این منطقه در شهرستان كرمان و منطقه سعدی واقع گردیده و اداره كل حفاظت محیط زیست استان چندین سال پیگیر ارتقاء سطح منطقه بوده و خوشبختانه در آبان ماه سال ۱۳۸۸ نقشه منطقه به همراه منابع آبی و دیگر مستثنیات منطقه توسط واحد محیط طبیعی و GIS اداره كل تهیه گردید.
موقعیت جغرافیایی(عوارض و منابع فیزیكی، آدرس موقعیت جغرافیایی نسبت به شهر – روستا) :
این منطقه در موقعیت جغرافیایی N3022 E5641 در ضلع شمال غربی شهر كرمان واقع گردیده، این منطقه شرقا” به شهر كرمان و بخش زنگی آباد، شمالا” به روستاهای بی بی حیات و حسین آباد، غربا” به روستاهای ارگاس، چاروك و ده شهلا و جنوبا” به جاده خاكی مجاور لوله گاز منتهی می شود.
حدود اربعه منطقه
– شمالا”: از آبادی علی آباد در مسیر جاده خاكی تا حسین آباد به سمت بی بی حیات، مزرعه آبنیل تا معدن گچ.
– شرقا”: از معدن گچ در امتداد جاده خاكی به سمت محمدآباد تا ایستگاه تقلیل فشار گاز.
– جنوبا”: از ایستگاه تقلیل فشار گاز در امتداد جاده خاكی مجاور لوله گاز تا اعظم آباد.
– غربا”: از اعظم آباد در مسیر جاده روستایی به سمت آبادی كوكوآ، روستای چاروك، ارجاس تا علی آباد.
وسعت منطقه
هشتاد و هفت هزار و پانصد هكتار (۸۷۵۰۰ ) می باشد.
ارتفاع از سطح دریا
پست ترین نقطه منطقه دشت سعدی با ارتفاع ۱۷۱۰ متر از سطح دریا و بلندترین نقطه، ارتفاعات شاه مزار با ارتفاع ۲۵۰۰ متر از سطح دریا می باشد .
نوع اقلیم
آب و هوایی نیمه خشك بیابانی و دارای مناطق كوهستانی، تپه ماهوری و دشتی می باشد.
تشریح وضعیت طبیعی( شرح اجمالی سیمای منطقه) : منطقه پیشنهادی از نظر توپوگرافیك دارای مناطق مرتفع، تپه ماهوری و دشتی می باشد. از ارتفاعات مهم منطقه می توان كوه شاه مزار، كوه كوشك، كوه نه كوهی و كوه دره سفید را نام برد كه مرتفع ترین آنها كوه شاه مزار با ارتفاع ۲۵۰۰ متر می باشد. از مناطق دشتی آن نیز می توان دشت سعدی (زیستگاه آهو) را نام برد.
منابع بیولوژیكی( پوشش گیاهی – حیات وحش) :
الف) تیپ گیاهی : پوشش گیاهی منطقه از نوع بوته ای (گیاهان یكساله)، درختچه، و درختی میباشد. گیاهان یكساله و داروئی نظیر : آلاله، آویشن، بومادران، كلپوره، آنقوزه و…
پوشش مرتع ای منطقه نظیر : درمنه، كلاه میرحسین، انواع گون و علوفه های یكساله گندمیان.
گیاهان درختچه ای و درختی نظیر : انجیر وحشی، پسته وحشی (بنه)، تربیت، قیچ، گز، قوسك، بادام وحشی و ….
ب) درصد پوشش گیاهی : بطور متوسط پوشش جنگلی و گیاهی منطقه بین ۱۵ تا ۴۰ درصد تخمین زده می شود.
ج) حیات وحش منطقه : منطقه مذكور بدلیل داشتن مناطق مرتفع و دشتی از تنوع حیات وحش نسبتا” مناسبی برخوردار است و از حیات وحش منطقه می توان : كل و بز، قوچ و میش، آهو، گرگ، شغال، روباه، خرگوش و … را نام برد.
از پرندگان منطقه می توان : كبك، تیهو، انواع كوكر، كبوتر وحشی، باقرقره، چكچك، چكاوك، دلیجه، شاهین، عقاب طلائی، سارگپه، كلاغ و … را نام برد.
تعداد و نوع منابع آبی( بر اساس جدول شماره۳) : منابع آبی در جدول شماره ۳ ذكر شده اند .
وجود آثار و ابنیه تاریخی- مذهبی-فرهنگی : تنها یك مركز مذهبی در داخل منطقه بنام زیارتگاه بی بی حیات وجود دارد .
وجود آثار و پدیده های طبیعی( آبشار- غار و …) : —–
الف) چشم اندازهای منحصر به فرد : —-
وضعیت جوامع محلی
الف) جمعیت مناطق مسكونی داخل : حدود ۲۵ پارچه روستا و آبادی نظیر : هنوج، كوه باداموئیه، استخروئیه، چناروئیه، ده نوئیه، بوج، چشمه گز، بی بی حیات، حسین آباد، روكرد، ارگاس، چاروك، ده بالا، ده شهلا، آب ترش و … با جمعیت بالغ بر ۱۰ هزار نفر در داخل منطقه وجود دارد. ضمنا” واحدهای صنعتی، معدنی نظیر : معادن مواد اولیه كارخانجات سیمان : كرمان، ممتازان، زرین، كارخانه آسفالت، كشتارگاه مرغ، ایستگاه تقلیل فشار گاز، انبار ناریه (ماده انفجار معادن) و حدود ۴۰ واحد مرغداری سنتی در داخل منطقه مستقر می باشند.
ب) روش عمده امرار معاش جوامع : شغل و امرار معاش جوامع محلی كشاورزی، و عمدتا” پرورش مرغ گوشتی به روش سنتی می باشد.
ج) میزان درآمد سالیانه افراد محلی : میزان درآمد افراد محلی در حد متوسط می باشد.
د) وضعیت وابستگی جوامع محلی به منابع موجود در منطقه : وابستگی جوامع محلی به منطقه به منظور امرار معاش و معیشت زندگی (كشاورزی، پرورش مرغ و…)می باشد.
ه) وضعیت آگاهی جوامع محلی از مسایل زیست محیطی : خوشبختانه در این چند ساله با چاپ و انتشار یكسری بروشور و برگزاری جلسات محلی به منظور بالا بردن سطح آگاهی مردم منطقه و تنویر افكار عمومی اقدامات خوبی انجام شده است.
عوامل آسیب پذیری منطقه
یكی از عوامل مهم تهدیدكننده منطقه خشكسالیهای چند ساله اخیر بوده و از عوامل دیگر می توان حضور سلاحهای غیرمجاز و تعدادی از شكارچیان سودجو در منطقه می باشدكه در صورت ارتقاء سطح با گشت و كنترل مستمر می توان منطقه را به نحواحسن حفاظت و كنترل نمود.
كمبودها و نیازها
الف) تعداد آبشخور مورد نیاز ( با تعیین محل بر روی نقشه) : در چند ساله اخیر به علت خشكسالی ، به منظور تامین آب مورد نیاز وحوش، تعدادی آب انبار و آبشخور در منطقه نصب و بطور مرتب آبرسانی انجام می شود.
مع الوصف تعداد ۵ باب آبشخور دیگر مورد نیاز می باشد كه اقدامات لازم در سال جاری انجام پذیرفته است.
ب) تعداد پاسگاههای مورد نیاز ( با تعیین محل بر روی نقشه) : با توجه به وسعت منطقه، دو دستگاه كانكس در منطقه زنقو و گود رباطی به منظور حفاظت و كنترل منطقه نصب، تجهیز و راه اندازی شده است. امید است با تخصیص اعتبار در سالهای آتی بتوان نسبت به احداث ۳ باب پاسگاه حفاظتی در منطقه اقدامات لازم به عمل آید.
ج) تعداد وسایل نقلیه مورد نیاز : با توجه به كوهستانی و دشتی بودن منطقه نیاز به یكدستگاه خودرو كمك دار و دو دستگاه موتورسیكلت تریل در منطقه می باشد.
د) تعداد نیروی اجرایی مورد نیاز : با توجه به گشت های شبانه در منطقه، شش نفر نیروی محیط بان و دو نفر كارشناس نیاز می باشد.
ه) سایر نیازها : نصب دو دستگاه دكل و بی سیم مادر جهت ارتباط بین اداره كل و پاسگاههای حفاظتی از نیازهای مهم ارتباطی در منطقه می باشد.
۱۴- سایر قابلیت های منطقه : با توجه به اینكه منطقه فوق یكی از بهترین زیستگاههای كل و بز ، قوچ و میش در استان می باشد ، در صورت گشت و كنترل مستمر با تعداد نیروی محیط بان كافی، امكان ارتقاء سطح منطقه در پنچ سال اینده به حفاظت شده میسر می باشد. با توجه به اینكه منطقه فوق یكی از زیستگاههای كل و بز، قوچ و میش و آهو در استان می باشد، در صورت گشت و كنترل مستمر با تعداد نیروی محیط بان كافی، می توان تا حد توان جمعیت حیات وحش منطقه را حفاظت و كنترل نمائیم.
۱۵- نقشه یا كروكی منطقه : نقشه به پیوست می باشد.
۱۶- تهیه عكس از منابع اكولوژیكی و اقتصادی اجتماعی : عكسهای منطقه به پیوست می باشد.
۱۷- سازمانهایی كه در مدیریت منطقه نقش دارند : جوامع محلی و NGO ها
