیان و ساسانیان، در این محل عبادتگاه پیشوایان دین زرتشتی قرار داشته است و به سبب اقامت دائمی مُغان (بزرگان دین زرتشتی)، به «چهار مغان» شهرت یافت و طبق مدارك موجود آب چشمه به «چهرمغان» یا «چرمغان» موسوم بوده و هماكنون نیز به این نام معروف است.
آب چشمه بش قارداش از كوهی سنگی و از پنج شكاف بزرگ و كوچك در پایین كوه بیرون میریزد كه در روزگار گذشته آب چشمه در سمت بالا و میانه كوه بیرون میآمد و هماكنون شكافها و مسیرهای آب نیز بر روی كوه به جا مانده است. آب چشمه بش قارداش جهت درمان بیماریهای تغذیهای، ناراحتیهای كبدی، صفرایی و دستگاه ادراری اهمیت خاصی دارد. بر اساس تحقیقات دكتر محمدرضا غفوری استاد دانشكده داروسازی دانشگاه تهران، آب معدنی بش قارداش در شمار آبهای بیكربناته، كلسیم و سولفاته كلرور سرد به همراه سیلیس و آثار آهن میباشد. در اعلامیه بهداشت محیط شهرستان بجنورد، اثرات درمانی آب بش قارداش چنین اعلام شده است: در اختلالات دستگاه گوارش، معده، كبد، لوزالمعده و روده مؤثر است. خاصیت قلیایی این آبها به سبب خنثی كردن اسیدیته و وجود سیلیس اثر حفاظتی و تسكیندهنده دارد.
در پایین كوه یك نوشته در سنگ تراشیده شده است كه همان دستور دین زرتشت یعنی پندار نیك، گفتار نیك و كردار نیك است. سنگتراش این اثر اسماعیل جزمی؛ نقاش، خطاط و سنگتراش بجنوردی است كه به گفته خود وی، برای در یاد ماندن در دلها تاریخ آن را سال ۱۳۰۰ خورشیدی درج نموده است.
در سمت چپ كوه و چشمه بش قارداش یك بنای تاریخی كه به دستور ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده هماكنون پابرجاست و در سالهای قبل چندی از خاندان شادلو بجنورد در آن دفن شدهاند. روبروی استخر اصلی بش قارداش یك دروازه از حدود ۲۰۰ سال پیش تاكنون پابرجاست.
این مكان تفریحی دارای سه استخر میباشد كه دو استخر آن برای شنای كودكان و بزرگسالان ایجاد شده است. یك نمازخانه و یك استخر در حال ساخت برای بانوان نیز از دیگر امكانات این مكان میباشد.
بش قارداش واژهای تركی است و به معنای «پنج برادر» میباشد و این نام بر اساس یك داستان تاریخی است كه در میان مردم شهر رواج دارد. طبق این افسانه، در روزگاران قدیم پنج برادر در شهر بجنورد زندگی میكردند كه به دلیل مخالفت با ظلم و ستم حكمران، تحت تعقیب مأموران قرار میگیرند. آنها میگریزند و مأموران نیز آنها را تا این مكان تعقیب میكنند. پنج برادر از خدا طلب كمك میكنند و در این هنگام پنج سوراخ در كوه ایجاد میشود كه برادران به آنها پناه میبرند و از سوراخها آب گوارایی جاری میشود كه تا سالها قبل و پیش از خشكسالیهای شدید تمام این ۵ چشمه آب داشتند. البته نظر دیگری نیز در خصوص این نام وجود دارد مبنی بر این كه چون ۵ چشمه غار مانند سنگی وجود دارد، نامشان بش قارداش شده است. قار (=غار) و داش كه در تركی همان سنگ است. البته احتمالاً این روایت توسط كسانی مطرح شده است كه به زبان تركی آشنایی نداشتهاند. در زبان تركی صفت قبل از اسم میآید كه در این صورت اسم این مكان میباید به صورت «بش داشلِه غار» باشد در صورتی كه چنین نیست.



