تعزیه در لغت به معنای نمایش مذهبی ، سوگواری ، عزاداری و یادبود عزیزان است ولی در اصطلاح نوعی نمایش مذهبی است. به تعزیه شبیه خوانی هم گفته می شود. تعزیه یا شبیه خوانی در شهرستان بیرجند همچون سایر شهرستانها ، نمایشی است كه در آن یكی از وقایع كربلای حسینی و یا در زندگی سایر ائمه را اجرا می كنند. افراد شبیه خوانی دو گروه هستند : مخالف خوان ها و موافق خوان ها یا موافقین و مخالفین موافقین به كسانی كه نقش امام و یارانش را به عهده دارند و مخالف خوان ها به كسانی گفته می شود كه نقش دشمنان امام حسین را اجرا می كنند .
شبیه خوان ها اكثرا از افراد بومی منطقه هستند . شبیه خوان ها هریك با لباس های گوناگون خود را آرایش می كنند. لباس مخالف خوان ها به رنگ قرمز و معمولاٌ چكمه و پالتو می پوشند و كلاه خود به سر می گذارند و دستمال های رنگی و قرمز به كمرشان می بندند و لباس موافق خوان ها به رنگ سبز یا سیاه است و كسی كه نقش امام را به عهده دارد عمامه سبز می گذارد و عبا می پوشد . لباس شبیه خوانی حضرت عباس به رنگ سبز است و معمولاٌ پالتو می پوشد و دستمال به كمر می بندد. سرش را نیز با كلاه خود و دستمال می پوشاند . شبیه خوان هایی كه نقش زنان را ایفا می كنند لباسی می پوشند كه مشكی و تا پشت پای شان می رسد و روی آن هم چارقدی مشكی به سر كرده و روی صورتشان را با پارچه ای طوری سفید می پوشانند. گروهی نیز مسئول اجرای موسیقی ، طبل و شیپور هستند . به هرحال تعزیه نمایشی مردمی است كه بر اثر تجربه و تمرین به گونه ای كه امروز شاهد آن هستیم مبدل شده است . و می توان اذعان نمود كه تنها شیوه ی عزاداری است كه تمامی رخدادهای واقعه عظیم كربلا را بیان كرده و در بیننده تاثیر مستقیم دارد.
مراسم تعزیه خراسان جنوبی به شماره ۲۷ در فهرست میراث معنوی كشور به ثبت رسیده است.
