دودان یكی از قدیمیترین روستا های اورامان می باشد كه در دوازده فرسخی جنوب سنندج و صد وپنجاه كیلومتری شمال غربی كرمانشاه و سی كیلومتری جنوب غربی پاوه قرار دارد.
دودان كلمه ای است عبری كه از ریشه كلمه داوود یعنی از كلمه دوود عبری گرفته شده است كه به معنی یار محبوب می باشد و شاید دلیل نام گذاری این روستا مهاجرت یهودیان(عبری زبانان)از بین النهرین به هورامان و غرب امپراطوری ایران بوده كه عده ای از آنان در دودان ساكن شدند و بنا به تاریخ عبریان – هارامن یكی از پیامبران بنی اسرائیل از فلسطین عازم هورامان و آتشكده پاوه برای هدایت و رستگاری آنان شد و در آتشكده پاوه به درود حیات گفت و دودان یكی از مكانهایی است كه احتمالا در آنجا به خاك سپرده شده است.
در دوران ظهور اسلام نیز دودانیان جز اولین طوایفی بودند كه نمایندگانی را نزد عبدالله بن عمر (مامور لشكر كشی سپاه اسلام به هورامان) فرستادندو مشتاقانه دین اسلام را پذیرفتند و این روایت اسلام آوردن دودانیان در سند سواد اعظم كه توسط عبدالله بن عمر و عمر بن خطاب نگارش یافته ،ذكر شده است و بعد از این دوران شاهد ظهور عالمان و ادیبان بزرگی چون بابا سرهنگ دودانی، بابا جلیل ،پیر میكاییل،پیر داود،مصطفی دودانی،میرزا قولی،شیخ یوسف دودانی و زنان بزرگی چون بی بی صبوره،بی بی تبریز،دده بگتر،سمن خانم،بی بی سائی و …. بوده است.
براستی باید دودان را مهد علم و ادب و شعر و عرفان هورامان دانست ، چون اگر شعر فارسی سابقه ای هزارو دویست ساله دارد شعر دودان(كوردی هورامی و فارسی) سابقه ای هزارو صد ساله دارد.
دودان یكی از قدیمیترین روستاهای اورامان و مركز روشنفكری و علمی در سطح اورامانات بوده ، این روستای زیبا در دوازده كیلومتری بخش باینگان قرار گرفته ونمای خیلی زیبایی دارد.
منطقه ایست گرمسیری وسنگلاخی همین سنگلاخ بودن باعث شده تا مردم این روستا از راه دامداری بویژه پرورش بز امرار معاش كنند . عشق وعلاقه مردم این روستا باعث شده كه تاكنون در آنجا بمانند وهیچگاه این وطن مقدس خود را تنها نگزارند .اعتقادات ویژه ای برای خود دارند . مثلا انارهایی در باغهای دودان وجود دارند كه رنگ دانه وپوست آنها مشكی است و معتقدند كه این انارها را حضرت خزر كاشته وجهت مداوای بیماری دل درد بكار می برنند و بسیار موثر است . یكی دیگر از ویژگی های این روستای تاریخی مقبره ی پیر میكائیل كه یكی از نودو نه پیر اورامان است می باشد . كسانی كه به مریضی تب ولرز مبتلا می گردند بر سر مرقد پیر میكائیل می روند بعد از چند دقیقه شفا می یابند . پیر میكائیل را به چند نام می شناسند و معروف است به پیر شش پنجه و او را پیر هزار مال جاف هم می گویند . زمانی طایفه ی پیر میكائیل در دودان هزار خانوار بوده اند اما متاسفانه به علت كوچ بی رویه امروزه رونقی برای این روستا نمانده است . اكنون حدود پنجاه خانوار از طایفه ی پیر میكائیل در آنجا هنوز سكونت دارند . تعدادی از مردم معتقدند آب دهان آنها جهت بیماری پوستی ( واله مه ن ) به كار می رود . از ویژگی های دیگر دودان چشمه ی بانه سلیكه و درخت تنومند بید پیر میكائیل است . آب چشمه ی بانه سیلكه همچون كافور سفید و از كوهی بلند سرازیر و به كنار درخت بید جریان دارد .این چشمه تا اوایل خرداد ماه ، جاری است بعد از آن آب خشك می شود . نزد اهالی روستا هم آب و هم درخت مورد احترام ویژه ای برخوردارند بعد از وفات پیر میكائیل عده ی زیادی از طایفه اش به قره داغ عراق رفته وتا حال پیشرفت قابل توجه ای داشته اند . مثلا مولانا خالد ذوالجناحین كه در تاریخ اسلام مشهور و سرسلسله ی طریقه ی نقشبندیه است . طایفه ی دیگری كه در دودان به جای مانده اند به طایفه ی پیر زا مشهور هستند . دوشخصیت دیگر به اسمهای با پیر و داوده سوور در دودان مدفون هستند . شخصیت ها و شاعران عالیرتبه ی دیگر در دودان زیسته اند . از جمله : پیر داود دودانی ، مصطفی دودانی ، بابا جلیل دودانی ، ده ده بگتری دودانی ، میزا قولی دودانی ، سمن خانم دودانی ، بابا سرهنگ دودانی .
چند بیت شعر از بابا سرهنگ دودانی :
سه رهه نگ ده ودان سه رهه نگ ده ودان
ئه ز كه ناممه ن سه رهه نگ ده و دان
چه نی ئیرمانان مه گیلم هه ردان
مه كوشم په ری ئایین كوردان
هه فتم سه ر خیله ن هه فتم سه ر خیله ن
جه ئاسمان دا هه فتم سه ر خیله ن
هه ریه ك وه ره نگی نه گشت و گیله ن
هه ر یه ك په ی كاری ئاواره و ویله ن
