روستای دوان در دوازده كیلومتری شمال كازرون و در دامنه‌ی كوهی از رشته كوههای زاگرس قرار دارد. آب و هوای معتدل، وجود تاكستان‌های بسیار و گویش كهن فارسی از ویژگی‌های این روستاست. پیرامون قدمت تاریخی این روستا (چه پیش از اسلام و به خصوص در زمان ساسانیان و چه پس از آن) مقالات زیادی ارائه شده است. وجود گورستان‌های متعدد، ته ستون‌ها، یك بنای احتمالاً ساسانی در داخل روستا، كتیبه‌هایی به خط كوفی و قلعه‌ی دختر این روستا جزء اسناد تاریخی آن محسوب می‌شوند. تقریباً در اكثر كتاب‌هایی كه پیرامون جغرافیا و تاریخ كلی شهرستان كازرون منتشر شده نامی از این روستا آمده است. كتاب “فرهنگ گویش دوانی” تالیف عبدالنبی سلامی (نشرآثار) و مقاله‌ی “كتیبه‌های كوفی كازرون” نوشته عماالدین شیخ‌الحكمایی، در كتاب كازرونیه (دفتر اول) ـ نشر كازرونیه، از منابعی هستند كه به طور خاص به فرهنگ و تاریخ روستای دوان پرداخته‌اند.
بنایی كه كمتر در متون منتشر شده از آن نام برده شده و حتی علیرغم تمامی شایستگیش از ثبت در فهرست آثار ملی ایران نیز باز مانده است، در ارتفاعات بالای كوههای دوان واقع شده و به “قلعه‌ی دختر” معروف می‌باشد. این بنا بر روی یكی از ارتفاعات بلند رشته كوههای شمالی كازرون و مشرف به دشت وسیع این شهرستان واقع شده است. بیان دقیق قدمت آن نیازمند حضور كارشناسان میراث‌فرهنگی و حفاری دقیق منطقه است، اما با در نظر گرفتن شواهد حداقلی كه از مدفون شدن در خاك در امان مانده‌اند (مانند دیواره‌های دور قلعه، خورده سفال‌های درون آن، دیواره‌ها و نوع بناهای ساخته شده درون قلعه، ملات به كار رفته در بنا و…) می‌توان فرض اولیه را بر ساسانی بودن آن قرار داد. (بیان قدمت و كاربری دقیق این قلعه منوط به پژوهش و كاوش كارشناسان و متخصصین حوضه‌ی میراث‌فرهنگی می‌باشد.) عدم توجه حفاظتی و علمی (نبود یا پایین بودن مطالعه پیرامون آن) بعلاوه كاوش‌های غیرمجاز منجر به وارد آمدن صدمات فراوانی به این قلعه‌ی تاریخی شده است.
وجه تسمیه دختر جهت نامگذاری قلعه‌های دختر:
یكی از نظریه‌هایی كه پیرامون نامگذاری قلعه‌های دختر در ایران مطرح میشود، مربوط به دید فرهنگی ایرانیان به دخترهاست. همانطور كه می‌دانیم دختر در فرهنگ ایرانی به عنوان موجودی بكر و دست‌نیافتنی قلمداد میشود. قلعه و یا دژهایی را هم كه بر روی كوهها و یا تپه‌ها بنا شده و دسترسی به آنها به هر نحو با مشكل امكانپذیر بوده به نام قلعه‌ی دختر نامگذاری می‌شده است.
نظریه‌های مختلف دیگری نیز پیرامون نامگذاری این اماكن به نام دختر وجود دارد كه اگر فرصتی بود در بخشی دیگر به آنها نیز خواهم پرداخت.
مسیردستیابی:
از روستای دوان راه‌های متعددی جهت دسترسی به ارتفاعات بالای كوههای آن وجود دارد. یكی از این راه‌ها كه در قسمت شرقی آن واقع شده است، مسیری مارلو است كه از میان تاكستان‌های معروف این روستا عبور كرده و پس از طی مسیری حدوداً سه ساعته شما را به قلعه‌ی زیبای دختر روستای دوان می‌رساند.
ماسوله نامیدن دوان از آن جهت است كه زمین‌های آن در دامنه تپه‌ها و به صورت پلكانی بنا شده است
تاریخچه دوان
پیرامون قدمت تاریخی این روستا (چه پیش از اسلام و به خصوص در زمان ساسانیان و چه پس از آن) مقالات زیادی ارائه شده‌است. وجود گورستان‌های متعدد، ته ستون‌ها، یك بنای احتمالاً ساسانی در داخل روستا، كتیبه‌هایی به خط كوفی و قلعهٔ دختر این روستا جزء اسناد تاریخی آن محسوب می‌شوند. تقریباً در اكثر كتاب‌هایی كه پیرامون جغرافیا و تاریخ كلی شهرستان كازرون منتشر شده نامی از این روستا آمده‌است.
تاریخچه روستای دوان احتمالا به زمان ساسانی بر میگردد
حُسن شهرت روستای دوان علاوه بر دانشمندان بزرگ گذشته و متخصصین و تحصیل كردگان امروز كه در اقصی نقاط عالم پراكنده اند برمی گردد به تاكستان وسیع آن كه سالانه مقادیر زیادی انگور و مویز و كشمش از آن برداشت می شود .این تاكستان ها كه در دامنه های پرشیب و با زحمات بسیار زیاد و در طول قرن ها با دستان توانایی انسان هایی تلاشگر در مقیاس وسیع ( صد ها هكتار) ودر مناطقی بسیار صعب العبور ساخته شده است را بی شك باید یك میراث بزرگ فرهنگی قلمداد كرد .دیواره های سنگ چینی شده این تاكستان ها كه شاید در مجموع صدها كیلومتر طول داشته باشد انسان را ناخود آگاه به یاد دیوار بزرگ چین می اندازد.بدون تردید باید به همت چنین انسان هایی درود فرستاد.
شهرت روستای دوان به تاكستان وسیع آن كه سالانه مقادیر زیادی انگور از آن برداشت می شود، بر میگردد
امروزه بخش های قابل ملاحظه ایی از این تاكستان ها كه عمدتا در مناطق مرتفع كوهستانی قرار داشته بنا به دلایلی از جمله مهاجرت اهالی بومی دوان به حال خود رها گردیده و به مرور زمان تخریب و نابود گردیده است. وسعت این باغ ها به حدی است كه تا كیلومتر ها دورتر از دوان وبه سمت تنگ چوگان وبر فراز قلل كوههای منطقه نیز ادامه دارد. در میان این باغات درختان فراوان جنگلی مانند انجیر گیلاس وحشی (ببهروك) كیالك (زالزالك)گلابی وحشی و صد البته بلوط و بادام كوهی به وفور یافت می شود.همچنین پوشش گیاهی وعلف های مرتعی دوان بسیار متنوع و تقریبا دست نخورده باقی مانده كه در میان آنها دن كوهی بی مادران الپه شوید كوهی ترشوك و انواع و اقسام گلهای وحشی یافت می شود.
آب و هوای معتدل، وجود تاكستان‌های بسیار و گویش كهن فارسی از ویژگی‌های روستای دوان است
وجود كلبه های كوچك كوهستانی كه دیواره های آن سنگ چینی شده و سقف آن از چوب و خاشاك گیاهان است منظره ایی رویایی را برفراز كوهها بوجود آورده كه معدود رهگذران كوهنورد را شیفته خود می سازدهها بوجود آورده كه معدود رهگذران كوهنورد را شیفته خود می سازد.
طبیعت زیبای روستای دوان باعث جذب گردش به این روستا میشود
قلعه دختر روستای دوان :
در مورد این قلعه كمتر در متون منتشر شده یادی شده است و در فهرست آثار ملی ایران نیز ثبت نشده است.
این قلعه روی یكی از ارتفاعات بلند رشته كوههای شمالی كازرون و مشرف به دشت وسیع این شهرستان واقع شده است.
یكی از نظریه‌هایی كه پیرامون نامگذاری قلعه‌های دختر در ایران مطرح میشود، مربوط به دید فرهنگی ایرانیان به دخترهاست.
بیان دقیق قدمت آن نیازمند حضور كارشناسان میراث‌فرهنگی و حفاری دقیق منطقه است، اما با در نظر گرفتن شواهد حداقلی كه از مدفون شدن در خاك در امان مانده‌اند (مانند دیواره‌های دور قلعه، خورده سفال‌های درون آن، دیواره‌ها و نوع بناهای ساخته شده درون قلعه، ملات به كار رفته در بنا و…) می‌توان فرض اولیه را بر ساسانی بودن آن قرار داد.
یكی از نظریه‌هایی كه پیرامون نامگذاری قلعه‌های دختر در ایران مطرح میشود، مربوط به دید فرهنگی ایرانیان به دخترهاست.
همانطور كه می‌دانیم دختر در فرهنگ ایرانی به عنوان موجودی بكر و دست‌نیافتنی قلمداد میشود. قلعه و یا دژهایی را هم كه روی كوهها و یا تپه‌ها بنا شده و دسترسی به آنها به هر نحو با مشكل امكانپذیر بوده به نام قلعه دختر نامگذاری می‌شده است.
