روستای پایگلان در بین شهرستان سنندج ومریوان واقع شده است . بعد از روستای بیساران از بزرگترین روستاهای منطقه ژاورود می باشددر حدود ۴۳۷خانوار و۲۰۶۰نفر جمعیت دارد . روستاهای اطراف شامل گواز ـ ژنین ـژان ـ ویژنان و اریان می باشند. مطالب بیشتر در این زمینه بعدا ارایه خواهد شد.
قدمت تاریخی روستا
شواهد تاریخی نشان می دهد كه پایگلان از لحاظ قدمت تاریخی از اكثریت روستاهای استان ، قدمت تاریخی بیشتری دارد و از كهن ترین روستاهای استان كردستان محسوب می شود .
اما بنا به خاطر دلایلی چون قرار داشتن در منطقه كوهستانی ودور بودن از جاده های اصلی بین شهری از توسعه و رقابت با شهرهای استان عقب مانده است در حالی كه اكثریت ریتمهای شهر شدن را دارا می باشد .
سابقه ی تاریخی روستا به ۱۵۰۰ سال پیش بر می گردد . ساكنان قبلی این روستا قبل از ظهور دین مبین اسلام پیرو ایین زرتشت و مسیحیت بوده و همگام با فتح كردستان توسط سپاه اسلام و نبوغ دین توحیدی ف مردمان این دیار به دین اسلام گرویدند .
آثار باستانی۱- مسجد جامع عبداللهی ، كه با توجه به متن كتیبه ی سردرب و محراب این مسجد در سال ۳۷ هجری قمری به دست مبارك صحابی بزرگوار پیامبر اسلام «ص» حضرت عبدالله بن عمر تاسیس شده است و به مسجد عبداللهی مشهور است .
۲- قلعه ی خاكی روبروی روستا : این قلعه در زمان حكومت سلطان محلی كرد امیر مقرب الدین ساخته شده است .
«حضرت پیرخضر العاصمی الرضوی الحسینی.. بواسطة اینكه بر چشمة شاهو گیاه برای بقره‌اش در زمستان سبز شد، مشهور به پیرخضر شد و اول كسی در اكراد كه برایش ترجمه لفظ شیخ به پیر كردند او بود و مناقبش بی‌شمار است. از آن جمله اینست كه وقتی از مدینة منوره قدم به ولایت اكراد نهاد، در پایگــــــــــــــلان كه در آن وقت دارالحكومه بود، ساكن شد. قاضی محمد نجیب به امر حكومت محل كه امیر مقرب‌الدین بود، مأمور از طرف انگیانو بود با او بنای انكار نهاد تا بالاخره در كوه شاهو كه گنجویه نام داشت، زمستانی حبسش كردند.ادامه
زمان دقیق مهاجرت سید محمد به كردستان روشن نیست، اما بر اساس مداركی چند در این ارتباط، از جمله آنكه گویا وی مرید شیخ عمر سهروردی بوده و او نیز در ۶۳۲ هجری قمری وفات یافته، و همچنین از آنجا كه سید محمد معاصر امیر مقرب‌الدین والی سنندج و كرمانشاه بوده و در عصر سلاجقه می زیسته، بنابراین شواهد و قرائن، می بایستی زمان آمدن سید محمد به كردستان در حوالی سال۶۰۰هجری قمری اتفاق افتاده باشد۰
نوشته بالا مشخص می سازد كه روستای پایگلان حدود ۸۲۰ سال پیش دارای دارالحكومه بوده است .
