شهرستان اسد آبادبین مدار ۳۴درجه و۳۵دقیقه تا ۳۴درجه و۵۸دقیقه عرض شمالی و۴۷درجه و۵۰دقیقه تا ۴۸درجه و۱۸دقیقه طول شرقی قراردارد این شهرستان با ارتفاع ۱۵۵۲ متر از سطح دریا ، آخرین شهرستان غربی همدان است. از شمال به شهرستان قروه سنندج ، از شمال شرقی و مشرق به شهرستان بهار ، از جنوب شرقی به شهرستان تویسركان ، از جنوب به شهرستان كنگاور كرمانشاه و از غرب به شهرستان سنقر كرمانشاه .آب و هوای آن در تابستان نسبتاً گرم و در زمستان معتدل است. باد بسیار سردی موسوم به باد «كَوَر» دارد كه از شمال غربی می‌وزد. اسدآباد از ایام قدیم آباد بوده و همان «آدراپانا» است. در فتح اسلام كه زمان عمر به سر كردگی سعدوقاص انجام گرفت این منطقه به دست مسلمین فتح و از آن روز به بعد سعدآباد معروف و هم اكنون به اسدآباد شهرت دارد. وسعت این شهرستان ۱۱۹۵ كیلومتر میباشد و بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ دارای جمعیتی بالغ بر ۰۰۶/۱۰۷ نفر. ۵۵۰۲۴ در شهر و ۵۱۹۸۲ در روستا.
تقسیمات كشوری:
این شهرستان دارای دو نقطه شهری به نامهای اسدآباد و آجین است .شهرستان اسد آباد دارای ۹۹ روستای دارای سكنه و دو بخش مركزی و پیرسلمان و شش دهستان به نامهای سید جمال الدین،كلیایی،پیر سلمان،جلگه ،چهاردولی ودربند رود میباشد.
زبان مردم شهرستان اسدآباد فارسی ، كردی و تركی است. دین و مذهب مردم این شهرستان اسلام و شیعه جعفری میباشد.
اوضاع اقلیمی:
شهرستان اسد آباد دارای آب وهوای نیمه خشك سرد بوده و رژیم بارندگی آن از تیپ اقلیم مدیترانه ای است.متوسط بارندگی سالیانه شهرستان حدود ۴۴۰میلیمتر ومیانگین درجه حرارات سالانه آن حدود ۵/۱۲درجه سانتیگراد است .
وضعیت توپوگرافی ورودخانه ها:
از ارتفاعات مهم این شهرستان می توان كوه قراولخانه با ارتفاع ۲۶۴۸ متر از سطح دریا را نام برد .پرآب ترین رودخانه اسد آباد رودخانه شهاب آقاجان‌بلاغی می باشد ،كه از ارتفاعات اطراف دشت چهاردولی سرچشمه گرفته و با تخلیه حدود ۲۱میلیون متر مكعب در سال وارد دشت اسدآباد می شود.رودخانه یادشده با نام قره‌چای از دشت اسدآباد با تخلیه سالیانه‌ای حدود ۲۲ میلیون متر مكعب از منطقه اسدآباد خارج می شود و به رودخانه حرم‌رود آران و بعد گاماسیاب می‌پیوندد.««« گاماسیاب از شاخه های اصلی رود كرخه به شمار می آید . رودخانه گاماسیاب در طول شهرستان خرم آباد بنام سیمره نامیده می شود وكلیه رودخانه های شرقی كبیر كوه وتمام رودخانه های لرستان به آن می پیوندد وپس از گذشتن از لرستان در غرب خوزستان جاری وبنام كرخه نامیده می‌شود وبالاخره به باتلاق هورالعظیم منتهی می گردد.»»» ارتفاع اسدآباداز سطح دریا ۱۶۰۷ متر است.
پیشینه تاریخی:
به لحاظ وجه تسمیه تاریخی مورخان مختلف از اسدآباد یادكرده اند .ابن حوقل از آن به نام شهری پرجمعیت یادكرده است. مقدسی از ایوانی كه در یك فرسخی آن قرار داشته نام برده است ،كه همین ایوان را یاقوت حموی آشپزخانه خسروپرویز نامیده است .بنابه گفته جغرافیا نویسان اسلامی اسدآباد دارای مسجد جامع ، بازارهای آباد و اطرافش حاصلخیز بوده و در آنجا زنبور عسل تربیت می شده است .
از تاریخ پیش از اسلام اسدآباد اطلاعات كافی در دست نیست .می گویند ، بعد از غلبه مسلمانان بر یزدگرد سوم اهالی اسدآباد تسلیم نشدند وبعد از پایداری زیاد متواری گردیدند. در نتیجه ، شهر سقوط كرد وبه تاراج رفت ، دیری نگذشت كه همه به فرمان سعد وقاص سردار معروف اسلام ، در محل امروزی اندكی متمایل به سمت قسمت جنوبی اسد آباد ، شهر جدیدی به نام سعدآباد بنا شد كه همین اسدآباد كنونی است .كه درحال حاضر نیز عده ای از اهالی هنوز آن را اسعدآباد تلفظ می كنند.
مفاخر:
اسداباد زادگاه بزرگان بسیاری بوده است كه از جمله معروف ترین آنها سید جمال الدین روشنفكرمسلمان كه تلاش بسیاری در اتحاد ملل مسلمان و همچنین آگاهی بخشی به مردم داشت ، می باشد.شاعرانی همانند عبدالجبار معتزلی كه در قرن چهارم هجری می زیسته ، محزون اسدآبادی و روح القدوس نیز ازجمله شعرای به نام این شهر می باشند.میرزاآقاعسگری ” مانی ” شاعر و نویسنده اسدآبادی مقیم آلمان نیز از جمله چهره های به نام اسدآباد در ادبیات است.استاد سجادی هنرمند خطاط مشهور اسدآبادی را می توان یكی از چهره های ماندگار شهرمان به حساب آورد .شهدای جنگ ایران و عراق كه با نثار جان خود بر گردن ما حق بزرگی دارند نیز از جمله افتخار آفرینان به شمار می آیند. در چند سال گذشته اسدآباد نیز پا به پای سایر مناطق به نسبت امكانات موجود دانشجویان زیادی تحویل اجتماع داده كه هم اكنون بسیاری از آنان از اساتید دانشگاههای معتبر كشور می باشند.
