تكم خوانی آیینی است به قدمت نوروز و یادگاری از آداب و رسوم نوروز كه همواره در سرزمین آذربایجان به عنوان آیینی ماندگار و منحصر به فرد مورد توجه مردم بوده و با روش مخصوص توسط تكم گردانها به اجرا گذاشته می شده است.این آیین سالیان دراز با آداب و رسوم كهن مردم آذربایجان و بویژه استان اردبیل عجین بوده و همه ساله با فرا رسیدن عید نوروز، مردم به انتظار تكمچی می نشستند و انتظار داشتند كه تكم چی، سمبل نشاط بهاری، آنها را برای استقبال از بهار آماده سازد. تكم چی ها از سال ها پیش در ایام یك یا دو هفته مانده به سال نو، درهای خانه ها را زده و بلافاصله با باز شدن در منازل با به حركت در آوردن تكم ، اشعار خود ساخته خود را با آواز و ضرب آهنگ تكم نجوا و شادی و شور و شعف را به خانه های مردم هدیه می كردند. هنگامی كه برف در سینه ساوالان آب شده و به صورت رودها در سرزمین پهناور آذربایجان جاری می شود صدای تكم و تكم چی ها نیز در شهر و روستا می پیچید كه با زبان شیرین و آهنگین خود به مردم نوید آمدن بهار را می دهند و خلق را برای پاك كردن كینه از دل ها و گرد و غبار از خانه هایشان دعوت می كنند. تكم یك عروسك چوبی سنتی است ، واژه تكم Takam از دو بخش ˈتكهˈ و ˈمˈ تشكیل شده است. تكه در زبان تركی به معنی بز نر قوی هیكل كه همیشه در راس گله حركت می كند و گله را به چراگاه و محل های معین هدایت می كند ˈمˈ ضمیر ملكی دوم شخص مفرد است و تكم در واقع به معنی ˈبز نر منˈ است. به كسی كه تكم را می رقصاند ˈتكم چیˈ می گویند كه اشعار مخصوص تكم را با آهنگی خاص می خواند. اشعار تكم در چند آهنگ كه خاص تكم بوده خوانده می شود. تكم عروسكی است چوبین كه روی آن را با مخمل یا پارچه هایی به رنگ قرمز می پوشانند و روی این پارچه را با پولك ، زنگوله ، سكه و نیز پارچه های الوان و حتی آیینه تزیین می كنند. هر یك از تزئینات تكم علت و فلسفه ای داشته است ، مثلا زنگوله و سكه برای ایجاد سر و صدای بیشتر بوده تا مردم را از داخل خانه ها به كوچه ها و دم در خانه ها بكشاند. از سوی دیگر یك ضرباهنگ برای حركت تكم بوجود می آورد ، این كه به دو طرف عروسك (طرفین شكم عروسك) آیینه نصب می كردند. به این دلیل بود كه تكم خبر فرارسیدن سال نو را به مردم می داد و با خود آئینه ای به رسم روشنایی و صفا داشت. این كه در ساخت تكم همیشه از رنگ قرمز برای پوشاندن بدنه اصلی استفاده می كردند شاید به این دلیل بوده كه در آذربایجان قدیم لباس و توری سر و روی عروس به رنگ قرمز بوده و خواسته اند تكم نیز مثل هر عروسی مظهر شادی و خوشی باشد. تكم گردانی جزو حرفه های هنری بوده كه نسل به نسل و از پدر به پسر می رسیده و اشعار تكم نیز سینه به سینه منتقل شده است. تكم عروسكی بود به شكل بز كه بر سر چوب گردی سوار می شد ، این بز روی یك صفحه چهار گوش یا گرد كه سوراخی در وسط داشت قرار می گرفت كه چوب پایه آن از سوراخ وسط صفحه می گذشت. تكم چی چوب را بدست می گرفت و تكم را روی صفحه چوبی به حركت در می آورد و متناسب با حركات آن اشعاری را به آواز می خواند ، سر و صدای زنگوله و خوردن تكم بر صفحه چوبی نوعی ریتم و آهنگ برای آواز تكم چی بوجود می آورد. در اشعار تكم چی فقط از فرارسیدن نوروز و تبریك سال نو سخن نرفته بلكه به موارد مذهبی و موارد انتقادی ، اجتماعی نیز اشاره شده است. در اشعار تكم به مسائل روستایی و شهری و آداب و رسوم مردم نیز اشاراتی می شود .تكم چی به در هر خانه ای كه می رفت و شعر می خواند ، صاحب خانه به تناسب وضعیت مالی و امكانات خود چیزی به عنوان شاباش ، خلعت و انعام به او می داد كه البته تكم چی نیز لزوم دادن انعام را یاد آور می شد. این عكس ها از آئین تكم گردانی و تكم خوانی تهیه شده است .