تزیین با ایجاد خطوط و نقوش و یا كندن از رویه اشیای فلزی از قبیل گلدان ،قنددان ،پایه استكان و لیوان ، سینی و … از جنس مس ،طلا ،نقره، برنج با استفاده ازقلمهای فولادی (دارای نوك های مختلف) و با كمك ضربات استادانه چكش، قلمزنی نام دارد. قلم های این هنر كه ازجنس فولاد خشك می باشد بسیار متنوع بوده و نام های خاص خود را دارند. مانند قلم سایه ،گِرد و تیزبُر ، همچنین قیر، گَرده زغال و روغن جلای سیاه ازجمله مواد لازم برای انجام هنر قلمزنی و انتقال نقش برروی ظروف میباشد.
در ظروف قلمزنی این استان علاوه بر نقوش سایر نقاط كشور، بیشتر از نقوش گل های زینتی و ریز چهار پر، استفاده شده كه هنرمندان با تقسیمات هندسی مكرر ومنظم سطح كار، این نقوش را به صورت تكراری ودقیق درداخل این فضاهای هندسی قلمزنی می كنند. سینی های مسی در قدیم عمدتاً با طرح سَرو یا نخل، گلهای شاه عباسی بسیار ساده وابتدایی وطرح های پرندگان منجمله پلیكان معروف طبس و طوطی و نقوش حیوانات مانند آهو وگوزن ودرختچه های پرگل وبرگ همراه بود ولی هم اكنون طرحهای ظریف و مینیاتوری با ارزشی نیز دیده میشود. تكنیك زمینه پُر یا عكسی روشی است كه منحصراً در شهرستان طبس بوده و ویژگی های ظروف حكاكی شده در این شهر در كل ایران متمایز و برجسته است.
تنها منطقه درخراسان جنوبی كه از گذشته دور كار حكاكی و قلمزنی بر روی ظروف غالباً مسی صورت می گرفته و درحال حاضر نیز رواج دارد شهر كویری طبس می باشد. حكاكی فلز دراین منطقه باتوجه به اشیاء قدیمی كه وجود دارد حداقل سابقه سیصد ساله داشته است.در حال حاضر تعداد انگشت شماری از كارگاههای قلمزنی مس درسایر شهرستانهای استان از جمله فردوس و بیرجند به شیوه جُنده كاری ومُشَبَّك و… آثار زیبایی تولید می نمایند كه درحال گسترش می باشد.
منبع : سایت میراث فرهنگی خراسان جنوبی
