كوهبَنان در شمالی‌ترین نقطه استان كرمان قرار دارد. برخی می‌گویند بنان به معنای پسته كوهی است و كوهبنان یعنی كوه پسته. البته در گویش محلی این منطقه واژه بنه به معنی پسته كوهی است. رشته كوههای به هم پیوسته كوهبنان از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارد. بلندترین نقطة كوهبنان كوه داودان است كه ۳۶۶۰ متر ارتفاع دارد. (علت این نامگذاری، رویش گیاهان دارویی در آن است.) از شمال به شهرستان بافق، از جنوب به شهرستان زرند و از مشرق به شهرستان راور و بهاباد و از مغرب به نوق رفسنجان و زرند محدود است.
رسوباتی از دریاچه های آب شور و شیرین به دست آمده اند كه حاوی آثار گیاهی فراوانی است كه نشان دهنده این است كه بارش و رطوبت در این منطقه بیشتر از امروز بوده است. در این منطقه سنگهای رسوبی آهكی”marl”، ” تورب ” و “peat ” وجود دارد كه از نظر مقدار باقیمانده های گیاهی (قارچها، سرخس ها) و همچنین نرم تنان بسیار غنی است و در دوره آب و هوای مرطوب تشكیل شده است كه با تایید نظریه فوق كمك می كند. مهمترین كوههای این منطقه عبارتند از كوه كوهبنان(كوه بالا)به ارتفاع۳۷۷۵متر و كوههای طغرالجرد كه بلند ترین قله آن كوه تخ راجه tokhraje است كه ۲۶۰۰متر ارتفاع دارد.
این منطقه در شهرستان كوهبنان واقع و به پشتكوه كوهبنان معروف است گردیده و اداره كل حفاظت محیط زیست استان از سالها قبل پیگیر ارتقاء سطح منطقه بوده و خوشبختانه در آبان ماه سال ۱۳۸۸ نقشه منطقه به همراه منابع آبی منطقه توسط واحد محیط طبیعی و GIS اداره كل تهیه گردید.
موقعیت جغرافیایی و عمومی منطقه
این منطقه در موقعیت جغرافیایی N3128 E5616 در شمال شهر كوهبنان واقع گردیده كه از شمال به مرز استان یزد و كرمان، از غرب به جاده روستای خاكی كوهبنان – چهار گداره، از جنوب به شهر كوهبنان و از شرق به جاده خاكی (جاده قدیمی) كوهبنان – پشتكوه منتهی می شود.
وسعت منطقه : وسعت منطقه سیزده هزار و دویست هكتار (۱۳۲۰۰) می باشد.
ویژگی و سیمای عمومی منطقه
الف – وضعیت توپوگرافی : این منطقه دارای دو رشته كوه مرتفع به هم پیوسته به نامهای كوه داه بدان (مشهور به كوه آسیاب یا حسن كل) و كوه كلیسا با دره و ریزالهای فراوان بوده كه این مكانها زیستگاه امنی برای حیات وحش منطقه محسوب می شود. هم چنین با دارا بودن پوشش جنگلی و مرتعی انبوه یكی از بهترین مناطق بكر و مستعد شهرستان می باشد و پست ترین نقطه منطقه، دامنه ارتفاعات مجاور شهر كوهبنان با ارتفاع ۲۰۱۴ متر از سطح دریا و بلندترین نقطه، ارتفاعات كوه داه بدان (مشهور به كوه آسیاب یا حسن كل) با ارتفاع ۳۲۸۰ متر از سطح دریا می باشد .
ب – چشم اندازهای منحصر به فرد : نقاط برفگیر و چشمه سارهای فراوان با پوشش گیاهی و جنگلی از چشم اندازهای منحصر به فرد منطقه می باشند.
ج – پوشش گیاهی و گونه های شاخص گیاهی :
تیپ گیاهی : پوشش گیاهی منطقه از نوع بوته ای (گیاهان یكساله) ، درختچه و درختی میباشد.
گیاهان یكساله و داروئی نظیر : آلاله ، آویشن ، درمنه و …. می باشد.
گیاهان درختچه ای و درختی نظیر : افدرا (هوم) ، كهكم ، پسته وحشی (بنه) ، ِتربیت ، تنگس ، قیچ ، ارچن ، بید، بادام وحشی، ارس و…. می باشد.
درصد پوشش گیاهی : بطور متوسط پوشش جنگلی و گیاهی منطقه بین ۵۰ تا ۶۵ درصد تخمین زده می شود.
د – وضعیت عمومی حیات وحش و گونه های شاخص و كریدورها :
حیات وحش منطقه : منطقه كوهستانی پشتكوه، زیستگاه مناسبی برای حیات وحشی نظیر:كل و بز، قوچ و میش، پلنگ، گرگ، شغال، روباه، تشی، خرگوش و … را نام برد.
از پرندگان منطقه می توان : كبك، تیهو، انواع كوكر، كبوتر وحشی، عقاب طلائی، سارگپه، شاهین، دلیجه و … را نام برد.
نوع اقلیم : آب و هوایی منطقه سرد و كوهستانی وارتفاعات آن سرد و برفگیر می باشند .
تشریح وضعیت طبیعی( شرح اجمالی سیمای منطقه)
منابع بیولوژیكی( پوشش گیاهی – حیات وحش) :
ج) تعداد و نوع منابع آبی( بر اساس جدول شماره۳) : منابع آبی در جدول شماره ۳ ذكر شده اند .
وجود آثار و ابنیه تاریخی- مذهبی-فرهنگی : مراكز مذهبی منطقه عبارتند از : مقبره شیخ ابوسعید، مقبره برهان الدین و تخت امیر می باشد.
وجود آثار و پدیده های طبیعی( آبشار- غار و …) : در داخل منطقه یك غار معروف بنام خواجه خضر وجود دارد.
وضعیت جوامع محلی
الف) جمعیت مناطق مسكونی داخل : این منطقه یكی از مناطق ییلاقی شهرستان محسوب می شود بطوریكه در فصل تابستان حدود ۲۵۰ خانوار در داخل آبادیها و مزارع به منظور امرار معاش زندگی كرده و در فصل سرما به شهر كوهبنان یا روستاهای مجاور كوچ می نمایند. ضمنا” لیست مزارع، آبادیها و دیگر مستثنیات داخل منطقه به پیوست می باشد.
ب) روش عمده امرار معاش جوامع : شغل و امرار معاش اكثر جوامع محلی داخل و خارج منطقه، كشاورزی و دامداری می باشد.
ج) میزان درآمد سالیانه افراد محلی : میزان درآمد در حد متوسط و گذران زندگی می باشد.
د) وضعیت وابستگی جوامع محلی به منابع موجود در منطقه : وابستگی عمده جوامع محلی به منظور كشاورزی، دامپروی و به دلیل خوش آب و هوا بودن منطقه، عده ای نیز جهت گردش، تفریح و گذران اوقات فراغت در منطقه حضور می یابند.
ه) وضعیت آگاهی جوامع محلی از مسایل زیست محیطی : خوشبختانه در این چند ساله با چاپ و انتشار یكسری بروشور و برگزاری جلسات محلی به منظور بالا بردن سطح آگاهی مردم منطقه و تنویر افكار عمومی اقدامات خوبی انجام شده است.
عوامل آسیب پذیری منطقه : خوشبختانه خشكسالیهای چند ساله اخیر تاثیر چندانی بر پوشش گیاهی و منابع آبی منطقه نداشته و چندین آب جاری و رودخانه فصلی از داخل منطقه عبور می كند.
تنها عامل تهدید كننده سلاحهای غیرمجاز و تعدادی از شكارچیان سودجو می باشدكه در صورت ارتقاء سطح با گشت و كنترل مستمر و احداث دو پاسگاه حفاظتی می توان منطقه را به نحواحسن حفاظت و كنترل نمود.
كمبودها و نیازها
الف) تعداد آبشخور مورد نیاز ( با تعیین محل بر روی نقشه) : با توجه به وجود چندین آب جاری و چشمه سارهای فراوان در منطقه، تنها نیاز به احداث آبشخور در خروجی چشمه سارها و قنوات می باشد.
ب) تعداد پاسگاههای مورد نیاز ( با تعیین محل بر روی نقشه) : این منطقه نیاز به ۲ باب پاسگاه حفاظتی در مناطق گردوكج و درآب می باشد.
ج) تعداد وسایل نقلیه مورد نیاز : با توجه به كوهستانی و دشتی بودن منطقه نیاز به یكدستگاه خودرو كمك دار و دو دستگاه موتورسیكلت تریل در منطقه می باشد.
د) تعداد نیروی اجرایی مورد نیاز : با توجه به گشت های شبانه در منطقه ، حداقل نیاز به ۴ نفر نیروی محیط بان و یك نفر كارشناس می باشد.
ه) سایر نیازها : نصب دو دستگاه دكل و بی سیم مادر جهت ارتباط بهتر بین اداره شهرستان و پاسگاههای حفاظتی از نیازهای مهم ارتباطی در منطقه می باشد.
سایر قابلیت های منطقه : با توجه به اینكه منطقه فوق یكی از بهترین زیستگاههای كل و بز و قوچ و میش در شهرستان می باشد، در صورت گشت و كنترل مستمر با تعداد نیروی محیط بان كافی، امكان ارتقاء سطح منطقه در پنچ سال اینده به حفاظت شده میسر می باشد.
