كوه سیوك نرم آب باتوجه به دارابودن قابلیتهای ارزشمند گیاهی وجانوری ، وجود چشم اندازهای طبیعی، ازنیمه دوم سال ۱۳۸۷ دردستوركار اداره كل حفاظت محیط زیست كهگیلویه وبویراحمدجهت ارتقاء سطح به كلاس حفاظتی موردبررسی وبه سازمان متبوع جهت ارایه نظریه كارشناسی وتلاش درراستای حفاظت ازآن پیشنهاد می گردد . بنابراین منطقه مذكور فاقد پیشینه حفاظتی می باشد . ۱- این منطقه در طول شرقی جغرافیایی : E5119 و E5100 وعرض شمالی جغرافیایی : N3052 N3044 واقع شده است كه از نظر تقسیمات جغرافیایی واقع در شهرستان دنا دراستان كهگیلویه وبویراحمد می باشد .طبق مصوبه شماره ۳۴۶ مورخ ۱۴/۹/۱۳۸۹ بعنوان منطقه حفاظت شده اعلان گردید.
وسعت (به هكتار) ودامنه تغییرات ارتفاع
وسعت منطقه پیشنهادشده جهت حفاظت قریب به ۱۲۸۵۸ هكتارمی باشد . دامنه ارتفاعی آن از۱۷۵۱ مترواقع در مرز منطقه برروی پل مشرف به دره برم بره شور تا ۲۹۳۰ متر معروف به قله سیوك ازسطح دریا می باشد .
توپوگرافی
منطقه ای است كوهستانی و تپه ماهوركه بعضی از نقاط آن صخره ای و صعب العبور بوده كه تنها ازطریق راههای مشخص وازسوی افراد آشنا به منطقه امكان دسترسی به اقصی نقاط حائز اهمیت آن می باشد . باپیشروی این منطقه به سمت غرب ازارتفاع آن كمی كاسته و تقریبا هم سطح با محیط پیرامون می شود . ضلع جنوبی و جنوب غرب آن را بیشتر تپه ماهور پوشانده است .
اقلیم
منطقه سیوك – نرم آب از مناطق سردسیری استان بوده كه در فصول بارش بویژه فصل زمستان پوشیده از برف و كاملا سفید پوش می باشد . برفهای ضلع جنوبی و جنوب غربی آن بواسطه برآفتاب بودن زودتراز سایرنقاط آن آب می شود و شاهد حركت روان آبهادر دره ها می باشیم .
حداقل و حداكثر درجه حرارت باتوجه به اقلیم حاكم برمنطقه بین ۱۸- تا ۳۸ درجه سانتیگراد درنوسان می باشد .
منابع آبی
محدوده مدنظر علاوه بر آنكه مرزهای شمالی و غربی آن محدود به رودخانه و دره های آبی می باشد واجد تعداد قابل توجهی چشمه پرآب بویژه درضلع جنوبی آن ( معروف به نرم آب)بوده كه اكثراین چشمه ها در سالجاری كه خشكسالی برآن حاكم بوده از آب كافی برخوردارمی باشند . ضمنا رودخانه پرآب معروف به كبكیان نیزدرحاشیه ضلع جنوب شرقی به سمت شرق منطقه در حركت می باشد .
با ذوب شدن برفها درفصل بهار وجوشش چشمه های موجود درمنطقه ، آب فراوانی سطح منطقه را دربرگرفته كه با الحاق این آبها شاهد خروج حجم زیادی از آب به بیرون از منطقه و رودخانه های مرزی و… می باشیم .
پوشش گیاهی ( جنگل ومراتع ، تیپهای عمده گیاهی و گونه های مهم ودرمعرض خطر تهدید )
-بارش شدید برف و باران ، ماندگاری حجم قابل توجهی از برف ، فوران چشمه های موجوددرمنطقه ، زمینه تنوع وتراكم پوشش گیاهی رادرمنطقه فراهم نموده است . بااین اوصاف منطقه مذكور پوشیده از گونه های گیاهی به شرح زیرمی باشد :
درختان و درختچه های منطقه عبارتنداز:
بلوط – بنه(پسته وحشی) – خینجوك(كلخنگ)- زبان گنجشك (بنیو) – سیسه(زالزالك) شن(پلاخور)- انجیز وحشی – گلابی وحشی(انجك) –دافنه (خوشك) بید- كیكم(افرا)- ارژن- بادام وحشی – بادام كوهی و ……
گونه های بوته ای منطقه عبارتند از:
انواع گون – آویشن- گل عسلی- درمنه كوهی – درمنه صخره ای – مرزه – زبان درقفا- چویل – خاری و …
گونه های علفی منطقه عبارتنداز:
انواع گندمیان – گلرنگ- مرغ- میخك- بومادران (برنجاس)- ختمی – خارشتر- دم روباهی – تاج خروس- شیرین بیان – كنگر – تره تیزك- سیاه دانه ،گل اشك(لاله واژگون) و… لازم به توضیح است كه درضلع جنوبی منطقه كه معروف به نرم آب می باشد ،شاهد سطح وسیعی ازپراكنش لاله واژگون به میزان حداقل ۲۰هكتار درفصل بهارمی باشیم . پوشش متراكم لاله واژگون زیبایی منطقه را صدچندان نموده است .
گونه هایی چون تره وحشی ، لیزك-جاشیر خوراكی-موسیردرمعرض خطرتهدید هستند كه اكثرا به دلیل مصارف خوراكی و دارویی ، عدم مدیریت بهره برداری منابع از سوی دستگاههای ذیربط درمعرض خطر تهدید محسوب می شوند . لازم به ذكر است كه گیاهان منطقه دارای ارزش خوراكی – دارویی – مرتعی و حفاظتی می باشند .
حیات وحش
پستانداران منطقه شامل:
پلنگ – خرس قهوه ای – روباه معمولی – شغال – خرگوش – گرگ – كفتار – سمور- راسو – سنجاب معروف ایرانی – كل وبز ، سیاهگوش – تشی( چوله) خارپشت (جوجه تیغی) انواع موش- خفاش نعل اسبی – خفاش گوش بلند – سگ آبی (شنگ) و… می باشد .
پرندگان منطقه شامل:
كبك معمولی – قمری- یاكریم- كلاغ نوك زردونوك قرمز – غراب – انواع سسك – انواع گنجشك – جی جاق (بلوط خور)- تیهو – سینه سرخ – جغدجنگلی – عقابهای طلایی – پرپا- دوبرادر- ماهیخوار – كبوترهای جنگلی و كوهی – جغد جنگلی – دال – زنبورخوار معمولی – سبزقبا- سارمعمولی – جغدكوچك- پرستو- دم جنبانك – سارگپه- سنگ چشم – داركوب – انواع سهره-بحری – كمركولی كوچك و بزرگ و بعضی از پرندگان مهاجر چون لك لك ، اگرت – كاكایی كه درفصل زمستان دركناررودخانه های مرزی و حاشیه منطقه مشاهده می شوند .
خزندگان منطقه شامل :
مارمولك- آگاما-لاك پشت – مارجعفری- كورمار- مارپلنگی- مارآبی – ماردشتی – افعی (گرزه مار) و … می باشد .
دوزیستان منطقه شامل :
قورباغه و وزغ می باشد .
آبزیان منطقه شامل :
گرچه درمرز وحاشیه نزدیك منطقه شاهد جریان آبی دائمی چون رودخانه های چنار و كبكیان و بن دره می باشیم اما شاهدگونه هایی چون ماهی شیربت(سرخه)- ماهی قزل-مارماهی- رفتگرماهی دررودخانه كبكیان وبعضا دررودخانه چنارمی باشیم .
وضعیت مرزبندی منطقه
مرزبندی منطقه بطوركامل شامل مرزهای باثبات طبیعی و انسان ساخت چون رودخانه ، خط الراس كوه و جاده های اصلی قدیمی بین روستایی وشهری و جاده های خاكی قدیمی درون منطقه می باشد .
شرح كلی مرزبندی دربند ۱۸ این گزارش آمده است .
فعالیتهای انسانی و تعارضات
درمرزبندی منطقه پیشنهادی تمام تلاشهادرجهت انتخاب محدوده ای بوده كه كمترین تعارضات و فعالیتهای حقیقی و حقوقی رادربرداشته باشد . دراین محدوده عرصه بسیارناچیزی ازجمله اراضی كشاورزی و باغات درمنتهی الیه مرزمنطقه كه غالبا بصورت دیم كاشت می شوند مشاهده می شود . البته اكثر عرصه های كشاورزی فاقد سند مالكیت شخصی بوده و جزء عرصه های ملی و دولتی بوده كه قبلا طی چهل الی پنجاه سال گذشته توسط مردم جهت امرارمعاش به زمینهای كشاورزی تبدیل شده اند . درنقاطی ازمنطقه تعدادی ازمردم عشایرازقدیم الایام موقتا ساكن می باشند كه بنابه گفته ریش سفیدان محلی عشایرمذكور فاقدطرح دامداری (پروانه مرتعداری) می باشند و هر دامدارطبق عرف محلی دربخش های كمی از مراتع منطقه به مدت نودالی یكصدروز به دامداری مشغول وباپایان یافتن زمان بهره برداری از مراتع ، كلیه دامداران تاسال بعداقدام به ترك منطقه می كنند . بنابراین می توان با اطمیان گفت كه عرصه های كشاورزی موجود درمرزمنطقه فاقد سند ثبتی بوده وهمه متعلق به دولت است و عشایری كه صرفا درزمان ییلاق درمنطقه به سرمی برند فاقدطرح مرتعداری هستند كه باحفاظت ازمنطقه واعمال قوانین ومقررات دستگاههای ذیربط بالاخص منابع طبیعی می توان به راحتی پاسخگوی تعارضات اجتماعی و حفاظت و صیانت ازاین منطقه مستعد و با ارزش شد .
لازم به ذكراست كه مراتع پیرامونی منطقه پیشنهادی باتوجه به درابودن چشمه ها و مراتع مستعد به راحتی می تواند جوابگوی دام دامداران منطقه باشد .
امكانات و تجهیزات موردنیاز جهت حفاظت
به منظور حفاظت مطلوب ازمنطقه نیازمند موارد ذیل می باشیم :
۱- احداث چهارباب پاسگاه محیطبانی درنقاط حساس و دوجانپناه دردیگر نقاط منطقه
۲- بیست نفر نیروی محیط بان وچهارنفركارشناس.
۳- پنج دستگاه خودروكمك دار و دوازده دستگاه موتورسیكلت.
۴- شبكه های بی سیم سیار، ثابت ، دستی و كلیه تجهیزات انفرادی از جمله كوله پشتی ،كیسه خواب ، دوربین چشمی، دوربین عكاسی، دوربین فیلمبرداری ، تلسكوپ ، لباس گرم ، اسلحه و ……..
۵- تجهیزهریك از پاسگاههابه تمام مایحتاج اولیه ازقبیل آب ، برق خورشیدی ، تخت، پتو، كولر، تلویزیون و……
امكانات و تجهیزات موجود برای حفاظت
ازآنجائیكه منطقه مذبور مراحل مقدماتی راجهت ارتقاء سطح به كلاس حفاظتی طی می كند، فاقدهرگونه امكانات اولیه می باشد . علی ایحال به محض تصویب آن منطقه ازسوی شورایعالی حفاظت محیط زیست ازكلیه امكانات اداره كل و دیگر مناطق حفاظتی موجود درراستای حفاظت مطلوب ازمنطقه استفاده خواهدشد .
نظرمسئولین ومردم محلی درخصوص حفاظت ازمنطقه چیست ومیزان آگاهی وآشنایی آنها ازاهداف و عملكرد سازمان درچه حدی است ؟
مسئولین ومقامات استانی باتوجه به آگاهی كامل از اقدامات بعمل آمده درخصوص بازنگری مناطق حفاظت شده دنا ودنای شرقی كه زمینه كاهش و حتی رفع بسیاری از مشكلات و معارضات را به دنبال دارد ، اعتقاد دارند كه درقبال كاهش سطح بعضی از عرصه های حفاظتی دربازنگری مناطق ، حتما بایستی با حفاظت از دیگر مناطق مستعد، علاوه بر جبران سطوح كاهش یافته ، نسبت به افزایش سطح مناطق چهارگانه دراستان اقدام نمود . بنابراین جای خوشبینی است كه مقامات استانی دراین راستا یارو یاور محیط زیست بوده ، چرا كه از اهداف سازمان متبوع اطلاعات قابل توجهی دارند .
مردم محلی منطقه ازجمله روستاهای گندم كش ، اسلام آباد ، قلعه عزیزی،باغ تیلكان ، برآفتاب ، سرقنات ، چیتاب، صالحان ، جوزارو …. باتوجه به آگاهی از آوازه و شهرت دناودیگر مناطق حفاظتی تاحدود قابل قبولی اشراف به اهداف سازمان، خصوصا حفاظت از گونه های جانوری دارند . مردم منطقه علاوه بر قبول همكاری ، مشوق محیط زیست درحفاظت ازآن عرصه و دیگر عرصه های پیرامونی می باشند .
باتوجه به مطالعات و بررسیهای بعمل آمده منطقه پیشنهادی ازهرحیث (وجود گونه های جانوری و گیاهی ، وجود زیستگاههای حائز اهمیت ، وجود پناهگاههاو جانپناههای طبیعی و…..) بهتر و مساعدتراز عرصه های پیرامونی است و زمینه رشد ونمورستنیها، تكثیر وازدیاد گونه های جانوری دراین عرصه بهتراز دیگرعرصه های اطراف می باشد .
ازآنجائیكه ازحداقل پنجاه سال گذشته ، عشایرمنطقه بویژه درزمان ییلاق بصورت سنتی و عرفی ازمراتع آن استفاده نموده و هم اكنون نیز به مدت حدود یكصدروز در فصل چرا از مراتع آن منطقه بهره گیری می نمایند ، به نظر می رسد اولین مدعیان ذینفع كه خوددرچندسال اول حفاظت بعنوان عامل بازدارنده نقش منفی وبازدارندگی خودرانشان می دهند ، همین عشایر باشند ولاغیر .
باتوجه به اطلاعات اخذشده از مردم محلی و ریش سفیدان منطقه ، هیچ یك از عشایر موجوددرمحدوده پیشنهادی فاقد طرح مرتعداری بوده كه با اثبات این موضوع ازسوی منابع طبیعی و هماهنگی با مراجع ذیصلاح استانی نسبت به اخراج دامداران فاقد طرح وپروانه مرتعداری از منطقه و استقرار آنها درمحیطهای طبیعی پیرامونی ، اقدام به رفع یا كاهش این گروه از عوامل بازدارنده وتهدیدكننده درمدت زمان كوتاهی خواهیم بود .
البته تنویرافكارعمومی ، بكارگیری نیروهای تحصیلكرده بومی منطقه درقالب نیروهای كارمعین ، قراردادی و …..ارتباط تنگاتنگ با مسئولین و ریش سفیدان محلی ازجمله راهكارها وعوامل مهم درتعدیل وكاهش عوامل بازدارنده به شمار می روند .
به دلیل وجود جاده های آسفالته دسترسی به نواحی شمالی و شرقی منطقه و جاده های خاكی قدیمی موجوددرآن ، دسترسی به منطقه درهربرهه اززمان امكان پذیرمی باشد . البته باتوجه به ریزش برف و باران در فصل زمستان ، طغیان رودخانه چنار و آب دره معروف به بن دره و لغزندگی دربعضی از نقاط جاده های خاكی درون منطقه ، بامشكلات كمی مواجه هستیم كه با گذشت زمان و مرمت جاده ها این مشكلات نیز برطرف خواهدشد .
مالكیت اكثریت عرصه های منطقه دولتی است كه این مهم ضمن هماهنگی با منابع طبیعی استان پیگیری و نتیجه اعلام خواهدشد .
منابع حمایت كننده حیات وحش در زیستگاه شامل امنیت ، پناه، منابع آبی ، منابع غذایی مورد دسترسی و ارزیابی قرار گرفته ودرپنج كلاس خیلی خوب – خوب – متوسط – كم – ناچیز مورد طبقه بندی قرار گیرد .
حدود اربعه
شمالا:
– تقاطع جاده خاكی سرچناربا رودخانه چنار(شرق روستای بن دره)درامتدادرودخانه به طرف شرق تامحل تلاقی رودخانه مذكور باجاده آسفالته قدیمی سرچناربه چیتاب وازآن نقطه به موازات جاده تاپل برم بره شور.
شرقا:
– ازپل برم بره شور درامتداد دره مذكور تا امتداد خط الرس ارتفاعات كوه باغات (خشك آخور) بطرف جنوب تا ۷۰۰ متری ضلع غربی تقاطع جاده خاكی جوزار- نرم آب – بن دره . (رعایت حریم هفتصدمتری شرق روستای جوزارتاتقاطع جاده مذكور )
جنوبا:
– از۷۰۰ متری ضلع غربی تقاطع جاده خاكی جوزار- نرم آب – بن دره(رعایت حریم هفتصدمتری شرق روستای جوزارتاتقاطع جاده مذكور )بطرف غرب درامتداد همان جاده تامنبع آب سرچنار.
غربا :
– از منبع آب سرچناردرامتداد همان جاده بطرف شمال بعداز گذشتن از روستای سرچناروازآن نقطه تا تقاطع جاده خاكی سرچناربارودخانه چنار ( شرق روستای بن دره ) .
