دهستان چهارمحل متشكل از ساكنین چهار روستا بنام سُرمُل، سوسف، ماشْمیان و لیاوُل است. این روستاها مجموعاً در محدوده ۶۰ تا ۷۰ كیلومتری شرق رودبار و ۳۵ تا ۴۰ كیلومتری رستم‌آبادقرار گرفته‌اند. بقعه متبركه صلاح الدین در لیاول علیا، امام‌زاده یوسف در سوسف و مسجد ماشمیان ییلاقات متعدد چشمه های آب -چنگل -مه طلوع وغروب زیبای خورشیدد دیدنی های این دهستان ست.
جایگاه خورشیدگام
چهارمحل شاه راه ارتباطی بخش خوگامِ عمارلو، مركزدهستان درفك روستای بزرگ وزیباست با داشتن ییلاقات بسیاربی مانند دیدنی چون چنگش ، بره بُن ،میانس و وتك استلخ و… همه ساله پذیرای خیل عظیمی از هموتنان است كه سوقات برگشت شـان گوشت تازه همرا با خاطرات بی مانندیست از خورشیدو مه ، جنگل وبركه، ،گل و بلبل وچشمه را یكجا ودركنـارهـم بــا خـود یادگار میـبرنـد
چهار محل با ۳۰۰۰نفر جمعیتی و چندین شهید …
سرافراز جنگ تحـمیلی بزرگترین اجتماع را درتمامی عمارلـو و رحمت آباد به خود اخـتصاص داده ودر سطح شهرستان نـیزبه عنوان بزرگـترین روستا شناخته شده به گونه ای كه جمعیت آن حتی بیشتر از جمعیت شهر بـره سر است .
بر اساس سرشماری سال ۱۳۴۵ این روستاها در مجموع شامل ۳۷۱ خانوار و ۱۸۰۰ نفر جمعیت بوده‌اند. در سرشماری سال۱۳۵۵این چهار روستا در مجموع شامل ۴۲۸ خانوار و ۲۲۷۰ نفر جمعیت بوده‌اند و بر اساس سرشماری سال ۱۳۷۵ و بر اساس آخرین تغییرات حاصله تا سال ۷۹، چهارمحل دارای ۳۷۱ خانوار و ۳۰۰۰ نفر جمعیت كه به ترتیب محله سوسف دارای۱۳۰خانوار، سرمل ۱۲۵خانوار، ماشمیان ۱۳۵خانوار و لیاول ۱۹۱ خانوار می‌باشند. بیشتر مردم این دهستان از تباردیلمی و كرمانج هستند
بـیاید تـانگاهـی اجمالی به تاریخ مردمان این جای باشكوه را بـاهم ورق بزنیم كه خودنشان دهنده عمق فـرهـنگ وهنردرنزد مردمانش است.چهارمحل متشكل از چهارروستای پرجمعیت درسطح بخش است كه هركدام تاریخچه وسرگذشت خاص خودرا دارند
این چهار روستابه شرح زیرهستند :
۱- سوسُف:
سوسف دارای مردمانی باگویشی دیلمی كه تا دوران قبل از زلزله سال ۱۳۶۹ در كناررودشارشار كه آن را (لات) مـی نامیـدند ودر زمینهایی بسیارحاصلخیز زندگی میكردند مردمان این روستـا همچون دیگرروستاهایی كه چهارمحـل را تشكیل میـدهند داری تمدنی باستانی هستند و به طوری كه در این روستا آثاری ازگذشتگان بسیار دور كشف شده است كه حتی از تـاریـخ نیز كهنه تراند به تازگی نیز به دلیل حفاری هایـی كـه شركت گاز استان در این روستا انجامداددر چندین نقطه از این روستا اجناسی بسیارارزشمند راكه متعلق به دوران باستان وتمدن دیلم كشف كرده اند.البته در حفاریهایی كه چه مجاز چه غیـر مجاز در آن صورت گرفته اشیائی از طلا و نقره نیزبسیار كشف شده .در دوران ورود اسلام به ایران با پذیرش اسلام ناب محمدی به اسلام روی آوردن وهم اكنـون نیز یكی ازنوادگان امام موسی كاظم (ع) به نام امام زا ده یوسف(ع) نیز در این روستا قرار دارد این روستا به دلیل موقعیت خوب جغرافیــایی از نظر اقتصادی در سطح بسیار خوبی درسطح منطقه برخوردار بود به گونه ای كه بسیاری ازروستاهای اطراف مایحتاج روزانه خودرا از طریق این روستا تأمین میكردند وخود مركزروستاهای دیگر شناخته میشده است به گونه در همین صد سال پیش داری چند آسیاب آبی برای آرد كردن گندم وجو بوده ودرهنگام سرباز گیری حوزه اعزام سربازان خورگام – عمارلـو از این روستا صورت میگرفته است دراین روستا سیب ،خیار،گندم وجو،نخود لوبیا كشت می شده وبا روستاهای دیگرمبادله میشده .
۲- لــیاول :
مردمانی با گویش دیلمی كه البته تعدادی از آنها به كردی كرمانجی تكلم دارند مردمانی با گذشته بسیارغنی كه چندین دوره از تاریخ را در خود دارند مردمان این دیا كه بیشترین جمعیت چهارمحل رادارند درزمینهایی زندگی میكردند كه در آنها نمی شود گفت كدام مـیـوه وجود نداشت گـذشته ایـن مـردمـان نـیز بـه قبل از تـاریـخ برمیگردد آنجا كهدر زمینهای به نام واتل ویادر عراضی دیگر كه گیاش نامیده میشود هركدام دردوره ای از تاریخ شهری بزرگ را ساخته اند كه حتی اكنون نیـز آثاری از آن دراین زمینها دیده میشودبه گونه ای این دو تنهانقاطی از بخش خورگام هستندكه توسط باستانشناسان به صورت رسمی كـاوش مـیشود بـه طوركلی این روستا دارای مردمانی با قومیتهای مختـلف هـستنند كـه هركدام از یك دوره ای از تــاریـخ در ایـن نـاحیه بادیگر اقوام ساكن درآن یك زندگی مسالمت آمیزی را باهم پیش گرفته اند. این روستـا نیـز باورود اسـلام بـه این منطقه مردمانی فرهنگ پذیر بودند و با پذیرش دیـن و فـرهـنگ اسلام برگی زرین را بر تاریخ كهن خود افزودند به گـونه ای كـه بـا آغـوشی بـاز ازچندین امام زاده پشتیبانی كرده اند. امام زاده سید صلاح الدین (ع) شا خص ترین آنها به شمار می آید
۳ و ۴ مـاشمیـان و سـرمـل :
مقدمه ای بر سرگذشت كرمانج ها
ایـن دو روستـا كه اشتراكات بـسیار زیـادی را بـاهم دارند در واقع از یك نـسل ونسب هستند .كلامشان به گـویش شیـرین كـردی (كرمانجی ) می با شد . مردمانی ساده وبی آلایش و از نوادگان مردانی غیـور ودلیربا تمدنی چند هزار ساله ایران بزرگ هستد كه تاریخ هیچگاه خدامات آنان به ایران زمین راچه در دوره حملات وحشیانه ی آشوریان كه همواره چون سپری حافظ ایران بوده اند، چه در دوران برپایی حكومت ماد و هخامنش در ایران ، چه در دوران حكومت هایی چون صفویه و افشاریه كه نقطه وصل كرمانج ها به خراسان بزرگ شد ه را از یاد نمیبرد كه گذشته و فرهنگ باشكوه ایران راجلاداده انددرحدوددویست وپنجاه سال پیش توسط نادر شاه افشار به عمارلو كوچانده شدند و بـه ایــن منطقه مهاجرت كرده اند .در كنار اقـوامـی دیــگر از ایـن سـرزمـین كهن در حالی كه خود نیز تمدن و گذشته ای از ایران بزرگ را همراه داشتن و با وجودامامزاده های زیادی كه دراین منطقه بودو و تعـلق خاطـری كه كردهای تاریخ سازبه امامان وامامزاده ها دارند تصمیم به ماندن در این نقطه شهرستان رودبار را گرفته ودر منـاطـق مختلفی از آن پراكنده شده انـد درواقـع كردها بودندكه عمارلو وبی اغراق شهرستان ما را به تحول سوق دادند
ســرمـل:
گروهی ازاین اقوام دركناررود شارشار (لات) پایین تراز سوسف سكونت گزیدندكه سرمل نامیده شدند این روستا دارای زمینهای بسیارحاصلخیزبودبه طوری تنها روستایی درمنطقه بود كه به دلیل آب وهوای مناسب در آن میوه بـــه كشت می شد
مـاشمـیان :
گروهی نیزدرزمینهای بسیار حاصلخیز وپر آب و چشمه ی كنارچهارمحل كنونی اقامت گزیدند وماشمیان نامیده شدند. با كشت ودامداری زندگی كرده میوه هایی مانند به وسیب را درزمینها ی خودبه عمل می آوردند
ادقام چهارروستا شروع تاریخی تازه
این ۴ روستا به دلیـل فاصـله كـمی كـه بـه یـكدیگر داشتـن وبه مرور زمان اشتـراكـات فـراوانی اعم از زمینـها ی كـشـاورزی و ازدواجهایی كه بین آنها صورت گرفته بود وحتی آب آشامیدنی كه از یك چشمـه نـشأت میگرفت بسـیار بــه هــم نــزدیــك شدند بــه طوری كه در دهه آخر منتهی به زلزله ۶۹ خـرداد تـعدادی از آنهـا به دلیل داشتن زمینهایی مشترك در چهـارمـحـل كنونی در این نقطه سكونت گزیدند وچـه بـسا اگـر زلـزله سـال ۶۹ هـم نبود الان این ۴ محل در كنار یكدیگر در این نقـطه جمع شده بودنـد ودر واقـع زلزله خرداد ۶۹ تنها بهانه ای بود تا باعث شود یكی شدن ویكجا نشین شدن این مردمـان سـرعت بـیشتـر به خود بگیرد تا بـرگی نو را بركتاب كهن تـاریخ ایـن مردمان بیفزاید و بتواننددركنار یكدیگـر ودر دنیـایـی كـه ایـن مـو قعـیت خود جذب نمایید جـغـرافـیایـی و جمعیّت اسـت كه باعث میشود تا امكـانات نـوین عـصرصنـعت وتـكنولـوژی را به این اجتماع هم نشان دهنده درك بالای مردم چهارمحل بزرگ میباشدكه دراین دوره از تـاریخ مـصلـحت را بر این دیده اند.
وحــال چـهارمـحل بـزرگ تـنـها بــه پـیشرفـت وآبــادانـی هــرچــه بـیـشتـر خـود در كـنار دیـگر روستـاهــایایـن منطقه می اندیشدوچشم انتظار طرحها و پروژه های اقتصادی است كه می بایست ازسوی مسولان دولتی و استان درایـن مـنطقه انجام گیرد تا دیگر مانند حال شاهد آن نباشیم كه جوانان تنها به دلیل بیكاری، زادگاه كـهن ، زیـبا وبـی مـانند خود به قـصد غـربـت ودرشرایط سخت و بی روح درشهرهای مثل قزوین ، رشت و تهران و…ترك گفته و همواره درحسرت لحظات زیبای در موطن خود بودن باشند.