منطقه حفاظت شده فارور

منطقه حفاظت شده فاروردر استان هرمزگان در موقعیت جغرافیایی N261714 E543055 واقع شده است. مساحت آن در۳۰۸۰ هكتار می باشد.

پوشش گیاهی: آكاسیا ,‌ كهور و كنار .

پستانداران: جبیر.

پرندگان : بلبل خرما,‌ زرد پره سرزیتونی ,‌ چك چك و دلیجه.

جزیره فارور در استان هرمزگان گنبدی سربرآورده از آبهای نیلگون خلیج همیشه فارس محسوب میشود كه از تپه ماهورهای كوچك و بزرگ تشكیل شده است . این جزیره غیرمسكونی و مملو از مرغان دریایی دارای منابع آبی بسیار محدود است بطوریكه آب آشامیدنی پرندگان و وحوش موجود درآن با استفاده از سه حلقه چاه تامین میشود.
جزیره فاروربه دلیل واقع شدن در مسیر مهاجرت پرندگان ، دارای سواحلی با چشم اندازهای بسیار زیبا در فصلهای مختلف سال به ویژه پاییز و زمستان است . پرستوی دریایی و عقاب ماهیگیر از مهمترین پرندگان جزیره فارور بشمار میروند، همانجایی كه عقاب ماهیگیرآشیانه سازی كرده و جبیرها نیز در حال چرا هستند. بلبلخرما، چاخلق ، پری شاهرخ ، دلیجه ، سنگ چشم ، زرده پر،سرزیتونی، چك چك و غراب گردن قهوه ای ازدیگر پرندگان ساكن این جزیره غیر مسكونی هستند. جبیر(نوعی آهو) كه از سالیان قبل دراین جزیره رهاشده ، به دلیل حمایتهایی كه از آن بعمل آمده بعنوان تنها پستاندارساكن این جزیره زیبا جمعیت آن به نحو قابل توجهی افزایش یافته است . جزیره ۲ هزار۶۲۰و هكتاری فارور از نظر لانه سازی عقابماهیگیر و حفظ جمعیت جبیر بسیار حائز اهمیت است .

تاریخ تاسیس منطقه از ابتدا تا اكنون
جزیره فارور و جزیره بنی فارور از سال ۱۳۶۶طبق مصوبه شماره ۱۱۲ سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده در نظر گرفته شده است.
۳. موقعیت عمومی منطقه:
جزیره فاروراستان هرمزگان ، تابع شهرستان ابوموسی ودهستان تنب می باشد . این جزیره درفاصله ۳۶ مایلی ( Km67) شهر ابوموسی وهمچنین درفاصله ۱۴۱ مایلی ( Km262) بندرعباس و km 5/57 جزیره كیش و ۲۴مایلی ( km45) شهربندرلنگه قرارگرفته است . فاصله آن تانزدیكترین نقطه پهنه خشكی كشور ( راس بستانه ) درحدود ۲۲كیلومتراست .بزرگترین ابعاد طولی وعرضی جزیره km5/4و Km 5/7 می باشد.
۱. وسعت منطقه:۲۸۴۸ هكتار
۲. ویژ گی و سیمای عمومی منطقه(شامل وضعیت توپوگرافی،چشم انداز، پوشش گیاهی و گونه های شاخص گیاهی، وضعیت عمومی حیات وحش و گونه های شاخص و كریدور ها)
موقعیت جغرافیایی :
این جزیره مختـــصات جغرافیایی آن ۲۹ ۵۴ تا ۳۳ ۵۴ طول شرقی و ۱۵ ۲۶ تا ۱۹ ۲۶ عرض شمالی قرار گرفته است.

وضعیت طبیعی ( توپوگرافی – تیپ منطقه ، ووضعیت اقلیمی و … )
آب وهوا واقلیم
این جزیره جزو نواحی گرم ومرطوب است ورطوبت هوا درآن به نسبت بالامی باشد. میانگین دمای سالانه آن ۲۷ درجه سانتیگراد بوده و تابستانهای بسیارگرم داشته ودمای آن دراین فصل به ۴۵ درجه سانتی گراد تا ۴۷ درجه سانتی گراد نیزمی رسد . ودرزمستان دمای آن همیشه بالاتر از۱۰ درجه سانتی گراد است .میزان متوسط بارندگی سالیانه دراین جزیره درحدود ۲۰۰ میلی مترمی باشد كه درمدت زمان كم و به صورت رگبارنازل می شود.

زمین شناسی
جزیره فارور دراصطلاح زمین شناسی، گنبدنمكی بزرگی است كه ازاعماق زمین تحت تاثیرعوامل خاص زمین شناسی به بالارانده شده وپس از قطع طبقات زمین به صورت گنبدی ازكف دریا خارج شده است .
عناصرتشكیل دهنده این مجموعه عبارتنداز سنگهای رسوبی نظیر آهك های سیاه گچ ، نمك ومواد آذرین مانند بازالت ، تراكیت ، ریولیت وكانی های مختلف است . جزیره فارور براساس نقشه تكتونیك ایـران ، درمحدوده یكی ازفعالترین كمربندهای زلزله خیز جهان قرارگرفته وبارها درجریان ومسیر زلزله های شدیدی كه نواحی جنوبی ایران رابه لرزه درآورده است قرارداشته است .

توپوگرافی
جزیره فارور ازیك توده ارتفاعات آتشفشانی و رسوبی تشكیل شده است وبه طوركلی جزیره ای تپه ماهـــــوری باارتفاعات صخره ای كه درمسیرهای مختلفی كشیده شده است ودرمیان این ارتفاعات دره هایی بوجودآمده اند.
مرتفع ترین قسمت جزیره ، تپه ماهورهای مركزی جزیره می باشند كه بزرگترین نقطه ارتفاعی جزیره ۱۴۵ متر می باشد دراین ناحیه قرارگرفته است .
جزیره فارور به طور كلی درحاشیه كناره ها ودارای بریدگیهای فراوانی است كه بیشتر متصل به دامنه كوهها است . این وضع درضلع شرقی جزیره بیشتر دیده می شود.
عمق آب دركرانه جنوبی جزیره كمتر ودركرانه های شمالی وشرقی وغربی عمق اب به ۳۰ متر نیز می رسد كه نشانگر ارتفاع زیاد صخره های ساحلی نسبت به بستردریامی باشد ضمناً درناحیه غربی جزیره چند تخته سنگ نیزدرنزدیكی سواحل جزیره سرازآب بیرون آورده اند كه درواقع امتداد ارتفاع جزیره درداخل دریا محسوب می شود.

خاك شناسی
خاك دراین جزیره فقط دركف دره ها و ضلع جنوبی جزیره كه دشت همواری وجود دارد، یافت می شـــــود. اكثرنواحی جزیره پوشیده ازسنگهای فرسایش یافته وخردشده می باشد وخاكهای كف دره های نیز درواقع خاكهای آبرفتی می باشد عمق خاك دراین نواحی كم ودرشت دانه ودارای مقداری هوموس می باشدكه ازلاشبرگ گیاهان فراوان موجود دركف دره ها بوجود آمده است.
درناحیه جنوبی دشت نسبتاً همواری وجود دارد كه باعث شده خاكهای این منطقه توسط باران شسته نشده ودرگذشته دراین نواحی زراعت انجام می شده است خاك دراین منطقه بیشتر شنی – رسی بوده ودارای عمق متوسط ومواد آلی آن بسیارناچیز است.

پوشش گیاهی
جزیره فارور همانند جزایر دیگر خلیج فارس دارای فلور گرمسیری خلیج – عمان می باشد . پوشش گیاهی جزیره را گیاهان علفی ودرختچه ای ودرختی تشكیل می دهند كه با شرایط اقلیمی و زیستی این منطقه سازگارشده و بعضا ً برخی ازاین گونه ها درسالهای اخیر به جزیره آورده شده است .
گونه غالب جزیره نوعی درخت آكاسیا به نام Acasiatortilisمی باشد كه درتمام سطح جزیره پراكنده بوده وتعداد وتراكم آن دركف دره های بسیار زیادتر ازنواحی دیگر می باشد . این درختان كه به نام آكاسیای چتری نیز معروف می باشد منبع اصلی تغذیه جبیرها درجزیره درفصول خشك می باشند . ازدیگر گیاهان جزیره می توان به درخت كهور پاكستانی یا ProsopisJulifloraاشاره نمود كه درسالهای اخیر وارد جزیره شده است كه به دلیل توانایی این گونه درمغلوب نمودن گونه آكاسیا چتری وپوشاندن سطح جزیره در آینده ای نه چندان دورمی تواند خسارات جبران ناپذیری به حیات وحش جزیره كه ازآكاسیای چتری به عنوان منبع اصلی تغذیه استفاده می كنند واردكند.

پوشش جانوری
پستانداران
تنها پستانداربزرگی كه درجزیره زیست می كند آهوی كوهی دره شوری با اسم علمیGazellaGazellaDareshouriiباشد كه از زوج سمها بوده وجثه ای كوچكتر وظریفتر از آهو دارد .شاخ درهردوجنس نروماده دیده می شود ولی شاخ جنس نر كمی بلندتر وكلفت ترازجنس ماده است . ازگیاهان علوفه ای – بوته ای وشاخ وبرگ درختان تغذیه می كند ودرجزیره فارو عمدتاً از درختان آكاسیای چتری تغذیه می كند.
از دیگر پستانداران جزیره می توان به یك نوع خارپشت به نام خارپشت ایرانی بانام علمی paraedinusnepomalasاشاره نمودكه شبها به تعداد زیاد درنزدیكی سواحل وسطح جزیره زیست می كنند. جثه آنها به اندازه موش خانگی بوده ودارای خارهایی برسطح پشتی خود می باشند.
ازدیگر پستانداران جزیره می توان به خفاش میوه خوار بانام علمی Rousettusaegypticusاشاره نمود.

پرندگان
جزیره فارور وكرانه های آن به علت قرارگرفتن درمسیر مهاجرت پرندگان دارای گونه های متنوع پرندگان مهاجربوده كه برخی از آنها این جزیره رابه عنوان زیستگاه زمستان گذران یاتابستان گذران خودانتخاب می كنند ازجمله مهمترین این پرندگان می توان برخی از پرندگان شكاری مانند : شاهین و بالابان وهمچنین هوبره رانام برد.
ازمهمترین پرندگان بومی می توان به عقاب ماهیگیر بانام علمی pandionhaliatusاشاره نمودكه درصخره های بلند مشرف به دریا اقدام به لانه سازی وجوجه آوری می نمایند . تعداد این پرندگان در حدود ۷-۵ جفت بوده ودراواخر زمستان تخم های خودرابه روی صخره های بلند ساحلی جزیره می گذارند.

انواع ماهیان زینتی و خوراكی
وجود آبسنگهای مرجانی باعث جذب ماهیان زینتی فراوانی شده است كه در ساحل بكر و دست نخورده جزیره قابل رویت هستند.در حدود ۴۶۵ گونه ماهی زینتی و خوراكی در این جزیره دیده می شود كه می توان به ماهی جراحی ، صندوق ماهی ، عروس دریایی، خروس دریایی و عروس زرد و ۰۰۰ از نوع زینتی و به ماهی شیر، هامور ، خارو ، قباد ، حلوار و نعیم ۰۰۰ از انواع خوراكی اشاره كرد.
لاك پشتان و نهنگهای دریایی:
لاك پشتان دریایی از خزندگان جزیره محسوب می شوند كه عمدتاً مهاجر بوده و گاهاً تا ۶۰۰۰ كیلومتر مهاجرت می كنند و معمولاً از انواع مختلف آن در اطراف جزیره برای تخم گذاری دیده می شوند . نهنگهای دریایی نیز از دیگر گونه های در معرض خطر انقراض محسوب می شودكه نیز در اطراف جزیره فارور مشاهده می شوند.
انواع آبسنگ های مرجانی و صدفها :
جزایر فارور به واسطه شرایط مناسب زیست محیطی از جمله شفافیت ، عمق نفوذ نور، شوری و دمای مورد نیاز رشد از بهترین زیستگاههای موجود آبسنگ های مرجانی و صدف هادر استان به شمار می رود. از مهمترین مرجانها می توان به مرجان درختچه ای ، مرجان میزی ، مرجان شاخ گوزنی ، مرجان باشلقی ، مرجان تخته سنگی ، مرجان دودكشی اشاره كرد.

جاذبه های اكوتوریستی
– پستی بلندی ها و عوارض زمین ساختی از جمله تپه ماهور های پوشیده از درختان آكاسیا.
– گونه های گیاهی و جانوری و گنجینه كم نظیر از ژن بومی خلیج فارس.
– وجود انواع آبسنگ های مرجانی و صدف ها ، ماهیان زینتی و خوراكی، لاك پشتان و نهنگ های دریایی در آب های اطراف جزیره.
– سواحل تخم گذاری لاكپشتان دریایی.
همه از جاذبه های اكوتوریستی این جزیره می باشد.

وضعیت عمومی اقتصادی اجتماعی
بنا بر مدارك موجود در گذشته های دور و حتی در چند دهه پیش جزیره فارور مسكونی بوده است . وجود گورستان های قدیمی، باغات و مزارع بایر، چاه های قدیمی و خانه های متروكه شاهد این مدعاست . در ارتباط با متروكه شدن این دلایل مختلفی وجود دارد، كه از جمله آن می توان به خشكسالی ها ی مداوم، شیوع بیماری و تخریب مسكن ها بر اثر زلزله اشاره نمود.

تعارضات مهم منطقه
استقرار واحد های نظامی و انتظامی از تعارضات مهم منطقه می باشد.

تجهیزات و امكانات

فاقد پاسگاه و امكانات حفاظتی می باشد. و تحت حفاظت اداره حفاظت محیط زیست بنددر لنگه قرار دارد.

سایر ملاحظات
– دوری از منطقه ساحلی وعدم دسترسی به مركز حفاظتی وكمبود امكانات حفاظتی باعث گردیده كه نظارت مستمر و دقیقی برروی آن صورت نپذیرد .
– استقرار واحد های نظامی و انتظامی هر چند گاهی موجب گردیده این منطقه بكر اكولوژیكی به یك پادگان نظامی تبدیل گردد.
– اقدامات جهاد سازندگی جهت اجرای طرح های آبخیزداری در جزیره چهره بكر منطقه را تغییر داده است .
– واگذاری جزیره به برخی از سازمانها (آزاد كیش و میراث فرهنگی و گردشگری) جهت تبدیل آن به یك منطقه سودآور اقتصادی آنرا به شدت تهدید مینماید .(هیات وزیران این منطقه را به منطقه آزاد كیش واگذار نموده است.)
– وجود جاده دسترسی دور جزیره كه اخیرا هم توسط سپاه پاسداران ترمیم و توسعه یافته است واحتمالا آسفالت نیز خواهد شد كه این تغییرات بدون هماهنگی و بدون رعایت ملاحظات زیست محیطی صورت می گیرد از تهدیدات عمده منطقه به شمار میرود .
– شكار غیر مجاز به هر شكل از مشكلات منطقه فارور است .
– وجود دكل كشتیرانی ظرفیت منطقه را برای استقرار سایتهای راداری و ارسال امواج رادیویی و… نمایان میكند كه توجه فعالیت های توسعه ای را بدنبال خواهد داشت وتهدیدی برای آن به شمار می رود.