اگر از اسدآباد به سمت غرب و در امتداد جاد ه سنقر حركت كنیم بعد از طی حدود ۸ كیلو متر به روستای یوسف آیاد می رسیم در آنجا راهی فرعی وجود دارد كه از راه اصلی سنقر جدا شده وبه سمت راست ادامه پیدا می كند و به روستای چنار شیخ منتهی میشود بعد از عبور از روستای دهنوش و قبل از رسیدن به چنار دو راهی دیگری نیز وجود دارد كه راه سمت راست به سیراوند می رسد.
از این دو راهی روستا مشخص نیست چون در پشت باغهای انبوه میوه پنهان شده است جاده ابتدا از وسط زمینهای كشاورزی عبور می كند و قدم به قدم بر ارتفاع آن افزوده می گردد سپس به باغها می رسد و بعد از پیمودن راهی كه سمت راست آن كوه و سمت چپ آن باغ است به روستای زیبای سیراوند میرسد.
طبیعت و آب وهوا
آب و هوای روستا به علت مرتفع بودن نسبت به اسدآباد سرد تر می باشد و زمستانهای پر برف و تابستانهای معتدل و خنك از مشخصات آن است وجود كوهستان از سه طرف و باغها و درختان انبوه از طرف دیگر آب و هوای فرح بخش و مناظر بی مانندی را در آنجا پدید آورده است .
قسمت شمال روستا كوهی است كه سیار نامیده میشود و پشت سیار روستاهای علی آباد و ایوراع چهاردولی قرار دارند در شرق هم كوهی به نام چقچقه وجود دارد (چقچقه در زبان تركی به نوعی آسیاب آبی و در برخی موارد به سنگ آسیاب گفته میشود) ودلیل نامیدن آن كوه به این نام آنست كه آسیابی آبی در آن وجود داشته است پشت این كوه هم روستای كور كجین است با آن باد معروفش. در قسمت غرب روستا كوه بلند دیگری قرار گرفته كه تا قسمتی از جنوب هم امتداد پیدا كرده و برای نامیدن آن از دو اسم استفاده می شود كه اولی یه كه داغ (كوه بزرگ) و یا بویوك گونئی ( گونئی در زبان تركی به معنای جنوب است) یعنی كوه بزرگ جنوبی. در پشت این كوه روستاهای بور و قنبر آباد وقسمتی از چنار شیخ قرار گرفته است .
جنوب روستا هم محل باغهاست كه تنها راه مواصلاتی روستا از كنار آن میگذرد
باغهای این روستا در دو بخش اصلی پایین و بالای ده به وجود آمده اند كه باغهای سمت پایین از وسعت بیشتری برخوردارند .
اكثر درختهای آن درختهای میوه علی الخصوص گردو است یعنی درختان گردو از نظر تعداد در مرتبه اول قرار دارند وبعد بادام زرد آلو. سیب آلوچه آلو بخارا گیلاس هلو توت انگور انار انجیر سماق زرشك وگلابی و ……….شاید به جرات می توان گفت انواع میوه ها و درختان نواحی سردسیر و كوهستانی را میتوان یافت.
راههایی باغی آن بسیار زیباست راههایی كه از روستا به اعماق جنگلهای گردو ختم میشود زیبایی آن به حدی است كه محال است كسی ویا غریبه ای از آن گذر كند و انگشت به دهان متحیر نشود وجود چشمه های فراوان و گوارا به این زیباییها افزوده است به صورتی كه بعد از طی كردن مسافتی به چشمه ای رسیده وبعد از باز هم بعد از طی مسیر دیگری به چشمه ای دیگر كه نوشیدن آب انها و آبی به سرو صورت زدن خستگی را از بدن انسان دور می كند
منابع آبی روستا جهت آبیاری باغها و آب نوشیدنی و مصرفی مردم از دو چشمه اصلی كه در سمت چپ و راست روستا هستند تامین میشود كه چشمه سمت غربی ده > لاوجی< نامیده میشود و آب اشامیدنی اهالی غرب روستا و باغاتشان از آن تامین میشود چشمه سمت شرقی ده > خور خوره< نامیده میشود و آب آشامیدنی اهالی شرق روستا و باغاتشان از آن تامین می شود . مهمترین چشمه داخل باغها چشمه>> باغ توركیه<< یا>> باغا توركیا<< نامیده میشود كه دارای آب سرد و گوارایی است از چشمه های دیگر>> كوثر بلاغی<< یا چشمه كوثر است كه در بالای ده است و آب آشامیدنی اهالی بالای ده و باغهای داخل آبادی را تامین میكند از چشمه های دیگر بالای ده چشمه >نی قلم< و >پیش پیش < است از چشمه های پایین هم می توان از (علی بلاغی) (جوید بلاغی) یا چشمه جهود (این چشمه متعلق به چندین خانوار یهودی روستا بوده كه سالها پیش به اسراییل مهاجرت كرده اند) لیسان بلاغی و……. طرز استفاده از آب چشمه های كوچك هم به اینصورت است كه آب آن در گودالهایی كه كنده شده و اصطلاحا (گوءل ) نامیده می شود جمع شده و بعد از جمع شدن برای آبیاری استفاده می گردد(گوءل در تركی به دریاچه می گویند)
زبان و فرهنگ
مردم سیراوند به زبان تركی سخن می گویند و از طوایف مختلفی تشكیل شده اند كه بیشتر جمعیت را بشیریها دارند كه از ایل ترك آذربایجانی افشار می باشند و از آنها به عنوان( امیر محله سی) نام برده میشود این طایفه قبل از مهاجرت به سیراوند مدتها در تركیب ایل قشقایی وییلاق آن كوههای بختیاری بوده است كه مهاجرت زیادی نداشته اند و بعد از آنها بیات ها هستند كه از دو طایفه شیری ( شیری طایفه سی) در غرب روستا و بی (بیگی) در شرق روستا زندگی می كنند كه طایفه شیری مهاجرت های زیادی داشته اند
طایفه كرانی : كرانی ها از ناحیه كران بین زنجان و بیجار به این روستا آمده اند و اكثر آنها به تهران مهاجرت كرده اند (البته این احتمال هم وجود دارد كه این گروه از تیره كرانی طایفه عمله ایل بزرگ قشقایی باشد).
گروه شیخی(شیخ لر) كه خانواده هایی منشعب از طایفه بزرگ شیخ لر از تیره های ایل استاجلو می باشد كه جهت تولیت امامزاده از فریدن اصفهان به این روستا آمده اند
قانع ها هم گروهی هستند كه اكثر آنها به تهران مهاجرت كرده اند سید لر (سید ها) از آذربایجان آمده اند و عده كمی در روستا هستند بیشتر مهاجرت نموده اند مجنونی ها گروه دیگری هستند كه اصالتا از باكوی آذربایجان به این روستا آمده اند ( بنا به نظر جناب عزیز محبوبی ) البته از كسانی در خود روستا شنیده ام كه زائرانی از اذربایجان بوده اند كه هنگام برگشت از كربلا دیگر به آذربایجان برنگشته و بنا به دلایلی (احتمالا از دست رفتن یكی از عزیزانشان و دفن در این روستا ) در این روستا ماندگار شده اند بابا طاهریها هم از ایل بیات هستند و كد خدا باباخان كه معروفترین كد خدای منطقه بود بزرگ این خانواده بود رویهم رفته روستا دارای ۴۰۰ خانوار جمعیت است كه اگر مهاجرت ها از آن صورت نمی گرفت بسیار بزرگتر و پر جمعیت تر از الان بود
لهجه تركی در سیراوند بسیار شبیه به لهجه تركهای قشقایی است و بنابر اظهارات پیران و كهنسالان روستا مبنی بر عشایر بودن مردم این روستا در گذشته نه چندان دور و وجود خانواده های بشیری بیات و كرانی این احتمال را تقویت می كند كه بیشتر مردم این روستا خانواده هایی از گروههای افشار بیات كرانی قشقایی باشند كه از حوالی شیراز به منطقه كوچیده اند.
فرهنگ و آداب و رسوم مردم همانند سایر روستاهای اسدآباد است وفقط بیاتها رسومی در عروسیها دارند كه در میان سایر مردم روستا و همچنین سایر تركهای منطقه دیده نمی شود در پایان عروسی مسابقه ای ترتیب داده می شود كه بیشتر جوانان روستا كه از آمادگی بدنی بر خوردارند شركت می كنند به اینصورت كه داماد با ساز و دهل به محلی تخت و هموار میرود در آنجا با طناب شكلی شبیه به گل پنج برگ یا ستاره پنج پر بر روی زمین توسط ریش سفید طایفه ساخته می شود كه به آن اوجاق یا بیات اوجاقی گفته میشود} كه آن شكل نشانی از توتم یا تمغای ایل بیات بوده زمانی كه این ایل در تركستان می زیسته بدین صورت كه داماد وسط پره های آن ستاره و یا گلبرگ آن گل را بوسیده و در مرحله آخر وسط آن را نیز بوسیده و دستش را بالا می برد و سپس گروهی از جوانان كه حدود ۴۰۰متر دور تر در یك صف ایستاده اند با بالا رفتن دست داماد یا كوره كن با صدای قاچ (بدو) كه در گذشته از صدای تیر استفاده می شد به سمت اوجاق كه داماد در نزدیك آن است می دوند و شخصی كه اول به خط پایان برسد یك خروس چاق و چله از داماد به صورت هدیه و پیشكش دریافت می كند و نفر دوم و سوم هم به تناسب پارچه یا دستمال و هدیه دیگری دریافت می كنند كه این مراسم با شور و هیجان خاصی بر پا میشود گفته می شود در گذشته به صورت مسابقه سواركاری با اسبهای تركمنی ایل بیات بوده واكنون به علت یكجا نشینی این طایفه و نبود اسب به صورت مسابقه دو برگزار میگردد.
عروسی های روستا به صورت با شكوهی اكثرا با ساز و دهل و رقصهایی گروهی با دستمال های رنگی انجام میشود ولی جدیدا ارگ و سازهای جدید استفاده میشود .
به درستی معلوم نیست كه نام سیراوند چگونه به این محل نهاده شده است البته مردم روستا آن را سیراوان تلفظ می كنند و بر این باورند كه سیراوند كلمه ای لری باشد یعنی اینجا محل زندگی قومی لر یا فارس بوده است كه بعد از ورود تركها ی افشار و بیات از روستا گریخته اند و یا خود روستا را ترك كرده و به ساكنان جدید آن واگذار كرده اند هنوز بعضی از قسمت های روستا همان نام لری را دارا هستند مانند (گلیسپه) كه همان گل اسپید یا گل سفید است و یا چشمه باغ توركیا كه آن محل اولین باغ تركها بوده كه مردم محلی آنرا باغ توركیا =توركها نامیده اند و طبق عادتی كه تركهای قدیمی داشته اند اینكه به محل جدیدی وارد می شدند و پس از ازدیاد ساكنان دیگر را متواری میكردند یعنی میهمان شده و بعد میزبان را تارو مار میكردند این جا هم از همین برنامه استفاده شده است .
روستا از قدمت زیادی برخوردار است بصورتی كه محل اصلی ده پایین تر از محل كنونی بوده یعنی جاهایی كه الان باغ و جنگل است بوده و دلیل این ادعا هم پیدا شدن آثار خانه های قدیمی و ابزار و وسایل آنان در وسط جنگلها و باغهاست و همچنین رشته قناتهای قدیمی كه گاها پیدا می شوند قناتهای حاضر و آماده كه كسی از وجود آنها اطلاع نداشته است در قسمت های مختلف آن نشانه هایی از آثار قدیمی وجود دارند كه به ذكر چند نقطه اكتفا می كنم در پشت كوه بیوك گوئنی غاریست كه محل دفن مردگان گبرها یا زرتشتیان مجوس قبل از اسلام بوده است كه همه آنها توسط قاچاقچیان عتیقه ویران و غارت شده است و همچنین محل قبرستان كنونی آثاری وجود دارد كه به علت احتمال سوء استفاده از جانب قاچاقچیان اموال زیر خاكی از ارایه مطالب بیشتر خودداری می گردد همچنین روستا در سال ۱۳۳۶ به علت زلزله ویران شد و عدهای هم كشته شدند روستای فعلی بعد از آن زلزله ساخته شده است كه دارای كوچه های منظمی است .
مردم سیراوند به ظلم ستیزی و ایستادگی در برابر خانها معروف می باشند و ظالم ترین خان منطقه اسد آباد محمد خان چناری فرزند عباس خان معروف در این روستا كشده شده است
روستای سیراوند متاسفانه مانند بیشتر روستاهای اسدآباد سالهای زیادی درگیر دعواهای طایفه ای بود كه همین امر باعث مهاجرتهای زیاد و هدر رفتن فرصتهای آن گردیده است كه البته چندین سال است اوضاع آرامی دارد كه جای بسی امیدواریست
حیات وحش روستا
پلنگ درنده ای بوده كه سالها در كوههای این منطقه زندگی می كرده است ولی اكنون سالهاست كسی در كوهها پلنگ ندیده آخرین باری كه این درنده زیبا مشاهده شده به ۴۰ سال پیش مربوط میشود كه چوپانی از اهالی روستای بور آن را می بیند و سریعا به روستا رفته و اهالی را خبر میكند . روستاییان هم با هر چیزی كه دم دست داشته اند به جنگ پلنگ بخت بر گشته میروند و آن را پیدا می كنند بعد از آن تیری به سمت پلنگ شلیك میشود و پلنگ زخمی میشودولی پلنگ زخمی آن چوپان را در میان جمعیت ۴۰ الی ۵۰ نفری می شناسد و به وی حمله كرده و گردن چوپان را می شكند و بعد با شلیك چند تیر دیگر پلنگ از پای در می آید و مرد چوپان هم كه غلامرضا نام داشته بعد از چند روز می میرد مردم روستا بز های كوهی را نیز به یاد دارند كه این بزهای كوهی كه به زبان تركی ( داغ داواری ) نامیده میشوند ۳۰ الی ۴۰ سال پیش آخرین گله های آنها را دیده و مردم به شكار آنها پرداخته اند گرگ درنده دیگریست كه كه الان هم در كوههای روستا یافت میشود كه هر از چند گاهی به گله های روستاییان حمله میكند كه امیدواریم به سرنوشت پلنگ و بزهای كوهی دچار نشود از دیگر خیوانات می توانیم از روباه خرگوش لاك پشت راسو سنجاب جوجه تیغی و انواع مار و افعی واز پرندگان هم از عقاب كه به آن (دال) میگویند قرقی قمری باقرقره بلبل پرنده زیبایی كه مرغ زنبور خوار نامیده میشود كه اهالی روستا به آن (قز قوشی= پرنده دختر )میگویند كه دارای پرهای رنگارنگ و زیباییست پرنده دیگری هم یافت میشود به نام مرغ ریسنده كه لانه خود را به شكل بسیار زیبایی با پشم گوسفندان میسازد و مردم به آن ( قوتا) می گویند كبك هم از دیگر پرندگان روستاست كه نر آن بسیار زیباست و به آن( گوءزل) می گویند و به ماده آن هم ( سوس)گفته میشود كه متاسفانه در زمستان به شدت شكار میشوند و این كه تنوع جانوری در این روستا هم منحصر به فرد است و می توان سیراوند را زیباترین روستای منطقه اسد آباد نامید.
با تشكر از خانم طاهره بیاتی بابت ارسال مطلب .