دریاچه سد اكباتان در ۱۱ كیلومتری جنوب شرقی شهر همدان قرار دارد. این دریاچه حدود ۶۰ هكتار مساحت دارد و حداقل عمق آن ۱۸ متر و حداكثر آن ۳۲ متر است. این دریاچه به دلیل فاصله اندك با شهر همدان، دسترسی مناسب و طبیعت زیبا، به تفرجگاهی مناسب تبدیل شده و دارای قابلیت انجام ورزش‌های آبی همچون قایقرانی و اسكی روی آب می‌باشد. این دریاچه در حال حاضر به منظور انجام عملیات آموزشی، آزمایشی و نظامی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در سال‌های اخیر حدود ۱۵ هكتار از اراضی پیرامون دریاچه درختكاری شده است كه در این میان درختانی همچون صنوبر، كاج، اقاقیا و زبان گنجشك مشاهده می‌شوند. در محل سد تأسیساتی از قبیل یك باب مهمانسرا، رستوران و چایخانه سنتی نیز ایجاد شده است.
ارتفاع سد اكباتان در زمان ساخت ۵۴ متر (از پی) بوده است و پس از اتمام طرح افزایش ارتفاع، ارتفاع سد به ۷۹ متر رسیده و ظرفیت فعلی مخزن سد ۴۰ میلیون مترمكعب می‌باشد. این سد در سال ۱۳۴۲ خورشیدی به منظور تأمین آب آشامیدنی شهر همدان و آب كشاورزی منطقه به بهره‌برداری رسید.
آب را گل نكنیم
سد اكباتان در نزدیكی شهر همدان قرار دارد و آب شرب این شهر را تامین می كند. به همین دلیل نباید انتظار داشته باشید تاسیسات گردشگری در اطراف آن ببینید؛ چرا كه تاسیسات درصد آلودگی در منطقه را بالا می برند. شما هم اگر به كنار آن می روید، نظافت و آداب سفر را بیشتر از قبل رعایت كنید.
از دست ندهید
در راه روستای سنگی: سد اكباتان در مسیر روستاهای تماشایی «وركانه» و «ارزانفود» قرار دارد. روستای وركانه با بافت معماری سنگی در انتهای این مسیر قرار دارد و می توان در مسیر رفت یا برگشت از سد، سری هم به این روستا زد. در وركانه اقامتگاه بومگردی هم مهیاست.
چطور برسیم؟
یك سد نزدیك: باید وارد جاده همدان به ملایر شوید. پس از حدود پنج كیلومتر و گذر از روستای «سنگستان» مسیر انحرافی از جاده، با تابلوی «سد اكباتان» شما را برا برای رسیدن به سد راهنمایی می كند. سد اكباتان بر رودخانه های «بلفان» و «قره چای» بسته شده تا دریاچه ای با وسعت حدودا 60 هكتاری به وجود بیاورد.
عمق سد اكباتان كه در میان دره ای عمیق تشكیل شده، نسبتا زیاد است
چه می بینیم؟
آب آبی عمیق: دریاچه سد اكباتان را می توان تنها دریاچه در نزدیكی همدان دانست كه یكی از منابع اصلی تامین آب شرب شهر را تشكیل می دهد.
پیش از رسیدن به آن جامی توانید تصفیه خانه و سایر تاسیسات سد را از دور ببینید.
تفریح: عمق سد اكباتان كه در میان دره ای عمیق تشكیل شده، نسبتا زیاد است. در مسیر و در حاشیه رودخانه و روستای سنگستان و تفریجان، باغ ها و زمین های كشاورزی فراوانی قرار دارد كه مسیر رسیدن به سد را بسیار زیبا كرده است. علاوه بر این، در سال های اخیر، حدود 15 هكتار از زمین های اطراف سد با درختانی مثل صنوبر، كاج، اقاقیا و زبان گنجشك درختكاری شده. در سایه این درختان می توان به راحتی محلی را برای استراحت و برپایی كمپ پیدا كرد.
متاسفانه بعضی از گردشگران، با ریختن زباله، آتش افروزی، شكستن درختان و تخریب بوته ها هم به طبیعت این منطقه آسیب می زنند و هم باعث ایجاد آلودگی در آب شرب اهالی همدان می شوند. اگر به حاشیه سد رفتید، حتما زباله های تان را با خود به شهر برگردانید. شنا در سد اكباتان ممنوع است. این ممنوعیت نه فقط به خاطر نوشیدنی بودن آب سد كه به دلیل خطر این كار است. برای لذت بردن از این دریاچه مصنوعی باید تنها به تماشا یا پیاده روی در حاشیه آن بسنده كنید.
سد اكباتان در مسیر روستاهای تماشایی «وركانه» و «ارزانفود» قرار دارد
ماهی گیری با قلاب: امكان ماهی گیری با قلاب برای علاقه مندان به این ورزش تفریحی در سد اكباتان و تالاب های مجاور فراهم است. اما برای ماهی گیری با قلاب ابتدا باید به اداره كل حفاظت محیط زیست استان همدان مراجعه كنید تا مجوز لازم را با پرداخت 20 هزار تومان دریافت كنید. البته این كار با هماهنگی و تایید شركت آب منطقه ای همدان به لحاظ زمان بهره برداری از سد به منظور ماهی گیری انجام می شود تا این كار ممنوعیتی نداشته باشد.
قوانین دیگری همچون توجه به زمان صدور مجوز نیز لازم است. پروانه ماهی گیری از اوایل خردادماه تا پایان دی ماه صادر می شود. هر پروانه دو ماه اعتبار دارد و تعداد مجاز صید حداكثر رودخانه 10 قطعه ماهی است
سد اكباتان محل حضور پرندگان مهاجر هم هست.
ماهی موجود در سد نیز از خانواده «كپور ماهیان» مانند كپور معمولی و كپور علف خوار یا سفید پرورشی است. حواس تان باشد كه صید ماهی با تور نیز ممنوع است و محیط بانانی كه دائم در منطقه در رفت و آمدند، در صورت مشاهده، با شما برخورد می كنند.
منطقه شكار ممنوع: دریاچه سد اكباتان و مناطق مجاور آن در محدوده ای تقریبا 200 هكتاری از مناطق تیراندازی و شكار ممنوع همدان است. این كار به دلیل كنترل بر شكار و صید و رصد گونه های جانوری منطقه است.
سد اكباتان محل حضور پرندگان مهاجر هم هست. این پرنده ها، بیشتر در رده گونه های غواص ماهیخوار، لجن خوار و انواع پرنده های كنارآبزی طبقه بندی می شوند؛ پرنده هایی مثل اردك سرحنایی، كشیم، انواع حواصیل، باكلان یا قره غاز، لك لك و بوتیمار از جمله پرندگانی هستند كه در اواخر زمستان و اوایل پاییز در دریاچه سد اكباتان دیده شده اند.
