موقعیت جغرا فیایی
روستای دولت آباد در مسیر جاده اصفهان به خوزستان وحد فاصل ۹۰ كیلو متری غرب اصفهان واقع و فاصله آن تا مركز شهرستان تیران و كرون ۴۵ كیلومتر می باشد كه از طرف شمال به روستای دره بید از غرب به كرد علیا جنوب به رشته كوه دالانكوه و از شرق به كرد
سفلی محدود می شود .آب و هوای نسبتا سرد و كوهستانی دارد و یكی از مناطقی است كه بیشترین بارندگی را در طول سال در استان اصفهان دارد.
وجه تسمیه و قدمت تاریخی
قد مت تاریخی این روستا بر می گردد به دوره صفویه و زمان فرمانروایی شاه عباس یكم ؛ تا قبل از آن این منطقه یعنی از چشمه مرغاب در روستای قلعه ناظر به طرف غرب تا گردنه دامنه كه امروزه مرز بین شهرستانهای فریدن و تیران وكرون می باشد هیچ سكنه ای به غیر از روستاهای دره بید و گنهران كه آنها هم در كوه پایه های جنوبی میان كوه كه از رشته كوه های پراكنده فلات مركزی می باشند كسی ساكن نبوده و این دشت و كوه همجوار كه دالان كوه می باشد از مناطق شكارگاهی سلاطین حاكمان محلی بوده است ودر زمان صفویه یكی از مكانهای ییلاقی این خاندان بوده باغی در كنار جشمه شاهی ودر غرب روستای تقی آباد واقع كه بفایایی از عمارت بزرگ در وسط آن به چشم می خورد وبنابر اسناد و مدارك به دست آمده این بنا به دستو ر فاطمه نسا مادر شاه سلیمان ساخته شده و هنوز هم این باغ به همان نام خوانده می شود (باغ مادرشاه) قبل ا ز حكومت صفویان از فریدن به طرف اصفهان اولین روستای منطقه قلعه ناظر ( بغیراز دو روستایی كه ذكر شد) و تنها پاسگاه ژاندارمری كرون(بنا به اظهارات مطلعین سالمند محلی) در آنجا واقع بوده وحدود پنجاه سال پیش این پاسگاه به تیران انتقال یافته است. و احتمالاوجه تسمیه این روستا(قلعه ناظر) به همین دلیل باشد. زمانیكه شاه عباس اول به قدرت رسید ودرسال ۱۰۰۶ هجری قمری پایتخت را از قزوین به اصفهان انتقال داد جهت ایجاد امنیت در مرزهای كشور و كوتاه كردن دست بعضی از قبایل از دخالت در در با ر سیاست جابجایی قبایل وعشایر را در دستو ر كار قرار داد و درراستا ی همین سیاست سعی كرد پایتخت را هم از هر گونه گزند مهاجمان حفظ وآن را به اوج شكوفایی برساند.بنا براین چند قبیله را از قفقاز به اطراف اصفهان كوچ داد كه از جمله ارامنه ؛ گرجیها و عده ای از تركان بودند آنها را با توجه به استعدادی كه داشتند در مناطق مختلف اطراف پایتخت ساكن و امكانات زندگی و كار را هم برای آنان فراهم نمود. اقوام گرجی كه از لحاظ نظامی و رزمی مهارت بهتری داشتند . در ( آخره) فریدونشهر فعلی ساكن تا سدی باشند در برابر هجوم صحرا گردان پشت كوه لرستان كه به كرارپایتخت را مورد حمله وغارت قرار می دادند . ارامنه كه در زمینه های كشاورزی و صنعت تبحر داشتند در حاشیه شهر اصفهان (جلفا) و عده ای دیگر را در فریدن و كرون ساكن وزمین و امكانات كشاورزی را برای آنها مهیا نمود.روستای دولت آباد یكی از روستا هایی است كه با مهاجرت ارامنه به این منطقه شكل گرفت و دولت شاه عباس آنان را در این منطقه نسبتا حاصلخیز و خوش آب و هوا ساكن وبه خرج دولت برای آنها قنات حفرشد واز لحاظ عمرانی هم مساعدتهایی نمود از جمله ساخت كلیسا ودیگر اماكن عمومی كه بقایایی از این بناها هنوز هم در گوشه وكنار روستا به چشم می خورد( وبه همین دلیل این روستا را دولت آباد نامیدند) كلیسایی كه در این روستا بنا شده بود بعد از ورود مسلمانان به روستا تخریب و بجای آن مسجد ساخته شد .
دو گورستان هم از آن زمان بر جای مانده بود وسنگ نوشته های بزرگی بر روی قبرها نسب وبا خط ارمنی مشخصات متوفی با تصاویر مختلف حك شده بود چون حكاكی وسنگتراشی در آن دوره نزد ارامنه بود و آنها دراین زمینه مهارت داشتند و به همین علت شاه عباس عده ای ازاین صنعتگران را در جلفا سكونت داد و هنوز هم محله ای بنام سنگ تراشها در خیابان حكیم نظامی اصفهان وجود دارد.
این سنگ قبرها بصورت مكعب مستطیل وبا ابعاد ۲در۵/۱ متر وبسیار قطور ساخته شده بودند اما در سالهای اخیر به دلیل توسعه روستا
این گورستانها تخریب و سنگ قبر هاهم جهت ساخت پل ومرمت قناتها استفاده شد . از جمله روستاهای دیگری كه در منطقه كرون با مهاجرت ارامنه شكل گرفت روستای كرد علیا بود كه در سه كیلو متری غرب دولت آباد واقع شده است .اقوام ارمنی تا دهه دوم قرن بیستم دراین روستاها ساكن وبا احیای زمینهای بایر به زندگی خود ادامه دادند اما با شروع جنگ جهانی اول واشغال ایران توسط متفقین و تشویق این قوم جهت بازگشت به دیار آباء و اجدادی خود از سال ۱۳۲۰ ش شروع به مهاجرت به ارمنستان و تخلیه روستا ها نمودند از این مهاجرین عده ای به ارمنستان و دیگری به جلفای اصفهان و آذر بایجان كوچ كردند وتا سال ۱۳۲۵ ش كاملا روستا از ارامنه خالی شده . پس از تخلیه روستا, مسلمانان از روستاها و مناطق اطراف كه متشكل از اقوام مختلف هستند جایگزین ارامنه شدند .این اقوام شامل فارسها هستند كه از همان روستاهای كرون مانند دره بید , افجان, مباركه ,تیران و……….تركها از روستا های فریدن وچادگان و چند خانواده لر از چهار محال می باشند . كه طی این سالها ساكنان جدید الورود با پیوندهای خانوادگی و بعد از گذشت دو نسل با هم تركیب و از لحاظ فرهنگی به تفاهم رسیده اند امروزه مردم این روستا كاملا با زبان فارسی تكلم می كنند و مذهب شیعه و بسیار متدین می باشند .در دوران انقلاب یكی از معدود روستاهایی درمنطقه بود كه از همان ابتدا با انقلاب همراه شد و به خاطر همین مسئله خساراتی رااز طرف ضد انقلاب در دوران اوج انقلاب متحمل شد و چند نفر از اهالی مورد ضرب وشتم و بازداشت قرار گرفتند ودر زمان جنگ تحمیلی هم نقش موثری از لحاظ مالی و نیروی انسانی ایفانمودندوبا توجه به جمعیت تقریبی ۲۴۰۰ نفر ه تعداد ۲۰ نفر شهید و چندین نفر جانباز و آزاده تقدیم انقلاب نموده اند كه بعداز رضوانشهر بیشترین شهید را در تیران وكرون دارد .و امروزه از لحاظ امكانات بهداشتی دارای مركز خانه بهداشت و اورژانس شبانه روزی از نظر آموزشی در تمام مقاطع آموزشی تا دیپلم برای دختر وپسر مدرسه دائر می باشد از لحاظ ارتباطی مردم دارای تلفن ثابت ومتصل به شبكه سراسری و تمام روستا از نعمت گاز شهری بر خوردار میباشد .اما تا كنون از نظر باز سازی معابر و آسفالت كوچه و خیابان مسئولین كم لطف و بی توجه بوده اند.
درآمد اقتصادی ومشاغل
.در آمد مردم اكثرا از راه كشاورزی و دامداری و درصد كمی هم در زمینه های صنعتی و خدماتی مشغول می باشند . محصولات كشاورزی شامل جو, گندم ,سیب زمینی , زعفران ,یونجه و سبزیجات شامل هویج و جعفری و درصدی هم محصولات باغی شامل انگور , بادام وگردو میباشد و از نظر دامی به پرورش گوسفند ,بز وگاو می پردازند كه به طور روزانه حدود ۵تن شیر بغیر از مصرف روزانه خود از این روستا به كار خانه های تولید فراورده های لبنی تحویل می شود . علاوه بر موارد مذكور اكثر زنان روستا هم در كنار شغل خا نه داری به بافتن قالی می پردازند .كه بیشتر نقشه های دار قالی نقشه های خوانسار و نایین می باشد
.منابع طبیعی
زمینهای كشاورزی این روستا با آب سه رشته قنات و چند حلقه چاه آبیاری می شود .این قناتها هر كدام بطور متوسط حدود ۱۲ تا۱۵ اینچ آبدهی دارند و هر كدام با نام مخصوصی خوانده می شوند قنات قلقل ؛ قنات نسا وقنات ده و تقسیم بندی آب آنها بین زارعان با توجه به مقدار زمینی كه در اختیارمالكان می باشد در نظر گرفته شده است .علاوه بر زمینهای كشاورزی مراتع سر سبز و پوشیده از كیاهان مختلف نمای خاصی به این سر زمین می دهد كه در فصل بهار پذیرای گردشگران زیادی از شهرهای اصفهان و نجف آباد و اطراف می باشد ضلع شمالی دالانكوه كه مشرف بر روستا می باشد دارای مناظر بسیار زیبا ودارای چشمه های متعددی كه دارای آب خنك وگوارای می باشند وهر كدام از آنها به اسم خاصی معروفند اسامی این چشمه ها بترتیب به نامهای جبرئیل ؛خدر؛ سفید ؛تخت باغ ؛گلی
میرزا علی ؛و…….این چشمه ها اكثرا در ارتفاعات دالانكوه قرار گرفته اند و در طول سال هم تابحال سابقه نداشته كه خشك شوند .
مزرعه ای هم در جنوب غربی روستا ودر كوه پایه دالانكوه واقع است كه توسط آب چند چشمه كه از یك تنگه سرازیر می شود و آبشار بسیار زیبایی را شكل می دهد مشروب میشود این مزرعه به شیر سفید و چشمه ای كه آنجا را آبیاری می كند به چشمه سفید معروف است
پوشش گیاهی این مراتع شامل گون گز (گزنگبین) كه مواد اولیه شیرینی گز می باشد , گون پنبه ای و گون تلخ كه محصول این گیاه كتیرا می باشد گون بزی و…..درختچه های زیاد شامل عود , ارژن , شن وبادام كوهی و…….موسیر از جمله محصولات طبیعی این مراتع است
كه متاسفانه در چند سال اخیر به علت برداشت بی رویه توسط افراد مختلف و بی توجهی مسئولین مراتع وجنگلبانی احتمال از بین رفتن این گیاه وجود دارد شوید كوهی كه بسیا ر معطر است وارزش غذایی دارد به وفور در صخره های این كوه میروید .بنسر یك نوع سبزی است كه ارز ش دارویی دارد و در اوایل بهار می روید. سبزی و پیاز كوهی كه در بهار می روید و ارزش غذایی زیادی دارد .كنگراز جمله گیاهانی است كه از ساقه آن می توان بعنوان مكمل غذایی استفاده كرد و ازبرگش بعنوان علوفه برای حیوانات .چایی كوهی از جمله گیاهانی است كه ارزش دارویی دارد و انواع گیاهان دارویی و علوفه ای دیگر.گل های شقایق و واژگون از جمله گیاهان بسیار زیبا كه در اوایل بهار وبلا فاصله بعد از ذوب شدن برف می روید
