زنان كلات نادری لباسهای ابریشمی میپوشند، ابریشم‌های قرمز رنگ. لباس‌هایی كه حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند و جشن‌های باشكوهی می‌سازند. دختران كرمانجی شال‌های تك رنگ مشكی میپوشند، شلوارهای بنفش كه ساق پاهای رنگی دارند. متاهل‌ها شال قرمز و مشكی با هم بر سر میكنند و نوعروسان یك چادر شب زرد یا سبز بر سر میاندازند. زنان مسن اما لباسهای تیره تر، كت كوتاه و لباسهای ساده بر تن میكنند.
كلات نادری كجاست؟ كلات نادری شهرستانی است در شمال شرقی استان خراسان رضوی با جمعیتی نزدیك به ۶۵۲۹ نفر كه در روستاهای آن دو قوم كُرد و ترك به صورت پراكنده سكونت دارند.
حدود ۲۰ روستای كلات نادری كُردهای كُرمانج از طایفه صوفیانلو هستند. این مردمان دارای آداب و رسوم، باورها و فرهنگ خاص خود هستند. آداب و رسومی كه خوشبختانه بسیاری از آن‌ها حفظ شده است. یكی از این آداب و رسوم پوشش زنان كرمانجی است. پوششی كه نه تنها زیباست، بلكه با اطرافیانش حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.
جالب است بدانید كه جنس بیشتر لباسهای زنان كلات نادری ابریشم است. این مسئله دلیل هم دارد، گفته میشود كه از جمله صنایع رایج در منطقه كلات نادری، پرورش كرم ابریشم است. به طوریكه هنوز هم تعدادی از زنان در چندین روستای كُردنشین شهرستان، از جمله در دو روستای «زاوین» و «قلهزو» به بافت پارچه و لباس از ابریشم در دو شكل ساده و منقوش یا در اصطلاح محلی «پیكامدار» اشتغال دارند.
ابریشم قرمزی‌ها
از آنجاییكه رنگ قرمز، رنگ محبوبی در فرهنگ مردمان كُرد كلات نادری است، بنابراین اغلب لباسهای ابریشمین، رنگ قرمز دارند. علاوه بر ابریشم، ترمه نیز از دیگر عناصر مهم در پوشش زنان كُرمانج روستاهای كلات نادری است.
شال قرمز ابریشمین منقوش و غیرمنقوش، شال مشكی یا سفید ابریشمین ساده، كت كوتاه از ابریشم راهراه یا شطرنجی، نیمتنه، بلندتر از كت، گاه از ترمه منقوش و گاه از پشم سیاه و سورمهای، پیراهن، بلندتر از نیمتنه با طرح چاك در پهلو، از ابریشم قرمز در دو طرح تماماً منقوش یا ساده شطرنجی، دامن یا دامنـ شلواری، متشكل از چهار تكة مجزا، دارای آستری، كمرك، ساقپا، دستباف در رنگهای مختلف بسته به سلیقه افراد.
هر لباس برای یك سن
در پوشش زنان این روستاها بسته به سنشان، تفاوتهایی جالبی دیده میشود. به عنوان مثال دختران مجرد صوفیانلو معمولاً به جای پوشیدن دو شال قرمز و مشكی، گاه تنها به شال مشكی اكتفا كرده و گاه یك شال گلدار تركمنی روی سر میاندازند.
پوشیدن كت در بین دختران چندان مرسوم نبوده و در ردیف دوم دامن ـ شلواریها، غالباً از پارچه ابریشم بنفش استفاده میشود. استفاده از ساقپا در بین دختران نسبت به بقیه سنین رواج بیشتری دارد. این درحالی است كه زنان متاهل علاوه بر پوشیدن كت كوتاه، از دو شال قرمز و شال مشكی و سفید برای پوشش سر استفاده میكنند.
دامن ـ شلواری زنان متاهل از ابریشم قرمز دوخته شده و اینان معمولاً به جای ساقپا، جوراب پارازین میپوشند. در این منطقه همچنین رسم است كه در مراسم عروسی، روی سر عروس یك چادرشب رنگی طرحدار با رنگ غالب زرد یا سبز میاندازند، پس از آن عروس بایستی تا زمان بچهدار شدن، به هنگام شركت در مراسم عروسی دیگران، این چادر را سر كند.
چنانكه اگر مهمان یك مجلس شادی در این روستاهای كُردنشین از جمله روستای زیبا و بزرگ «لائین» باشیم، بایستی بدانیم كه علاوه بر عروس، دیگرانی كه چادرشب رنگی به سر دارند، در واقع نوعروسانی هستند كه تازه به خانه بخت رفتهاند.
رنگهای تیره برای سن‌های بالا
با بالا رفتن سن، زنان از رنگهای تیرهتری در پوشش خود استفاده میكنند. برای نمونه زنان مسنتر، نیمتنههای خود را به جای ترمه منقوش، از پشم ساده سیاه یا سورمهای میدوزند، پیراهن قرمز شطرنجی بدون نقش تن میكنند و در ردیف دوم دامن ـ شلواری، از پارچه سیاه یا سورمهای استفاده میكنند.
به این ترتیب هر طبقه سنی، سبك و شیوه خاصی در پوشش دارد كه اگرچه شاید در نگاه ناآشنایان، تفاوتها چندان مشهود نباشد، ولی پس از مطالعه و مصاحبه، متوجه تفاوتهای بسیاری در جزئیات پوشش آنان خواهیم شد. این تفاوتها در واقع برگرفته از سنت دیرینهای است كه در پس آن، باورهای یك قوم نهفته است.
این پوشش سنتی در حال حاضر تنها به هنگام شركت در مراسم عروسی استفاده میشود. پس اگر خوششانس باشید و سر بزنگاه وارد یكی از این مجالس شادمانی در روستاهای این شهرستان شوید، با دنیایی از تنوع و رنگ و زیبایی مواجه خواهید شد و چشمانتان از این همه رنگارنگی و شوق و شعف جاری در دل‌های این مردمان پاك و صمیمی خیره خواهد ماند.
