صوفیان یكی از شهرهای استان آذربایجان شرقی كه در بخش صوفیان شهرستان شبستر واقع شده‌است. این شهر مركز بخش صوفیان است. طبق آخرین سرشماری مركز آمار ایران كه در سال ۱۳۸۵ صورت گرفته‌است، صوفیان با جمعیتی بالغ بر ۸,۷۳۳ نفر، بیست و هفتمین شهر پرجمعیت آذربایجان شرقی و سومین شهر پرجمعیت شهرستان شبستر، پس از شهرهای شبستر و شندآباد محسوب می‌گردد.[۱] شهر صوفیان در بین محور ارتباطی تبریز به مرند و تبریز به شبستر واقع شده‌است. این شهر در ۲۰ كیلومتری شرق شبستر، ۴۵ كیلومتری شمال تبریز و ۶۷۹ كیلومتری شمال غرب تهران واقع شده‌است.
پیشینه
شهر صوفیان به‌استناد نوشته برخی مورخان -ازجمله «رحیم رییس‌نیا» مؤلف كتاب «آذربایجان در سیر تاریخ»- همان شهر سوبیا یا صوفیای ماد بوده‌است كه در لشگركشی سارگن دوم پادشاه آشور(۷۱۶ سال قبل از میلاد مسیح) به اورارتو، از این شهر یاد شده‌است.
حمدالله مستوفی در توصیف تبریز و نواحی اطراف آن، از ناحیه ارونق و قصبه صوفیان یادكرده‌است و چنین نوشته‌است: «چهارم ناحیت ارونق بر غرب شهر (تبریز) است آغازش سه فرسنگی شهریست تا پانزده فرسنگی وعرضش پنج فرسنگی باشد و حاصلی نیكو دارد از غله و انگور میوه، مدار تبریز بر ارتفاعات آن‌جا باشد وسی پاره دیه‌است واكثرش معظم كه هریك قصبه‌ایست چون سیس و شبستر و وایقان و كوزه‌كنان و صوفیان و غیره.»
در سفرنامه ونیزیان (۱۴۷۱-۱۴۷۸ میلادی مطابق با ۸۷۶-۸۸۳ هجری قمری) كه در زمان حكومت اوزون‌حسن آق‌قویونلو به‌ایران آمده‌است، چنین نوشته‌است: «به‌فاصله یك‌روز از مرند به‌محل كوچك دیگری به‌نام صوفیان كه در دشت تبریز در دامنه كوهی قرار دارد رسیدیم. صوفیان روستایی است زیبا و جوی و باغ فراوان دارد.»
«ژان پاتیست تاورنیه»، جهانگرد فرانسوی كه در فاصله سال‌های ۱۶۳۲ -۱۶۶۸ میلادی ۶ بار به‌مشرق‌زمین سفر كرده‌است و در این سفرها ۹ بار از ایران دیدن كرده‌است (در زمان شاه عباس یكم، شاه عباس دوم و شاه سلیمان)در سفرنامه خود نوشته‌است: «شهر صوفیان به‌قدر كفایت بزرگ است و تا داخل آبادی نشوند شهر پیدا نیست. به‌واسطه اشجاری كه در كوچه‌ها و اطراف آن كاشته شده‌است، به این جهت قیافه آن جنگل می‌نماید تا به‌شهر.»
«شوالیه شاردن» سیاح فرانسوی كه در حدود سال ۱۶۶۵ میلادی به‌ایران مسافرت كرده‌است، در سفرنامه خود می‌نویسد: «صوفیان به‌طور حیرت‌آوری حاصل‌خیز است. بعضی مؤلفین عقیده دارند كه این همان شهر صوفیای ماد باستان است؛ ولی برخی دیگر مدعی هستند كه این كلمه مشتق از صوفی می‌باشد و هنگامی كه شاه اسماعیل یكم، اردبیل را ترك گفت و دربار را به تبریز انتقال داد، صوفی‌ها در محل مذكور سكونت گزیدند.»
«جملی كارری» سیاح ایتالیای كه در زمان شاه سلیمان به‌سال ۱۶۹۴ میلادی برابر با سال ۱۱۰۵ هجری قمری به‌ایران آمده‌است و در مراسم تاج‌گذاری شاه سلطان حسین شركت كرده‌است، در سفرنامه خود می‌نویسد: «در شهر صوفیان كه از دور مثل جنگل به‌نظر می‌رسید، پیش راندیم. این شهر واطراف آن به‌قدری از اشجار متنوع مستور بود كه حتی دیواره‌های منازل را هم از چشم پنهان می‌ساخت.»
این شهر به‌خاطر قرارداشتن بر سر راه اروپا، هموراه مورد بازید سیاحان بوده‌است و نیز به‌خاطر موقعیت راهبردی آن، هموراه مورد تاخت‌وتاز نیز قرار داشته‌است كه حمله عثمانی‌ها در زمان صفویه و افشاریه (نادر شاه افشار در سال ۱۱۴۰ هجری قشون مصطفی پاشا را در سهلان شكست داد) حمله روس‌ها در زمان قاجار و در جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم، این شهر تحت اشغال قرار داده‌بود. صوفیان درسال ۱۳۴۱ به‌شهر تبدیل و در سال ۱۳۷۲ مركزیت بخش صوفیان را دارا شد.
مشاهیر
از مشاهیر این شهر می‌توان به باله خلیل صوفیانی عارف نامی قرن پنجم اشاره كرد كه یكی از چهار عارف ناظر بازسازی شهر تبریز بعداز زلزله ویران‌گر سال ۴۳۴ هجری به‌دستور «امیر وهسودان» حاكم وقت تبریز بود. مزار این عارف نامی به عنوان «امامزاده ابراهیم خلیل» در شهر صوفیان واقع شده و هم‌اكنون مورد ارادت خاص‌وعام است .ازدیگر چهره‌های دینی این شهر می‌توان به «حجت‌الاسلام نوروزی»، مفسر معاصر قرآن و مرحوم «حجت‌الاسلام ابوترابی» اشاره نمود. همچنین می‌توان از «دكتر حسن حسن‌زاده» فوق تخصص اورولوژی و رییس سابق بیمارستان صوفیان و «محمود عكاسی» شاعر معاصر وسراینده منظومه «اسكوندوزدانیشماسی» كه از چهره‌های روشن‌فكر منطقه محسوب می‌شوند نام برد.
نقاط دیدنی
چشمه معدنی صوفیان
مجسمه‌های سنگی
پارك ملت صوفیان
مسجد جامع صوفیان
مسجد ولیعصر صوفیان
ساختمان سابق شهرداری صوفیان
آبشار زیبای گوورچین نیق در روستای مهتر احمد
اقتصاد
در حومه شهر صوفیان، به دلیل نزدیكی به كلان‌شهر تبریز، صنایع بسیار بزرگی فعالیت می‌كنند. صنایعی مانند كارخانه سیمان صوفیان، كارخانه آذریت، كارخانه آجرماسه آهكی آذربایجان، كارخانه گچ گروس، كوره‌های آهك‌پزی، شهرك مصالح ساختمانی با تولید انواع آجرهای ساختمانی و نما و سایر مصالح ساختمانی و نیز شهرك سرمایه‌گذاری خارجی كه درآن انواع كارخانجات از قبیل كامیون‌سازی، خودروسازی، لوازم خانگی، گونی‌بافی، تولید كنسانتره و سایر صنایع از این قبیل هستند.
از لحاظ كشاورزی، كشت گندم، جو، آفتابگردان و پیاز در منطقه رواج دارد. برزگ‌ترین سیلوی استان، در این شهر قرار دارد. از صنایع غذایی صوفیان می‌توان به كارخانه‌های ماكارونی، كیك، لواشك و آردسازی اشاره كرد. این شهر به لحاظ موقعیت جغرافیایی و قرارگرفتن در تقاطع مسیر شبستر و مرند و تبریز و جاده ترانزیتی ایران و اروپا و مسیر تردد زائران سوریه، دارای اقتصاد توریستی نیز است.
