آرامگاه پیر نجمالدین سمنانی در شرق سمنان در مجاورت دروازه قدیم خراسان و در محلی معروف به قبرستان پیر نجمالدین واقع است.
درباره تعیین نسب و تاریخ زندگانی پیر نجمالدین كه به نام شیخ نجمالدین تاجبخش (یا دادبخش) معروف میباشد، فقط در تذكره صبح گلشن چاپ هند از ملا نجمالدین سمنانی متخلص به «نجم سمنانی» نام برده شده و آمده است كه «ملا نجمالدین سمنانی متخلص به «نجم» از اجله استادان سخندانی و نكتهرانیست» و ۳ بیت از اشعار فارسی وی را نیز نقل كرده است ولی سال تولد و وفات او مشخص نیست و به نظر نیز نمیرسد كه همان باشد. مردم سمنان نجمالدین را یكی از سرداران ملی در حمله مغول میدانند و وی را سردار ملی این شهر میشناسند.
مقبره پیر نجمالدین از بناهای قرن هفتم هجری است كه شامل ایوان، حرم و گنبد میباشد و به علت این كه در گذشته وسط گورستان قرار داشته، فاقد صحن میباشد. ایوان آن رو به جنوب و متصل به بقعه ساخته شده و ۷ متر ارتفاع و ۳/۵ متر عرض دارد. در ایوان دو درِ ساده چوبی به چشم میخورد یكی از سمت شرق به اتاق مقبره باز میشود و دیگری در سمت شمال كه به باغ بزرگی راه مییابد. نمای داخلی بقعه عبارت است از محوطه چهارگوشی به ضلع ۵/۷۰ متر كه در قسمت فوقانی به صورت هشت ضلعی درآمده است و یك ضلع در میان دارای پنجرههای بزرگی است كه برای نور گرفتن تعبیه شده است. ساقه گنبد عظیم بقعه از زیر پنجرهها شروع شده و نزدیك ۳/۵ متر ارتفاع دارد. كاسه گنبد به صورت مخروطی و از آجر ساخته شده و فاقد هرگونه پوشش كاشیكاری است. كف اطاق بقعه تقریباً ۳۰ سانتیمتر از سطح ایوان پایینتر است و قبر ساده گچی در وسط آن و زیر گنبد قرار دارد. پوشش روی مرقد را صندوق مشبك چوبین به طول ۲/۶۰ و عرض ۱/۳۵ و ارتفاع ۱/۳۰ متر تشكیل میدهد. در سمت غرب حرم و رو به قبله، محراب بلند و سادهای به چشم میخورد. در سه گوشه بقعه طاقچههای بسیار كوچكی جهت روشن كردن شمع ایجاد نمودهاند. روبروی آرامگاه پیر نجمالدین دو ستون خشتی بسیار بزرگ از خشت خام وجود دارد كه برخی از مردم آن را مقبره فرزندان امیرتیمور گوركانی میدانند.
