روستای كاكان

موقعیت جغرافیایی وتاریخچه روستای كاكان

روستای كاكان از توابع بخش مركزی شهرستان بویراحمد، با مختصات جغرافیایی ۵۱ درجه و ۴۸ دقیقه طول شرقی و ۳۰ درجه و ۳۵ دقیقه عرض شمالی، در ۳۰ كیلومتری جنوب شرقی یاسوج قرار دارد.
این روستا از اطراف به ارتفاعات بلند و سر به فلك كشیده دنا محدود می‌شود.
روستای كاكان از سطح دریا در حدود ۱۹۲۰ متر ارتفاع دارد. آب و هوای این روستا در فصول بهار و تابستان، مطبوع و دلپذیر و در زمستان سرد است.
روستای كاكان یكی از روستاهای تاریخی و با قدمت استان كهكیلویه و بویراحمد به شمار می‌رود. این روستا در گذشته، ییلاق خوانین بویراحمدی بوده است و متجاوز از ۲۰۰۰ سال قدمت دارد. در قسمت‌هایی از این روستا، كتیبه‌های مربوط به دوره هخامنشی كشف شده است.
مردم روستای كاكان به زبان‌ لری سخن می‌گویند. آن‌ها مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
الگوی معیشت و سكونت

اقتصاد این روستا بر پایه فعالیت‌های زراعی، باغداری، دامداری و پرورش زنبور عسل استوار است. گروهی از مردم، در بخش خدمات و تولید صنایع دستی اشتغال دارند. اراضی روستا به دو صورت آبی و دیم مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند و محصولات عمده زراعی گندم و جو است.
انواع میوه‌ها مانند سیب، گردو، هلو و زردآلو در باغات روستا به عمل می‌آید. گوشت قرمز، شیر، ماست، پنیر، كشك و روغن حیوانی مهمترین فرآورده‌های دامی روستای كاكان به شمار می‌آیند. گروهی از مردم روستا به ویژه زنان و دختران در فصول پاییز و زمستان به بافت و تولید انواع صنایع دستی از قبیل قالی، گبه، جاجیم، پلاس و چادر می‌پردازند.
روستای كاكان با بافت مسكونی متمركز در محدوده كوهستانی شهرستان كهكیلویه و بویراحمد استقرار یافته است. اكثر خانه‌های این روستا در یك طبقه و برخی از آن‌ها در دو طبقه با دیوارهای قطور و سقف مسطح ساخته شده‌اند.
مصالح به كار رفته در ساخت واحدهای مسكونی شامل خشت، گل، تیره‌های چوبی و سنگ است.
خانه‌های روستاییان با توجه به نحوه معیشت و فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی به قسمت‌هایی مانند اتاق استراحت، خواب، آغل، انبارهای غله و علوفه و كارگاه تولید صنایع دستی تقسیم شده‌اند. ایوان خانه‌ها، در فصول بهار و تابستان، محلی برای گردهمایی اعضای خانواده است و در سایر فصول، برای انجام فعالیت‌های معیشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
جاذبه‌های گردشگری
روستای كاكان چشم‌اندازهای طبیعی بسیار زیبایی دارد. مهمترین جاذبه‌های طبیعی این روستا عبارتند از:
آبشار زیبا و شگفت‌انگیز مارگون، در مرز دو استان كهكیلویه و بویراحمد و فارس، در شرق شهر یاسوج و در نزدیكی روستاهای مارگون و كاكان واقع شده است. این آبشار بلند در بالا دست تنگة زیبا و خوش آب و هوای مارگون جاری است. رگه‌های متعدد و حیرت‌آور آن به درون دره سرازیر می‌شوند.
دامنه‌های مملو از لاله‌های واژگون و دیگر گل‌های وحشی، زیبایی منحصر به فردی به این دره بخشیده است. چشم‌انداز این دره رویایی برای طبیعت دوستان، جاذبه‌ای بسیار جالب توجه و استثنایی است.
هفت چشمه، معروف‌ترین چشمه در اطراف آبشار مارگون است. حواشی زیبا و باطراوت آن به ویژه در بهار و تابستان، فضای مناسبی برای اقامت گردشگران به شمار می‌رود.
حواشی چشمه نمك نیز بسیار سرسبز و زیبا است.
گسترة باغات انبوه و سرسبز، از دیگر جاذبه‌های طبیعی روستای كاكان است. چشم‌انداز این باغ‌ها به خصوص در فصل تابستان و هنگام به بار نشستن درختان میوه، بسیار تماشایی است.
پیست اسكی دنیا در نزدیكی منطقه آب نهر كاكان و به فاصلة ۱۸ كیلومتری از شهر یاسوج قرار دارد. طول این پیست ۶۰۰ متر و عرض آن ۱۵۰۰ متر است. پیست اسكی دنا از امكانات مناسبی همچون دستگاه بالابر، تله اسكی بشقابی، خوابگاه و رستوران برخوردار است. در فصل زمستان علاقه‌مندان بسیاری با مراجعه به روستا، از این پیست استفاده می‌كنند.
قلعة خوانین یكی از بناهای ارزشمند و تاریخی روستای كاكان است. مصالح به كار رفته در ساخت آن خشت و ملاط گل می‌باشد. قدمت این قلعه، به دورة قاجاریه مربوط است.
روستای كاكان، در اعیاد بزرگ ملی و مذهبی عید نوروز، فطر، قربان، غدیر و میلاد پیامبر (ص) غرق شادی و سرور است. مردم روستای كاكان، از عشایر قشقایی، بویراحمدی و ممسنی هستند. جشن‌های عروسی با آداب و سنن محلی از جمله مهمترین مراسم این روستا به شمار می‌رود. عروسی، معمولاً در فصل بهار و تابستان انجام می‌گیرد.
بهره‌گیری از انواع موسیقی قشقایی و لری در مراسم جشن و سرور این روستا رایج است. موسیقی ایل قشقایی توسط «عاشیق‌ها»، «چنگیان» و «ساربانان» اجرا می‌شود و در این میان، موسیقی عاشیقی از جایگاه والایی برخوردار است.
ترانه‌های عاشیق‌ها و چنگیان به زبان تركی قشقایی خوانده می‌شود ولی ساربانان با زبانی كه در اصطلاح محلی به نام «كوروشی» مشهور است آواز می‌خوانند.
رقص‌های محلی قشقایی عمدتاً به صورت گروهی اجرا می‌شود. رقص چوب به لحاظ شیوه اجرا و حركات موزون اجرا كنندگان آن، جذابیت خاصی دارد. رقص زنان قشقایی به نام «رقص هلی» مشهورترین رقص محلی قشقایی‌هاست. انواع آلات موسیقی قشقایی عبارتند از سازی شبیه سه تار، كمانچه و نی.
بهره‌گیری از موسیقی لری نیز در میان مردم روستای كاكان رواج دارد. آلات موسیقی متداول لری عبارتند از: نی، كمانچه و سرنا. انواع رقص‌های لری مانند رقص دوپا، رقص سه پا، رقص چوب و چوب بازی در مراسم عروسی، جشن تولد و غیره اجرا می‌شود.
اجرای مسابقات تیراندازی و سواركاری در اكثر مراسم عروسی و شادی روستاییان مرسوم است.
ورزش‌ها و بازی‌های بومی این روستا شامل تیراندازی، سواركاری و گرنا است.
پوشاك غالب مردم روستای كاكان، مشتمل بر انواع لباس‌های محلی قشقایی و لری است.
پوشاك مردان قشقایی شامل كلاه نمدی، پیراهن، شلوار (تنبان) مشكی، آرخالیق یا لبادة سفید رنگ و زرد رنگ، چوقه یا عبای پشمی سفید رنگ و شال كمر می‌باشد. چوپانان نیز از بالاپوش نمدی موسوم به «كپنك» استفاده می‌كنند.
پوشاك زنان قشقایی بسیار متنوع و خوش طرح و رنگ است و شامل بورك (نوعی كلاه مخملی كوچك)، آرخالیق (نیم تنه مخمل) لچگ، یایلیق، تنبان یا شلیته و پیراهن است.
لباس مردان بویراحمدی شامل جبه، كلاه نمدی، شال و گوال (كمربند چرمی)، زناره، كورك (تن‌پوش چوپانان) می‌باشد و پاپوش آن‌ها گیوه و كفش است.
لباس زنان بویراحمدی نیز مشتمل بر دستمال لاكی یا چارقد لاكی به رنگ مشكی، می‌نا (دستمال دور سر، لچگ)، دلك (آرخالیق، كت زنانه)، جومه (پیراهن)، تنبون، مناگیر، دستبند و چادر می‌باشد.

*پیست اسكی كاكان*

تنها پیست اسكی جنوب كشور در دامنه های رشته كوه زاگرس بوده كه ارتفاع شروع آن از سطح دریا ۲۸۵۰ متر است. طول این پیست ۶۰۰ متر و عرض آن ۱۵۰۰ متر مجهز به دستگاه بالابر تله اسكی بشقابی و خوابگاه می باشد. مدرسه اسكی همراه با هفت مربی و محل كرایه تجهیزات اسكی در كنار پیست واقع شده است. این پیست در یكی از مناطق بكر كوهستانی یاسوج جنب منطقه آب نهر واقع گردیده و بهترین مكان طبیعی ورزشهای زمستانی برای خانواده ها می باشد.

وجه تسمیه كاكان

درخصوص اینكه چرا این منطقه را كاكان می نامند روایات متعددی وجود دارد

ازجمله سندی كه در فارسنامه ناصری وجود دارد

كه ضمن بر شمردن خصوصیات طبیعی منطقه كاكان و كمهر اعلام داشته ((چند سالی است كه این منطقه را قاسم خان كشكولی تصاحب نموده است))و گویا این منطقه را كه دشتی هموار وسرشار از چشمه های آب شیرین وزمینی حاصل خیز است را به زیر كشت گندم میبرند و….

عده ای دیگر را عقیده بر این است كه اسم اصلی دهستان كان كان بوده كه مفهوم این دو كلمه معدن در معدن یا معدن معدنها می باشد. وعلت این گونه تعبیر را وجود معادن وكانی های زیر زمینی آن از جمله گوگرد نمك نفت وآهن و…خصوصا در منطقه تل خالی می باشد.اخیرا این منطقه جهت ایجاد منطقه گردشگری به بخش خصوصی واگذار گردیده.كه اقدام به خرید زمین از كشاورزان و… نموده اند

گروه دیگری چنین عقیده دارند كه كاكان و ماكان دو تن از فرزندان تیمور لنگ بوده اند كه كاكان در این منطقه به كشت وزرع با زیر دستان خود پرداخته است به همین علت نام این دهستان كاكان نامیده شده است.

در بین اقوال یاد شده قول دوم كه نامگذاری منطقه كاكان را ناشی از معادن ومنابع آن مینامدمنطقی تر وبا سند تر می باشد

از انجا كه منطقه كاكان یكی از قسمتهای شولستان((نور آباد ممسنی)) به شمار می رفت آن را در گروه بندی عشیره ای از طوایف جاوید ممسنی به حساب می آورند كه گویا بر اثر درگیری بین خوانین قشقایی وسران ایل جاوید این منطقه به منطقه خوش نشین ایل قشقایی پیوسته است.شاید بر اثر تصاحب این منطقه بین ایل قشقایی وجاوید توافقی صورت پذیرفته است.

این منطقه از گذشته تا سال ۱۳۶۶ ه.ش جزء استان فارس بوده واز این تاریخ تا كنون جزء استان كهگیلویه وبویر احمد محسوب می گردد