گویش محلی مردم البرز

استان البرز به دلیل مهاجرت بالای خود همواره زادگاه انواع اقوام بوده و نقطه قوت آن تركیب قومیتی است.
در طول سالیان گذشته اقوام مختلفی به این استان مهاجرت كرده‌اند كه هر كدام به زبان یا لهجه خود صحبت می‌كنند، از اقوام ساكن در استان می‌توان به قوم‌های لر، كرد، گیلك، یزدی، ترك، مازندرانی و خوزستانی اشاره كرد كه به صورت غیر متمركز در نقاط مختلف استان ساكن هستند و به این زبان‌ها یا گویش‌ها نیز صحبت می‌كنند.
اما گویش مردم كرج فارسی است. هر چند به طور دقیق ریشه گویش كرجی مشخص نیست، اما این گویش منطقه البرز شمالی از اوشان، فشم، سولقان و شمشك تا كندر، شهرستانك، برغان و دیگر روستاهای دامنه رشته كوه‌های البرز را در بر می‌گیرد.
اگرچه لهجه‌های مردم در مناطق مختلف البرز در استفاده از این زبان فرق دارد اما واژه‌ها نزدیك به هم است.
استان البرز به دلیل مهاجرت بالای خود همواره زادگاه انواع اقوام بوده و نقطه قوت آن تركیب قومیتی است.
گویشی كه در منطقه طالقان مورد استفاده است می‌توان از گویش‌های زبان تاتی دانست كه با زبان‌ها و گویش‌های مجاور خود تبادل ساختاری و واژگانی بسیاری داشته است. تاثیرپذیری از گویش گیلكی و مازندرانی و نیز زبان آذری، در كنار ارتباط مستحكم و نزدیكی نسبی به تهران و برخورداری از تولیدات ادبی مكتوب و عامیانه، به این گویش غنای ویژه‌ای بخشیده است.
طالقان به دلیل مجاور شدن با استان‌های مازندران، گیلان، قزوین و تهران و رفت و آمدهای مداوم در قدیم به مناسبت شغل و تجارت، بعضی از لغات خود را در زبان نواحی اطراف مرسوم نموده، برخی از لغات مورد استفاده در فرهنگ‌های اطراف خود را پذیرفته است.به عقیده برخی از صاحبنظران، گویش مردم طالقان به دو دسته مازندرانی وتاتی تقسیم می‌شود. روستاهایی كه بین جوستان و كوه‌های كندوان قرار گرفته‌اند به لهجه مازندرانی سخن می‌گویند. از جوستان به سمت باختر «تات» زبانند. لهجه تاتی آن‌ها هم فارسی ولایتی است و چندان واژه‌های كهن را نگه نداشته‌اند.
شریفی اضافه كرد: برخی دیگر نیز معتقدند كه زبان اهالی طالقان مركب است از لهجه و گویش قزوینی و طبرستانی چون با این دو ولایت همسایگی و مجاورت دارند و از هر دو سمت وضع تكلم و تلفظ خود را اقتباس نموده است.
بنا بر اشاره یكی از محققان طالقانی، مردم بالا طالقان، میان طالقان و پایین طالقان همگی به گویش طالقانی سخن می‌گویند اما این گویش در روستاها و بخش‌های این منطقه یكسان نبوده، از دگرگونی اندكی با یكدیگر برخوردارند. در طالقان به خاطر نزدیكی با همسایگان شمالی و جنوبی اندك تفاوتی در لهجه‌ها و زیر و بم كلمات در روستاها و بخش‌های آن وجود دارد كه به آسانی می‌توان فهمید گوینده اهل كدام روستا است.