آبشار بان گنبد در استان ایلام واقع است. آبشار بان گنبد در جنوبی ترین منطقه عشایری سرابباغ و در ابتدای آبریز بخش كلات مورموری قرار دارد. رودخانه بان گنبد به عنوان شریك و خروجی رودخانه دویرج آبدانان كه در محاوره محلی به (خرگهی) معروف است، پس از گذشتن از روستاهای سرپله، ماهوته و زمین ها و ارتفاعات كاسه ماس، مناطق عشایری شلت، هل هله و زنگل ماهی، آبشار طبیعی و دل انگیز بان گنبد را در یك منطقه بكر و جذاب بوجود می آورد.این آبشار در ایام زمستان و فصل بارندگی از حجم آب زیادتری برخوردار است و با وجود نبود راه دسترسی مناسب سالانه میزبان جمع زیادی از گردشگران، ورزشكاران و كوهنوردان است. این آبشار در ۳۰ كیلومتری جنوب آبشار ماهوته و در ۲۰ كیلومتری جنوب آبشار له ریو قرار گرفته است.
منطقه عشایری و پر جاذبه بان گنبد در ۴۰ كیلومتری جنوب شرقی آبدانان قرار دارد و به عنوان یكی از آثار ماندگار دوره ساسانیان، در سال ۱۳۹۰ در فهرست آثار ملی و فرهنگی ثبت شده است.در این حال نداشتن جاده مناسب، فقدان اعتبار مورد نیاز برای ایجاد امكانات رفاهی و نا آشنایی مردم با این اثر طبیعی باعث شده مسافران و گردشگران سایر استانها از طراوت این آبشار بزرگ و دلربا محروم باشند. زلالی و شفافیت آب، بكر بودن فضاهای پیرامونی، تمیز و بهداشتی بودن، سرسبزی و پوشش های متنوع گیاهی منطقه و همچنین وجود پرندگان و آبزیان متنوع و رنگارنگ از مهمترین مزیت ها و داشته های آبشار بان گنبد آبدانان است. عمق زیاد، ارتفاع مطلوب، وجود سنگواره های رنگین، ماهیان گوناگون و آبزیان مهاجر و طبیعت سنگی از دیگر جذابیت های كم نظیر آبشار بان گنبد است. آبشار بان گنبد پس از آبشارهای ماهوته و میانه وار سومین آبشار بكر و دلپذیر این شهرستان است. شمار زیادی از مردم استان ایلام در طول سال برای دیدن این آبشار به منطقه مسافرت می كنند.
منبع : كویرها و بیابانهای ایران
